تبیان، دستیار زندگی

راهکارهایی برای دوری کردن از رفتار گله‌ای

چطور پول‌هایمان را آتش نزنیم؟

ایرانی‌ها بعد از بازار مسکن و خودرو و بورس پولشان را وارد چه بازاری می‌کنند؟ بیت کوین مقصد بعدی پول‌های ایران است؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : صادق وفایی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
رفتارگله ای در اقتصاد
در شرایط تورمی و بحران اقتصادی، اغلب افراد موارد مختلفی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. مردم اغلب به دنبال بالاترین سود، کم‌ترین ریسک و بیش‌ترین نقد شوندگی ممکن هستند. برخی از مردم خرید ملک را مطمئن و سودآور می‌دانند، برخی دیگر با طلا و سکه پس‌انداز می‌کنند، عده‌ای با دلار پول خود را از آسیب تورم نجات می‌دهند و عده‌ای هم ریسک از دست دادن پولشان را به جان می‌خرند و در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند اما هیچ‌کدام از این اقدامات ناشی از تصمیمات شخصی و تخصصی افراد نمی‌شود بلکه اغلب مردم با تحرکات بازار و با این تفکر که شاید دیگران چیزی می‌دانند که من نمی‌دانم، این‌سو و آن‌سو می‌روند. در ادامه به بررسی پیروی کورکورانه افراد از جمع و روش‌های دوری از چنین رفتاری می‌پردازیم.

پایان سال 98، بحران کرونا، قرنطینه و خانه‌نشینی، بازار شب عید را خراب کرد. تورم شدید هم اوضاع اقتصادی را آشفته‌تر کرد. تب سفته‌بازی، بازار را گرفت. خیلی‌ها به امید کسب سود، بیشتر پس‌اندازهایشان را به بازار آوردند. 
هجوم نقدینگی باعث متلاطم‌تر شدن بازارها شد. با افزایش شاخص بورس، خیلی‌ها پولشان را در بورس گذاشتند، باآنکه حتی با اصول ابتدایی‌اش آشنا نبودند. رویای یک‌شبه پولدار شدن خیلی‌ها را پای سایت‌های قمار و شرط‌بندی نشاند. بازار ماشین از مهم‌ترین بازارهایی بود که نقدینگی سرگردان را به خود کشید. بسیاری یک‌شبه دلال ماشین شدند. بالاخره حباب بورس ترکید و خیلی‌ها که بدون آگاهی سهام خریده بودند، سرمایه‌شان را از دست دادند. سایت‌های شرط‌بندی سرمایه‌های بسیاری را به کام خود کشیدند.
با آرام گرفتن قیمت ارز، قیمت ماشین هم افت شدیدی کرد. خیلی‌ها که برای سفته‌بازی به قیمت‌های بالا خریده بودند، ضرر کردند. اکنون مالباخته‌های بسیار با رقم‌های ریزودرشت نمی‌دانند که آیا می‌توانند آب‌رفته را به جوی بازگردانند یا نه.

 

چه شد که مردم پول‌هایی که ذره‌ذره جمع کردند، در کوره پول سوزی آتش زدند؟!
در علم اقتصاد به این مدل تصمیم‌گیری اقتصادی رفتار گله‌ای یا همان چشم‌وهم‌چشمی می‌گویند.
هنگام رفتار گله‌ای ما بدون فکر همان کاری را می‌کنیم که دیگران می‌کنند. زیربنای اصلی رفتار گله‌ای این است که تصمیم جمع همیشه بهتر از تصمیم فرد است.
رفتار گله‌ای ریشه در طبیعت اجتماعی انسان دارد که از تنهایی می‌ترسد (ترس)، از کنار دیگران بودن احساس امنیت می‌کند و دوست دارد ازآنچه دیگران دارند، بهره‌مند شود (طمع).
هر جا که مردم دورهم جمع شوند، رفتار گله‌ای دیده می‌شود. در بازارهای مالی، هنگام تورم، تغییر نرخ ارز، مسابقه‌های ورزشی، تظاهرات، شورش‌ها، استقبال بیش از انتظار از برندهایی مثل اپل، حتی رفتن به رستوران‌های گران.
احتمال رفتار گله‌ای وقتی بیشتر می‌شود که در موقعیتی ناگهانی و ناآشنا قرار بگیریم و از نتیجه‌ی تصمیمی که می‌گیریم آگاه نباشیم. در این مواقع نمی‌توانیم به قضاوت خودمان تکیه کنیم و ممکن است کاری که دیگران می‌کنند برایمان الگو شود.

چگونه می‌توانیم از رفتار گله‌ای دوری‌کنیم؟

۱. ازنظر فکری مستقل باشیم. این کار ممکن است سخت باشد اما لازم است. باید برای تشخیص خوب از بد و تصمیم گرفتن به قضاوت خودمان متکی باشیم.
۲. از اینکه تصمیمی متفاوت با دیگران می‌گیریم، نترسیم.
۳. برای تصمیم گرفتن درباره‌ی مسائل مالی وقت بیشتری صرف کنیم.
۴. پیش از تصمیم گرفتن هر چه اطلاعات بیشتری درباره‌ی موضوع داشته باشیم تصمیم بهتری خواهیم گرفت.
۵. وقتی نگران یا آشفته هستیم درباره مسائل مالی تصمیم نگیریم.
۶. پولمان را در کسب‌وکارهایی که بلدیم سرمایه‌گذاری کنیم.
۷. برای آینده‌ی زندگی مالی خود هدف و برنامه داشته باشیم و به آن پایبند باشیم.
۸. انتظارات واقع‌بینانه داشته باشیم. بپذیریم که رشد معمولاً فرآیندی زمان‌بر و پلکانی است نه پرشی و ناگهانی.