دنیای کار علیه مادران
کشوری که زنان برای بچهدار شدن باید از کارفرما اجازه بگیرند
زنان ژاپنی بیشتر از مردان دارای مدرک دانشگاهی هستند و تعداد زنان شاغل بهطور مداوم در حال افزایش است اما به دلیل شرایط سخت کاری بچهدار شدن میتواند باعث از دست دادن شغل زنان ژاپنی شود.
طبق آمار دولت ژاپن تاکنون بزرگترین دلیل اینکه زنان ژاپنی پس از زایمان کار خود را ترک میکنند این است که ساعت کاری در ژاپن باعث میشود تا زنان نتوانند از کودکانشان مراقبت کنند.
حتی مردان ژاپنی بعد از بچهدار شدن خیلی دوست دارند مدتی را برای کمک به همسرشان مرخصی بگیرند اما از طرف دیگر فکر میکنند با مرخصی گرفتن ممکن است دیگر در کارشان ارتقا نیابند و یا حتی شغلشان را از دست بدهند.
«ماتاهارا» پدیدهی مشهوری در ژاپن است که به اذیت و آزار زنان ژاپنی پس از بارداری اشاره میکند.
«اعضای مجلس ژاپن نماینده زن را بیرون کردند، چون با کودک خود به مجلس آمده بود!»، «زنان ژاپنی برای بچهدار شدن باید از کارفرمای خود اجازه بگیرند!»، «زنان ژاپنی برای کارمند ماندن باید بچهداری را فراموش کنند و خود را وقف شرکت کنند.» اینها تنها چند مورد از تجربههای زنان شاغل ژاپنی است که صاحب فرزند شدهاند.
آزارهای کلامی و درنهایت تنزل مقام و یا حتی اخراج، هدیههای جامعه ژاپن به زنان باردار است. آنهم در حالتی که ژاپن با بحران پیری جمعیت روبروست و ۲۰ درصد این کشور را افراد بالای ۶۵ سال تشکیل میدهند. گزارشها میگویند در صورت تداوم روند فعلی در نیمقرن آینده ژاپن یکسوم جمعیت خود را از دست میدهد.
در سالهای اخیر کاهش نرخ فرزند آوری، ژاپن را با بحران اقتصادی مواجه کرده است. بسیاری از زنان ژاپنی ترجیح میدهند برای ادامه اشتغال خود صاحب فرزند نشوند. این شرایط باعث شده، تا ژاپن تنها کشور جهان باشد که در آن تعداد حیوانات خانگی از کودکان پیشی گرفته است. در مقابل، زنانی که فرزندآوری را انتخاب کنند، عمدتاً مجبور به ترک شغل خود خواهند بود. هفتاد درصد زنان ژاپنی بعد از زایمان مجبور به استعفا میشوند. دولت ژاپن سالهاست که مردم را به فرزندآوری تشویق میکند اما به دلیل سیاستهای نهچندان کارآمد، تاکنون موفق نبوده است.
بسیاری از کشورها برای مبارزه با پیری جمعیت دستبهکار شدهاند، اما شاید سوئد مشهورترین سیاستها را در اختیار دارد.
در سوئد، هیچ مادری به دلیل بارداری اخراج نمیشود و والدین پس تولد فرزندشان از ۴۸۰ روز مرخصی با حقوق برخوردارند. بهغیراز روزهای مرخصی، والدین سوئدی میتوانند تا یکچهارم کمتر از دیگران در محل کار حضور داشته باشند. پدر و مادر سوئدی به ازای هر فرزند خود تا ۱۶ سالگی ماهیانه ۱۰۵۰ کرون دریافت میکنند. مدارس برای کودکان سوئدی رایگان است و تغذیه و هزینه درمان کودکان هم از سوی دولت تأمین میشود؛ بنابراین هیچ پدر و مادری در سوئد نگران مخارج تحصیلات و یا درمان فرزندان خود نیست. از این گذشته، فرهنگ عمومی در سوئد فرزندآوری را تشویق میکند. رستورانها، کتابخانهها، اتوبوسها و سایر مکانهای عمومی با جایگاههای اختصاصی کودکان طراحی میشوند.
باوجوداین حمایتهای دولتی و مردمی، زوجهای سوئدی دغدغه کمتری برای فرزندآوری خواهند داشت.