چگونه کودکی مودب تربیت کنیم؟

 همه بچه هادر امر تربیت ؛پدرو مادرشان را الگو وسرمشقی برای خود قرار می دهند و تلاش می کنند تا کارها و رفتارهای والدینشان را انجام دهند.پس برای اینکه والدین فرزندی مودب تربیت کنند باید بدانند که ابتدا رفتارهای خودشان باید مورد قبول واقع شود.

گاهی بی ادبی های کودک از روی عمد نیست و او در واقع نمی داند که این کار بد است. مثلا وسط حرف دیگران پریدن و یا بد حرف زدن و... اگر چه رفتارهای پسندیده ای نیست، ولی ممکن است کودک نداند که این رفتارها بی ادبی است و نباید این کار را انجام دهد. در واقع او با دیدن رفتارهای اطرافیان خود پی به رفتارهای خوب و بد می برد.

 بعضی از والدین فکر می کنند که فرزندان مودبی را تربیت کرده اند، اما وقتی در مواجهه با دیگران قرار می گیرند، ممکن است رفتارهایی را از فرزندشان ببینند که خجالت زده شوند، در این صورت آنها باید به این فکر بیفتند که تا دیر نشده ، رفتارهای فرزندشان را اصلاح کنند.ممکن است آنها ندانند که از چه سنی باید این کار را انجام دهند. در ادامه مطلب سن مناسب هر رفتار برای تربیت کودک را بیان می کنیم:

یک تا دوسالگی

کودک زمانی که به سن 18 ماهگی می رسد متوجه می شود که چند تایید اجتماعی وجود دارد.در این سن پدر و مادر باید به کودک کمک کنند تا درباره احساسات و نگرانی های دیگران فکر کند.

پدر و مادر در این سن باید به کودک سلام و خداحافظی یاد دهند.  آنها باید قبل از اینکه کودک شروع به صحبت کند، به او یاد دهند که با دست سلام و خداحافظی کند. این اولین قدم در آموزش معاشرت با دیگران است. همچنین آنها باید هر روز صبح به او «صبح به خیر» بگویند.

 همچنین باید به کودک آموزش دهید که اگر قرار است چیزی بخورد، یک جا بنشیند و غذا یا آبمیوه بخورد. در این سن کودکان توجه کمی به زمان دارند اما 10 تا 15 دقیقه ماندن در صندلی به آنها درس بزرگی می‌دهد.البته پدر و مادر هم باید زمانی که می خواهند غذا بخورند پشت میز بنشینند و اگر کودک غذایش را پرت کرد و نخورد به او بگویند که کار درستی نکرده و اگر تکرار شود دیگه خوراکی خوشمزه برایش درست نمی کنید.

در این سن می توانید فرزند خود را با کلماتی مانند متشکرم و خواهش می کنم آشنا کنید، اگرچه آنها معنای این کلمات را نمی فهمند ، اما می توانید به او این عادت را بدهید. می‌توانید از راه‌های بامزه استفاده کنید. برای «خواهش می‌کنم» دست‌های‌تان را روی قلب‌تان به صورت دایره‌وار بکشید. برای «متشکرم» دست‌های‌تان را روی لب‌های‌تان بگذارید و به سمت فردی که می‌خواهید از او تشکر کنید دراز کنید.

 سه تا چهار سال

 مرحله بعدی برای تربیت کودک ، دوران سه تا چهارسالگی کودک است. این سن ، اولین دوره آموزش رفتارهای مودبانه به بچه‌هایی است که می‌خواهند ادای بزرگ‌ترها را دربیاورند.

 تا سه سالگی کودک باید بتواندبا قاشق و چنگال غذا بخورد.در این زمان باید توجه کنید که به کودک آموزش دهید به جای تمیز کردن دست با لباس از دستمال استفاده کند، با دهان پر صحبت نکند،درست بنشیند،و به این ترتیب هر بار روی یکی دو رفتار تمرکز کنند و با این روش کودک  راحت‌تر به رفتارها عادت می‌کند. بهتر است پلیس بازی درنیاورید و دائما سر فرزندتان داد نزنید.

 در این دوره از آموزش کودک  کلمات مودبانه را زیاد کنید. با کودک کار کنید و از جملات بیشتری استفاده کنید .مثلا این‌که «میشه یه خواهشی بکنم!» وقتی یادش رفت به او یک فرصت دیگر بدهید. به این ترتیب او فرصت دارد خودش را اصلاح کند. همچنین می‌توانید تمام انواع معذرت‌خواهی را به او یاد دهید و وقتی به مهمانی می‌رود از میزبان و بچه‌هایی که با او همبازی شدند، تشکر کند.

در این سن ، به کودک خود آموزش دهید که مهربان باشد.به این معنا که فقط از کلمات محبت‌آمیز استفاده نکنید، بلکه با کودک صحبت کنید و به او یاد دهید با دیگران چگونه برخورد کند. بنابراین خود به خود کلماتی را که باید استفاده کند، پیدا می‌کند.

 پنج تا شش سال

در این سن بچه‌ها دوست دارند مدام رفتار خوب‌شان را به رخ بکشند اما نمی‌توانند برای مدت طولانی این کار را انجام دهند آنها وقتی که تحت فشارند دیگر تحمل‌شان را از دست می‌دهند.

 پدر ومادر باید بر اساس سن خود رفتار کنند و یادشان باشد که بزرگسال هستند و زمانی که با آنها صحبت می کنند و یا جواب آنها را می دهند ، بر اساس سن خود با آنها رفتار کنند. این از جمله مهارت‌های اجتماعی بنیادینی است که کودک باید بیاموزد اما حتی بچه‌های با اعتماد به نفس هم چندان مشخص و واضح حرف نمی‌زنند.

در این دوره کودک آموزش می بیند که وسط حرف نپرد و  صبر کند تا نوبت صحبت کردنش برسد. اگر بعضی وقت‌ها یادشان می‌رود بهتر است برای آنها کلمات رمز یا نشانه‌هایی در نظر بگیرید تا هر زمان لازم بود به او یادآوری کنید. وقتی با صبوری تحمل کرد و حرف نزد خیلی سریع به او توجه کنید. یادتان باشد کودکان در این سن بیشتر از 5 دقیقه نمی‌توانند صبر کنند.

در این سن بهتر است رفتارهای بیشتری را با او تمرین کنید. بچه ها در این سن خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند بنابراین می‌توانید از این راه رفتارهای مودبانه بیشتری را با او تمرین کنید.

هفت تا هشت سال

در این سن کودک می توانند احساسات دیگران را به خوبی درک کنند.انها در این سن می توانند بدون هیچ مشکلی تلفن یا موبایل را جواب دهند.پس بهتر است آنها را با آداب تلفن صحبت کردن آشنا کنید. باید به او یاد دهید وقتی تلفن را برمی‌دارد سلام کند و اگر شما نمی‌توانستید جواب دهید به او یاد دهید بگوید ببخشید به مادرم بگم کی زنگ زده بود؟ یا ببخشید میتونین پیغام بذارین؟.

در این سن می توانید با آنها بازی هایی را انجام دهید.مثلا برای آنها کارت جایزه در نظر بگیرید. لیستی از رفتارهای خوب را در یک جدول تهیه کنید. مثلا استفاده کردن از قاشق و چنگال، با دهان بسته غذا خوردن، با دهان پر صحبت نکردن. وقتی کودک یکی از این رفتارها را هنگام خوردن شام انجام داد به او یک کارت بدهید. هر چه تعداد این کارت‌ها بیشتر شد، جایزه می‌گیرد.

 یا می توانید به او قول شام راحتی را بدهید. منظور از شام راحت این است که سر سفره می تواند کارهایی که دوست دارد را انجام دهد.مثلا اگر او برای چند روز پشت سر هم رفتار مناسبی انجام داد یک روز را تعطیل اعلام می‌کنید. او می‌تواند روی میز لم دهد یا با دهان پر صحبت کند یا حتی با دستش غذا بخورد. به این ترتیب او می‌فهمد که داشتن ادب چقدر مهم است.

 در این سن می توانید بازی هایی مانند مهمانی خیالی داشته باشید. یک بار میز را برای یک شام خیالی با وسایل پلاستیکی اسباب بازی بچینید. چراغ ها را خاموش کنید و روی میز شمع بگذارید و یک مهمانی خیالی ترتیب دهید. بچه‌ها از این کار خوششان می‌آید.

 در این سن باید به کودک تشکر کردن را آموزش دهید. ممکن است در این دوره آنها هدیه های زیادی از اطرافیان بگیرند،پس باید یاد بگیرند که برای این هدایا اما و اگر نیاروند و از کسی که زحمت این هدیه را کشیده همان لحظه  تشکر کنند و آن را به روز یا هفته بعد موکول نکنند.مثلا می توانید به او بگویید برای تشکر یک نقاشی بکشند و یا یک پیغام تشکر بنویسند.

 توصیه هایی برای داشتن ارتباط بهتر با فرزند

 گاهی ممکن است برخی از کودکان حرف های پدر و مادر شان را گوش ندهند وتنها زمانی که خودشان بخواهند کاری را انجام می دهندو والدین هم دیگر نمی دانند که چگونه باید با آنها رفتار کنند و ممکن است دچار مشکلاتی شوند.آنها ممکن است راه هایی مانند تنبیه، هدیه، قهر، نادیده گرفتن را انجام داده باشند ، ولی به نتیجه نرسند.
 در ادامه مطلب توصیه هایی برای والدین آمده تا آنها ارتباط بهتری با کودکشان داشته باشند :
داد نزنید
والدین باید بدانند که داد زدن بر سر فرزند نه تنها نتیجه مثبتی ندارد، حتی ممکن است نتیجه عکس برای آنها داشته باشد.در واقع داد زدن ، فرد را در هیچ موقعیتی به نتیجه مطلوب نمی رساند؛ به خصوص زمانی که مخاطب یک کودک یا حتی یک نوجوان باشد. تنها تاثیر فریاد کشیدن این است که در آن لحظه کودک می ترسد و شاید سکوت کند یا به اجبار، خواسته پدر و مادر را انجام دهد اما کمی بعد کودک همه چیز را فراموش می کند به غیر از فریادی که می شنود و می آموزد که خودش هم در مواقع ضروری می تواند فریاد بکشد و به این ترتیب به خواسته اش برسد.

 والدین باید طوری با فرزندانشان رفتار کنند که دوست دارند فرزندشان آنگونه باشد.بهتر است با آنها  آرام و با احترام صحبت کنند و رفتار عصبی و تند نداشته باشند. شوخی و خنده و حتی لحن طنز در مورد کودکان و نوجوانان بسیار اثرگذار است و موجب می شود تا فرزند کاری را که از او خواسته شده را انجام دهد.

برایش دلیل بیاورید
بهتر است والدین برای فرزندی که بزرگتر است و متوجه می شود، دلیل بیاورد و از احساساتش برای او بگوید و به او توضیح دهید که به چه دلیلی از او انتظار دارید که خواسته تان را عملی کند. اگر کودک حاضر نمی شود کاری را که از او خواسته اید انجام دهد، با او با منطق حرف بزنید و دلیلش را با مهربانی و ملایمت برایش توضیح دهید. او بایدبداند چرا کار خاصی را که دوست ندارد، باید انجام دهد.

هرگز کودک خود را با دیگر کودکان مقایسه نکنید
والدین نباید کودک خود را با کودکان دیگر مقایسه کنند. این مقایسه کردن نتیجه ی عکسی به دنبال دارد و موجب می شود کودکتان احساس خجالت و سرخوردگی کند. کوکان از اینکه با همسالانشان مقایسه شوند، متنفرند. این نکته را به یاد داشته باشید انسان ها در هر سنی که باشند، با یکدیگر متفاوتندو هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. پس مقایسه کردن، هیچ تاثیر مثبتی در روابط میان والدین و فرزند ندارد و تنها باعث می شود تا میان آنها فاصله بیشتری به وجود بیاید. بهتر است والدین با علایق فرزندشان آشنا شوند و با استفاده از آنها فرزند را به انجام کارهای مختلف تشویق کنند.

مطرح کردن خواسته ها با لحن کودکانه
والدین اگر خواسته ای از کودک خود دارند، بهتر است با لحن کودکانه آن خواسته را بیان کنند.یعنی مانند کودک صحبت کنند. این تفاوت در رفتار و گفتار آنها موجب می شود توجه فرزند بیشتر جلب شود و چون از اینگونه لحن صحبت لذت می برد و تکرار آن را دوست دارد،کاری را که از او خواسته اند قطعا انجام می دهد.

کودکان از هم سن و سالهای خود و هر فردی که بیشتر شبیه آنها باشد، بیشتر الگوبرداری می کنند و حرف شنوی دارند. زمانی که کودک نقطه ی مشترکی میان خود و والدینش می بیند، بیشتر به حرف های آنها گوش می دهد و حتی سعی می کند به والدین خود نزدیک تر شود.

والدین خودشان حرف گوش دهند و آرام باشند
 موثرترین الگو برای فرزند، پدر و مادر است. فرزندان از پدر و مادر الگوبرداری میکنند و زمانی که می بینند پدر با همسرش یا خود او آرام و مؤدب صحبت می کند و وقتی کاری از آنها خواسته شود آن را انجام می دهند، یاد می گیرد که مانند آنها رفتار کند.
برقراری ارتباط با کودک
والدین باید با کودک خود ارتباط برقرار کنند. آنها باید به دنبال راه هایی باشند که بتوانند به خوبی با فرزند خود رابطه برقرار کنند.مثلا  لحن صحبت، نوع کلمات و حتی زبان بدن تاثیر مهمی در روابط والدین با فرزند دارد؛ پس باید با لحن ملایم و صدایی آرام صحبت کنید، لبخند بزنید و مهربان باشید.

همچنین زمانی که کاری از فرزندتان می خواهید، از فاصله دور با او صحبت نکنید، نزدیک او بروید و در حالی که او را نوازش می کنید، درخواست خود را مطرح کنیدو از کلمات و جملات ساده و کوتاه استفاده کنید و با کنایه و پیچیده صحبت نکنید. زیرا کودک متوجه جملات کنایه آمیز وپیچیده نمی شود .

اگر کاری را از او خواستید و او انجام نداد، غر نزنید، طوری وانمود کنید که او فراموش کرده است که کاری که از او خواسته اید را انجام دهد  و دوباره با لحن خوب و آرام خواسته ی خود را مطرح کنید.

 کمتر نه بگویید
 اگر قرار باشد پدر و یا مادر برای هر کاری که فرزند می خواهد انجام دهد، نه بیاورد، این باعث می شود که کودک با آنها ارتباط کمتری برقرار کند و آنها را در جریان کارهای خود قرار ندهد.در حقیقت نه گفتن های مکرر به کودک میان شما و فرزندتان فاصله ایجاد می کند؛ شاید شما می خواهید فرزند بسیار مؤدب و نمونه ای تربیت کنید اما هر چه بیشتر با او مخالفت می کنید، این کار را بهتر به او آموزش می دهید و در نتیجه بیشتر شاهد مخالفت و بدرفتاری های فرزندتان خواهید بود.

 تا جایی که امکان دارد، پاسخ های مثبت را جایگزین پاسخ های منفی کنید. البته این نکته به هیچ وجه به این معنی نیست که شما باید تمام خواسته های فرزندتان را عملی کنید. در رفتارتان متعادل باشید، نه همیشه مثبت و نه همیشه منفی.

 مثلا اگر کودک می خواست با دوستانی بازی کند که شما آن را صلاح نمی دانید، می توانید به او بگویید الان نمی توانی با دوستانت بازی کنی اما بعد از انجام تکالیفت می توانی این کار را انجام دهی.

 سخن آخر :

 تلاش کنیم تا فرزندان مودبی را تربیت کنیم و تحویل جامعه دهیم ؛چون یک کودک بی ادب به یک بزرگسال بی ادب تبدیل می شود و بزرگسالانی که مودب نیستند در مسائلی مانند شغل، ازدواج و دوست یابی با مشکلات زیادی مواجه خواهندشد.

---