چرا انتخاب دوست در دوره نوجوانی مهم است؟ پیام آسمانی پایه نهم

انتخاب دوست در دوران نوجوانی نسبت به سنین دیگر اهمیت بیشتری دارد، زیرا در این دوران افراد بیشتر از هر زمانی تحت تأثیر دوستان خود قرار می‌گیرند و هویت خود را حول محور ویژگی‌های آن‌ها شکل می‌دهند و این شکل‌گیری تأثیرات دراز مدتی در زندگی آینده آن‌ها دارد.

اگرچه انتخاب دوست خوب و شایسته در سنین مختلف زندگی ارزنده و مهم است ولی برای نوجوانان اهمیت بیشتری دارد، زیرا نوجوانی دوره گسترش دوستی ها و رفاقت با همسالان است و نوجوانان که در آستانه زندگی اجتماعی قرار گرفته اند می توانند به وسیله دوستی مناسب و بافضیلت، شخصیت خود را تقویت کرده و استعدادهای اجتماعی خویش را به فعلیت در آورند و خود را برای فعالیت های دامنه دار اجتماعی آینده مهیا سازند.

اهمیت انتخاب دوست در دوران نوجوانی

درست است که نوجوانان در این سنین به دنبال استقلال بیشتری هستند و می‌خواهند خودشان در مورد روابط دوستی‌شان تصمیم بگیرند با این حال آن‌ها در این دوره همچنان به نظارت و حمایت‌های شما احتیاج دارند. در این شرایط این سؤال برای والدین پیش می‌آید که چگونه می‌توانیم به فرزندان خود در انتخاب دوست یاری دهیم.

دوستان در دوره نوجوانی حامیان بسیار مهمی برای آنها هستند و می‌توانند به امنیت اجتماعی و روانی نوجوان کمک کنند. از جمله دلایلی که باعث می‌شود انتخاب دوست در دوران نوجوانی  اهمیت زیادی داشته باشد این است که:

- حضور در بین جمع دوستان احساس نیاز به تعلق را در نوجوان ارضا می‌کند و می‌تواند منجر به افزایش احساس اعتماد به نفس نیز شود.

- نوجوانان در فرایند انتخاب دوست با عقاید، ارزش‌ها، افکار و نقش‌های مختلفی آشنا می‌شوند که در فرایند هویت‌یابی آن‌ها را هدایت می‌کند و در نتیجه در شکل گیری شخصیت آینده آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد.- اگر نوجوانان افراد سالمی را برای دوستی انتخاب کنند می‌توانند تجربیات مثبتی را در زمینه ارتباطات اجتماعی شکل دهند و به کمک همین روابط در کنار بلوغ جسمانی بلوغ روانی و اجتماعی را نیز تجربه خواهند کرد.

اثر گذاری دوستی ها در دوران نوجوانی

در دوره نوجوانی، اثرپذیری نوجوانان از همسالان از هر کس دیگر؛ از قبیل خانواده و معلم بیشتر است. تأثیر دوستان گاهی به حدی است که می تواند بر نقش و تأثیر والدین غلبه کند، حتی اگر خانواده کودک سرشار از فضیلت باشد.

همچنان که در آیات قرآنی آمده و در ادب فارسی تجلی یافته است که فرزند نوح پیامبر چند صباحی با همنشینان بد نشست و برخاست کرد از بیت نبوت برید و به گمراهان پیوست.

 

داشتن روابط صمیمانه و نزدیک والدین با نوجوان

همین که شما به عنوان والدین بتوانید ارتباطات مثبتی با فرزند خود داشته باشید به خودی خود در روابط دوستانه فرزندتان تأثیر می‌گذارید.

زیرا نوجوانانی که رابطه صمیمانه و گرمی با والدین خود دارند اغلب پذیرش بیشتری نسبت به توصیه‌های پدر و مادر خود در زمینه دوست‌یابی دارند و همچنین قادر هستند تا روابط سازنده‌تر و مناسب‌تری را با دوستان خود برقرار کنند.

به همین خاطر لازم است در سنین نوجوانی فرزندتان انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهید و تلاش کنید تا روابط نزدیک‌تری با نوجوان خود داشته باشید.

اگر احساس می‌کنید که تعارض‌ها و اختلافات زیادی بین شما وجود دارد که به ارتباطتان آسیب می‌زند مراجعه به یک روانشناس متخصص در حیطه خانواده می‌تواند به شما در جهت بهبود این اوضاع کمک کند.

والدین باید الگوی سالمی برای نوجوان خود باشند

شما به عنوان والدین بیش از هر چیزی از طریق رفتارتان بر نوجوانان تأثیر می‌گذارید و جای اینکه دائماً تلاش کنید تا فرزند خود را نصیحت کنید به دنبال این باشید که همانند یک الگوی مناسب در برابر او عمل کنید.

برای مثال؛ فرزندان والدینی که روابط دوستانه سالم‌تری دارند اغلب در فرآیند دوست‌یابی موفق‌تر هستند و می‌توانند ارتباطات اجتماعی مثبت‌تری را برقرار کنند و اگر شما دائماً در روابط دوستی خود شکست بخورید یا فرد منزوی و فاقد ارتباطات اجتماعی لازم باشید نمی‌توانید آن‌گونه که باید روی فرزند خود تأثیر بگذارید.

 

تشویق نوجوان به ادامه دادن روابط سالم

به جای اینکه تمرکزتان را روی موارد منفی بگذارید و دائماً بخواهید در مورد نبایدهای روابط دوستی به نوجوانتان هشدار دهید تلاش کنید تا در مسیر مقابل این گام بردارید.

در واقع برای اینکه بتوانید رفتارهای اجتماعی مناسبی را در فرزند خود شکل دهید لازم است که روی رفتارهای مثبت او متمرکز شده و آن‌ها را تشویق کنید و به انتخاب درست دوست در دوران نوجوانی حامی او باشید.

به این ترتیب هر زمان که می‌بینید فرزندتان روابط امنی را انتخاب می‌کند و رفتارهای مناسبی را از خود نشان می‌دهد در این باره به او بازخورد دهید و با حمایت خود این رفتارها را تقویت کنید. این سبک رفتاری به خودی خود احتمال انتخاب‌های نادرست را کاهش می‌دهد و نوجوان را در مسیر درست هدایت می‌کند.

اِعمال نظارت و کنترل از سوی والدین نسبت به فرزندان باید به گونه ای باشد که اثرات منفی به دنبال نداشته باشد و آنها احساس نکنند که والدینشان نسبت به آنها بی اعتمادند.

معاشرت ها همان گونه که عامل مصونیت اخلاقی اند و اثر سازنده بر روی انسان دارند، در مواردی نیز عامل فساد و انحراف می گردند. از این رو کنترل و نظارت والدین و مربیان از این جهت اهمیت ویژه دارد. والدین باید مراقب باشند که فرزندان نوجوان آنها با چه کسانی طرح دوستی ریخته و رفت و آمد دارند.

آیین دوست یابی از دیدگاه ائمه اطهار(ع)

اولیای اسلام بهترین ضابطه ها و معیارها را برای انتخاب دوست و رفیق مطرح فرموده اند که مربیان و معلمان باید آنها را به عنوان آیین دوست یابی آموزش دهند.

انتخاب دوست پس از آزمایش

امام علی(ع) می فرمایند: کسی که پس از آزمایش صحیح، کسی را به دوستی برگزیند، رفاقتش پایدار و مودتش استوار خواهد بود.

امام صادق(ع) می فرمایند: کسی که سه بار نسبت به تو خشمگین شود و در باره ات به بدی سخن نگوید شایسته رفاقت است پس او را برای دوستی انتخاب کن.

نگه داشتن حدود دامنه دوستی

امام علی(ع) می فرمایند: با دوست مورد علاقه ات با مدارا و با حفظ جهات مصلحت اظهار دوستی کن شاید که او روزی دشمن تو شود و به مخالفت با تو برخیزد و نیز در اظهار بی مهری نسبت به کسی که مورد خشم تو قرار گرفته مدارا کن چه ممکن است روزی تیرگی از میان برود و او مورد علاقه و محبت تو واقع شود.امام صادق(ع) می فرمایند: دوست خود را از اسرار زندگی ات آگاه مکن، آن اسراری که به فرض دشمن شدن او با تو بدان زیان نمی رساند، زیرا دوست کنونی ممکن است روزی دشمن تو گردد و اسرار تو را فاش سازد.

شرایط دوست خوب

امام صادق(ع) می فرمایند: دوستی و رفاقت حدودی دارد کسی که واجد تمام آن حدود نیست او دوست کامل نیست و آن کس که دارای هیچ یک از آن حدود نیست اساسا دوست نیست:

- اول آنکه، ظاهر و باطن رفیق تو نسبت به تو یکسان باشد.
- دوم آنکه، زیبایی و آبرویی تو را جمال خود ببیند و نازیبایی و زشتی خود ببیند.
- سوم آنکه، دست یافتن به مال یا رسیدن به مقام، روش دوستان او را نسبت به تو تغییر ندهد.
- چهارم، در زمینه رفاقت از آنچه و هر چه در اختیار دارد و نسبت به تو کوتاهی نکند.
- پنجم آنکه، تو را در مواقع آلام و مصایب تنها نگذارد.

انواع دوست بد

امام صادق(ع) می فرمایند: از رفاقت و همبستگی سه گروه بر حذر باش: خائن و ستمکار و سخن چین. کسی که روزی به نفع تو خیانت کند روز دیگر به ضرر تو خیانت خواهد کرد.

کسی که برای تو به دیگری ستم می نماید، طولی نمی کشد که به خود تو ستم نماید و کسی که از دیگران نزد تو نمامی می کند به زودی از تو نزد دیگران نمامی خواهد کرد.

امام علی(ع) می فرمایند: کسی که روزی برای فضیلتی که در تو نیست به دروغ از تو تعریف می کند سزاوار است که روز دیگر برای صفت بدی که در تو نیست، تو را مذمت کند.

حضرت سجاد(ع) به فرزندش امام باقر(ع) می فرماید: ای فرزندم از رفاقت با احمق پرهیز کن چه او هنگامی که اراده می کندبه نفع تو قدمی بردارد بر اثر حماقت و نادانی مایه زیان و ضرر تو می شود.

سوالات درس پیام آسمانی پایه نهم

چرا انتخاب دوست در دوران جوانی از اهمیت بسیاری برخورداراست؟
زیرا در سنین بلوغ، عواطف انسانی در حال شکوفایی است و برقراری پیوند دوستی، باعث پرورش عواطف نوع دوستی و محبت ورزی می شود. همچنین دو دوست به خاطر ایجاد علاقه قلبی میانشان از صفات و حالات همدیگر تأثیر می پذیرند، لذا در این دوران باید در انتخاب دوست توجه ویژه ای کرد.

چرا در روایات به دوری از دوستی با افراد نادان سفارش شده است؟
زیرا او می خواهد به نفع شما قدمی بردارد ولی به علت نادانی، مایه زیان و ضرر شما می شود.

دو مورد از کارهایی را بیان کنید که برای میانه روی در دوستی هایمان باید انجام دهیم.
- پرهیز از گفتن تمامی اسرار به دوست
- نداشتن توقع بیجا از دوست.

باتوجه به آیات 28 و 29 سوره فرقان، حال و روز کسانی که در دنیا، دوستان خوبی انتخاب نکرده اند را بیان کنید.
آنان با حسرت و پشیمانی می گویند: ای کاش با پیامبر و دین او همراه می شدم، کاش فلان شخص را به عنوان دوست خود انتخاب نمی کردم که مرا از یاد خدا گمراه کرد.

دوست بد در روایات به چه چیزهایی تشبیه شده است؟
به شمشیری زهرآلود تشبیه شده اند که اگر چه ظاهرشان براق و زیبا است اما اثری خطرناک دارند.

از مهم ترین ....... انسان نیاز به دوست است.
نیازهای روحی

چه وقت انسان از نظر روحی و عاطفی با مشکلات جدی روبرو می شود؟
هنگامی که دوستان واقعی نداشته باشد.

اثرپذیری از دوستان تا چه حدی است؟
بسیار آرام و تدریجی است به گونه ای که گاه حتی خود انسان متوجه نمی شود و به مرور با دوستانش همرنگ می گردد.

چرا از دوستی با افراد فاسد باید پرهیز کرد؟
زیرا وجودت ناخودآگاه ، ناپاکی و بدی را ازآنان می رباید، در حالی که تو از آن بی خبری.

دوست واقعی چه معیارهایی باید داشته باشد؟
- به زیبایی خرد آراسته و اهل فکر و اندیشه باشد.
- نه تنها خود اهل گناه نیست ،بلکه از گناه دیگران نیز ناراحت می شود.
- خیرخواه دوستانش است.

اینکه دوست واقعی باید خردمند و دوراندیش باید باشد ،به چه معناست؟
دوست خردمند ،ما را در گرفتن تصمیمات درست، کمک کرده و خطر قرارگرفتن در مسیرهای نامناسب را از ما دور می کند.

این افراد بادادن مشورت های غلط و نادرست به دوستان خود، زمینه های انحراف و لغزش آنان را فراهم می آورند. این دسته از افراد کدام ویژگی دوست واقعی را ندارند؟
کسانی که اهل فکر و اندیشه نیستند.

چرا سزاوار نیست مسلمان با افراد بی بند و بار رفاقت کند؟
زیرا او کارهای زشت خود را زیبا جلوه می دهد و دوست دارد که دوستش همرنگ او باشد.

امام صادق علیه السلام می فرماید: محبوب ترین دوستانم نزد من کسی است که .............. به من هدیه دهد.
عیب های مرا

اگر به ویژگی های انتخاب دوست توجه نکنیم چه زیان هایی متوجه ما می گردد؟
نه تنها سرنوشت خوبی در این دنیا پیدا نمی کنیم بلکه در آخرت نیز با حسرت و پشیمانی همراه خواهیم بود.

امام علی علیه السلام: کسی که از دوست خود جز.......... انتظار ندارد، همواره خشمگین و ناراحت است.
فداکاریچرا علاقه های افراطی نسبت به دوستان مان موجب اضطراب و پریشانی خاطر می شود؟
زیرا همواره نگران از دست دادن دوست خود و یا دور شدن از او هستیم.

---