روش‌های تشخیص کم‌خونی فقر آهن

در قسمت اول این مطلب به علائم و عوارضی که کمخونی فقر آهن در بدن ایجاد می‌کند و در قسمت دوم آن به دلایل ایجاد این کمخونی اشاره کردیم. در ادامه روش‌های تشخیص این مشکل را آورده‌ایم.

آزمایش خون

برای تشخیص فقر آهن یک آزمایش خون ساده از شما انجام می‌شود تا انواع گوناگون سلول‌های خون در نمونه خون شما سنجش شود. اگر دچار آنمی باشید:
. سطح هموگلوبین (ماده‌ای که اکسیژن را انتقال می‌دهد) پایین‌تر از حد نرمال خواهد بود.
. تعداد گلبول‌های قرمز خونتان که حاوی هموگلوبین است کمتر از حد نرمال است.
. گلبول‌های قرمز خونتان ممکن است کوچک‌تر و کم‌رنگ‌تر از حد نرمال باشد.
پزشک ممکن است فریتین خونتان را نیز تست کند. فریتین پروتئینی است که آهن را ذخیره می‌کند. اگر سطح فریتین خونتان پایین باشد، یعنی آهن زیادی در بدنتان ذخیره ندارید و ممکن است دچار فقر آهن باشید.

کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک
اگر پزشکتان تشخیص بدهد که دلیل فقر آهن شما ممکن است نتیجه‌ی کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک باشد. میزان این مواد در خون شما ممکن است تست شود. اسید فولیک با کمک ویتامین B12 در بدن، گلبول قرمز تولید می‌کند. کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک بیشتر در افراد بالای 75 سال شایع است.

یافتن علت

پزشک برای یافتن علت اصلی فقر آهن ممکن است سؤالاتی درباره‌ی سبک زندگی و سوابق پزشکی‌تان بپرسد. مثلاً:
. رژیم غذایی‌تان: تا متوجه شود معمولاً چه می‌خورید و آیا منابع غذایی آهن مصرف کنید یا نه
. هر دارویی که مصرف می‌کنید: تا متوجه شود به طور مرتب دارویی مصرف می‌کنید که سبب خونریزی معده و روده شود یا نه، مثلاً ایبوپروفن یا آسپرین
. الگوی قاعدگی‌تان: اگر خانم هستید پزشک از شما می‌پرسد پریودهای سنگین دارید یا خیر
. سابقه‌ی خانوادگی: از شما پرسیده می‌شود آیا فردی در خانواده دچار آنمی است یا سابقه‌ی خونریزی گوارشی یا اختلالات خونی در خانواده‌تان وجود دارد یا نه
آنمی از نوع فقر آهن در دوران بارداری شایع است. اگر باردار باشید و آزمایش خونتان نشان بدهد هموگلوبین خونتان تا حدی پایین است، یا علائم یا سابقه‌ی پزشکی‌تان نشان بدهد آنمی شما می‌تواند علت دیگری داشته باشد، پزشک معمولاً به دنبال آن علت خواهد گشت.

معاینه‌ی فیزیکی

معمولاً فقط زمانی به معاینه‌ی فیزیکی نیاز است که علت آنمی شما با مطالعه‌ی سوابق پزشکی و بررسی علائم شناسایی نشود. در چنین مواردی پزشک:
. شکمتان را از جهت هرگونه علامت فیزیکی از خونریزی گوارشی معاینه می‌کند
. از جهت علائم نارسایی قلبی مانند تورم قوزک پا معاینه می‌کند. نارسایی قلبی می‌تواند علائم مشابهی با فقر آهن داشته باشد
دو نوع دیگر از معاینه‌ی فیزیکی که ممکن است پزشک انجام دهد به شرح زیر است:
معاینه‌ی مقعد
معاینه‌ی مقعد معمولاً در صورتی لازم است که از مقعد خونریزی داشته باشید. معاینه‌ی مقعد شیوه‌ای است که به پزشک کمک می‌کند متوجه شود آیا در سیستم گوارش‌تان چیزی وجود دارد که سبب خونریزی شده است یا خیر.
معاینه‌ی مقعد چیزی نیست که از آن خجالت بکشید چون روشی است که پزشکان از آن استفاده می‌کنند. معاینه‌ی مقعد نباید درد خاصی ایجاد کند اما ممکن است کمی احساس ناراحتی کنید که در عرض یک دقیقه برطرف خواهد شد.
معاینه‌ی لگن
اگر پزشک فکر کند خونریزی‌های سنگین پریود، ممکن است دلیل فقر آهن باشد، معاینه‌ای از لگن به عمل می‌آورد.
حین معاینه‌ی لگن، پزشک اندام‌های جنسی خارجی را از جهت علائم خونریزی یا عفونت معاینه می‌کند. همچنین پزشک یک معاینه‌ی داخلی نیز انجام می‌دهد که شامل وارد کردن انگشت با دستکش و با ماده‌ی روان کننده به داخل واژن می‌شود تا احساس کند آیا رحم بزرگ یا حساس شده است یا نه. معاینه‌ی لگن نباید بدون اجازه و رضایت شما انجام شود.

ارجاع به پزشک متخصص

در برخی موارد، پزشک ممکن است شما را به یک متخصص داخلی ارجاع دهد تا معاینات دقیق‌تری از شما به عمل آورده شود. مثلاً اگر پزشک نتواند علتی پیدا کند و هموگلوبین خونتان نیز پایین باشد، و یا اگر پزشک فکر کند علائمی که دارید ممکن است ناشی از سرطان معده یا سرطان روده باشد، شما را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.

درمان فقر آهن معمولاً شامل مصرف مکمل آهن و تغییر رژیم غذایی در جهت افزایش سطح آهن، همراه با درمان علت اصلی می‌شود. در قسمت بعدی و نهایی این مطلب در این مورد بیشتر توضیح داده‌ایم.

ادامه دارد...

---