تبیان، دستیار زندگی

چرا برخی از کودکان از بد خوابی رنج می برند؟

یکی از اختلالات خواب ، بی خوابی و یا همان بدخوابی کودک است که در آن کودک به سختی به خواب می رود و یا اینکه نیمه های شب از خواب بیدار می شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
ترس کودک در خواب
یکی از عوامل رشد در کودکان ، خوابیدن است،خواب کافی تاثیر زیادی در رشد آنها دارد و نداشتن خواب خو ب و استراحت کافی بر رشد کودک تاثیر مخربی دارد و همین باعث ایجاد اضطراب و نگرانی برای والدین می شود.

بی خوابی  در حقیقت خواب آلودگی در طول روز، احساس خستگی، کمبود انرژی و اختلال در عملکرد روزانه را در بر می گیرد و بر اساس مدت، شدت و میزان طبقه بندی می شود.

 شاید شنیده باشید که نوزاد نیاز دارد که 16 ساعت را در یک شبانه روز بخوابد. نوزاد بعداز  هر دو  یا سه ساعت ، خوابیدن ،برای خوردن شیر از خواب بیدار می شود.  در حدود 4 ماهگی به بعد، فاصله بیدار شدن کودک از خواب بیشتر می شود  و از 6 ماهگی کودک می تواند بصورت پیوسته و بدون بیدار شدن، 5 تا 6 ساعت بخوابد. کودکان 1 تا 5 ساله در طول روز حدود 12 ساعت می خوابند. یک کودک پیش دبستانی تقریباً به 10 تا 12 ساعت خواب در طول روز نیاز دارد. کودکان مدرسه ای حدوداً روزی 10 ساعت می خوابند.

 البته این نکته را هم نباید فراموش کنیم که الگوی خواب در کودکان متفاوت است و ممکن است کودکی یک سال داشته باشد و فقط 10 ساعت در شبانه روز بخوابد ، در حالی که کاملا سالم و شاد است. بهتر است قبل از اینکه نگران مقدار خواب کودک شوید، به الگوی خواب دیگر اعضای خانواده دقت کنید. شاید بین الگوی خواب کودک و افراد دیگر خانه ارتباطی وجود داشته باشد.


 چرا به موقع  خوابیدن کودک خوب است؟


با خوابیدن کودک ، هورمون های رشد بیشتری ترشح میشوند  و باید گفت که اکثر هورمون‌های رشد در خواب شبانه ترشح می‌شود و  اطلاعات ذخیره شده در مغز سامان دهی می شوند و خاطرات بلند مدت به آسانی شکل می گیرد. علاوه بر اینها با خوابیدن، کودک انرژی خود را برای یک روز تازه تجدید می کند.حتی با چهار یا پنج ساعت خواب شبانه، کودک انرژی کافی را در روز بعد برای بازی کردن و تحرک به دست می آورد.

همچنین خواب کافی به کودک اجازه می دهد تا تمرکز بیشتری داشته باشد  و از توانایی‌های ذهنی خود استفاده مفید کند و همچنین باعث پیشرفت تحصیلی و علمی او می‌شود.اگر کودک خواب شبانه خوبی نداشته باشد ، باعث می وشد سر کلاس بخوابد و  خوابیدن کودک سر کلاس درس باعث عقب ماندن او از کلاس و اختلال در ارتباط با معلم می شود و آسیب‌های زیادی در پی دارد.

 با خوابیدن کودک ، هورمون های رشد بیشتری ترشح میشوند و باید گفت که اکثر هورمون‌های رشد در خواب شبانه ترشح می‌شود و اطلاعات ذخیره شده در مغز سامان دهی می شوند و خاطرات بلند مدت به آسانی شکل می گیرد


علائم بی خوابی کودک چیست؟


بی خوابی کودک ممکن است همراه با نشانه ها و علائمی باشد:

ناتوانی کودک در به خواب رفتن در ساعت خواب همیشگی: کودک در همان ساعتی که هر شب می خوابید ، نمی تواند بخوابد .

بیدار شدن‌های مکرر در نیمه‌های شب و ناتوانی در به خواب رفتن مجدد بدون حضور والدین: کودک نیمه های شب دائما از خواب بیدار می شود و اگر پدر یا مادرپیش آنها نباشند نمی توانند دوباره بخوابند.

بیدار شدن زودتر از ساعت مقرر در صبح‌ها  و ناتوانی در به خواب رفتن دوباره: کودک زودتر از زمان همیشه صبح از خواب بیدار می شود و دیگر نمی تواند بخوابد.


انواع بی خوابی:


بی خوابی را می توان بر اساس طول دوره  آن که ممکن است در کوتاه مدت اتفاق بیفتد یا در بلند مدت،و همچنین بر اساس شدت، و تعداد دفعات بروز تقسیم بندی کرد.

بی خوابی کوتاه مدت برای چند روز تا چند هفته اتفاق می افتد و به واسطه عواملی مانند بیماری ویا داروهایی که کودک مصرف می کند، به وجود می آید که معمولا زود از بین می روند. بی خوابی بلند مدت هم سه بار در هفته اتفاق می افتد و برای یک ماه یا بیشتر طول می کشد، و به واسطه عوامل جدی تری مانند افسردگی،درد، بیماری، اضطراب به وجود می آید.

 گاهی هم ممکن است دلیل بی خوابی اصلا تشخیص داده نشود و وابستگی کودک به والدین باعث بی خوابی آنها شود.


 مشکلات به وجود آمده از بی خوابی :


وارد کردن آسیب‌های ناگهانی به خود

افسردگی

بیش فعالی

خستگی در طول روز: کودکی که خواب شبانه خوبی ندارد،در طول روز مدام احساس خستگی می کند و نمی تواند همراه دوستان خود بازی کند.

رفتارهای مخرب: گاهی نداشتن خواب کافی باعث می شود کودک رفتارهای نادرست و مخربی را از خود نشان دهد.

تغییر خلقیات: نداشتن خواب کافی باعث می شود اخلاق کودک،تغییر کند و در طول روز بداخلاقی کند.

ناتوانی در تمرکز کردن: کودک اگر در شب خواب کافی نداشته باشد، نمی تواند خوب تمرکز کند و در کلاس درس با مشکل روبرو می شود.
بی خوابی کودک

علت بی خوابی کودکان:


 دلایل زیادی باعث بی خوابی کودکان می شود. در ادامه برخی از آنها را اشاره می کنیم:

اضطراب و استرس

یکی از دلایل بی خوابی کودک، اضطراب و استرسی است که در وجود او هست. در واقع کودکان هم مانند بزرگسالان دچار استرس می شوند.  والدین باید با فرزندشان درباره زندگی او، شرایط مدرسه و نگرانی‌هایش صحبت کنند. آنها باید از فرزنشان بپرسند که آیا همه چیز در خانه مساعد است و آنها از شرایط راضی هستند؟ چون ممکن است نگرانی و استرس کودک در بزرگسالی شدیدتر شود. به همین خاطر  پدر و مادر باید هر چه سریع تر برای برطرف کردن عوامل بروز استرس کودک  اقدام کنند.

مواد غذایی نامناسب

 یکی دیگر از علتهای بی خوابی کودک، غذاهایی است که او می خورد.خوردن نوشابه، شکلات، نوشیدنی‌های انرژی زا و شکر باعث بی خوابی کودک می شود و بهتر است از برنامه غذایی کودک حذف شود. حتی برخی از کودکان به مواد غذایی خاصی آلرژی دارند و ممکن است در خواب آن‌ها اختلال ایجاد کند. بهتر است شام زودتر خورده شود و از مواد غذایی سالم مثل لبنیات و میوه استفاده شود. همچنین از خوردن غذاهای پرکالری پرهیز شود.

عوارض برخی از داروها

ممکن است کودک در دوره ای از دارو استفاده کند و عوارض همان داروها باعث بی خوابی  او شود. برخی داروها برای درمان بیش فعالی و کمبود توجه، داروهای ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد انعقاد خون می‌تواند باعث بی خوابی کودکان شود.

نبود الگوی خواب منظم

گاهی الگوی منظمی برای  خواب کودک وجود ندارد و همین دلیل بی خوابی او می شود. والدین با انجام یکسری کارهای معین هر شب قبل خواب ، می توانند به کودک بفهمانند که زمان خواب او رسیده و باید بخوابد. برای مثال هر شب قبل خواب اول او را به دستشویی ببرید، سپس برایش یک داستان بخوانید و بعد چراغ ها را خاموش کنید تا بخوابد. این الگو را هر شب تکرار کنید.

تاخیر انداختن در زمان خواب


یکی دیگر از دلایل بی خوابی کودک این است که دیرتر از زمان هر شب می خواهد بخوابد و همین تاخیر باعث شده که او دیر بخوابد. بعضی کودکان زمان خواب را با بهانه هایی  به تاخیر می اندازند . مثلا به پدر یا مادر می گویند، یکی دیگر داستان بگو و یا یک لیوان آب بیاور و یا می خواهم به دستشویی بروم. والدین باید تلاش کنند که منطبق با برنامه همیشگی خواب رفتار کنند. در عین مهربانی با اقتدار رفتار کنند و اجازه دهند که کودک متوجه شود که الان فقط باید بخوابد.

 آنها نباید عصبانیت خود را از دیر خوابیدن و یا نخوابیدن کودک بروز دهند، چون باعث می شود کودک با مشاهده ی این عصبانیت دچار استرس و نگرانی شود و این اضطراب خود سبب بدخوابی بیشتر او می شود و سیکل معیوبی را ایجاد می کند.


کابوس

 گاهی کابوس دیدن های کودک باعث بی خوابی او می شود.البته این مسئله طبیعی است. بیشتر کابوس های دوران کودکی خطری ندارند. والدین باید تلاش کنند کودک را آرام کنند و او را به تخت خواب برگردانند تا دوباره بخوابد. اگر کابوس های کودک مدام تکرار می شوند، بهتر است با پزشک مشورت کنند.

بیمار بودن

سرماخوردگی، بینی گرفته و آلرژی می توانند در خواب و خوابیدن کودک مشکل ایجاد کند. برای رفع این مشکل والدین باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنند.همچنین گرفتگی عضلانی، دردهای رشدی، سوزش سر دل و تیروئید نیز برخی دیگر از مشکلات است. آپنه خواب، سندروم پاهای بی قرار، اختلالات عصبی رشدی مثل اوتیسم، سندروم آسپرگر، عقب ماندگی ذهنی، افسردگی، ترس و … همگی می‌تواند باعث بی خوابی درکودک شوند.

عوامل محیطی


یکی دیگر از عوامل بی خوابی کودک؛عوامل محیطی است. بسیاری از دلایل بی خوابی کودکان، ناشی از الگوهای رفتاری و سبک زندگی ناسالم والدین است. سر و صدا، جای خواب ناراحت، نور و دمای اتاق و عواملی از این قبیل، به شدت در به خواب رفتن کودک موثر است.

هم‌چنین والدین باید توجه کنند که از وسایل الکترونیکی در محل خواب استفاده نکنند. استفاده تا دیروقت از وسایل الکترونیکی، وعده‌های غذایی ناسالم، شب زنده داری و … چیزهایی نیست که کودک از بدو تولد در ژنتیکش وجود داشته باشد. بنابراین والدین نباید فقط فرزند را مقصر جلوه بدهند، لازم است از یک زاویه دیگر به زندگی خود نگاه کنند و برخی الگوهای رفتاری خود را اصلاح کنند.

درمان بی خوابی در کودکان


والدین باید برای داشتن خواب خوب کودکان، دنبال راهکارهایی باشند و بی خوابی آنها را درمان کنند.در ادامه راههایی برای درمان بی خوابی کودکان پیشنهاد می شود:

تنظیم زمان بیدار شدن از خواب

 یکی را زاره های درمان بی خوابی کودک این است که والدین زمانی را برای بیدار شدن او تنظیم کنند. زمان بیدار شدن او باید بر اساس میزان خواب کودک و زمان خوابیدن او تعیین شود.. پزشکان توصیه می‌کنند برای کمک به جلوگیری از استرس والدین در این راه، از اوایل سال‌های پیش از دبستان یک برنامه روتین را برای بیدار کردن کودک در پیش بگیرند و یادتان باشد که مطابق این برنامه پیش بروید.

 اینکه به کودک اجازه دهید که آخر هفته‌ها را می‌تواند تا دیروقت بیدار بماند، کاری سخاوتمندانه است، اما در طولانی مدت نتیجه معکوس خواهد داشت.

 اگر زمان خواب کودک بیشتر شود، باعث می شود که او احساس خستگی نکند؛ اما اگر سعی شود هر روز در عرض یک ساعت یا زمان خواب و بیدار بودن را یکسان کنند، زندگی همه خیلی راحت‌تر خواهد شد.

 به توافق رسیدن با کودک


 والدین باید در مورد زمان خواب کودک ، با او به توافق برسند.آنها باید برای درمان بی خوابی در کودک ، درباره ساعت خواب با کودک خود صحبت کنند و به توافق برسند. کودک باید اهمیت سر ساعت خوابیدن را درک کند و سر همان ساعت به تخت خواب برود.

برای اینکه بی خوابی کودک درمان شود ، والدین نباید به هیچ وجه به کودک اجازه بیشتر بیدار ماندن برای تلویزیون دیدن، شام خوردن و حتی انجام تکلیف را بدهند. زمان خواب فقط برای خواب باید باشد،چون ممکن است  با محبت‌ها و اجازه‌های نا به جا، فقط کودک را بد عادت بار آورید.

مهیا کردن یک محیط خواب‌آور

 والدین برای خواب کودک باید یک محیط خواب اوری را ایجاد کنند. برای برطرف کردن مشکل بی خوابی در کودک  باید اتاق کودک را تاریک کنید و ملحفه های نرمی را در اختیارش بگذارید و آرامش نسبی را برای او به وجود آورید. این کارها باعث می شود  تا بین شب و روز فرقی به وجود آید و خوابیدن او را آسان‌تر کند.

 والدین باید یک محیطی برای خواب کودک راهم کنند که شرایط خوابیدن در آن باشد، چون با کاهش حواس‌پرتی به چیزهای دیگر، زمینه برای خواب فراهم می‌شود و کودک می تواند  راحت‌تر و سریع‌تر بخوابد.

تحرک کافی داشتن

لازم است کودک در طول روز به اندازه کافی تحرک و بازی داشته باشد ؛تا شب راحت به خواب برود.والدین باید تا می‌توانند کودک را از  تلویزیون و موبایل دور کنند و به جای آن انرژی کودک را بگیرند. در واقع زمانی که کودک در طول روز تحرک داشته باشد و بازی کند، شب خسته می شود وبه راحتی به خواب می رود.

 محل خواب

بهتر است محل خواب کودک ثابت و بدون تغییر باشد. تغییر مکان خواب باعث احساس ناامنی در کودک می‌شود. یک چراغ خواب کوچک و موسیقی ملایم برای کودک فراهم کنید. بالای سر او باشید، او را نوازش کنید، برای او داستان تعریف کنید و احساس امنیت و آرامش با خوابیدن را به او هدیه دهید. معمولا تغییر مکان خواب حتی برای بزرگسالان هم ناخوشایند است و ممکن است باعث شود که آنها دیر به خواب بروند.بسیار باید به فضای اتاق خواب دقت شود؛ دمای مناسب، دسترسی به والدین، راحتی تخت خواب و ... اهمیت دارند.

همچنین هر گونه وسایل بازی و اسباب بازی مورد علاقه کودک خود را از اتاق خواب او دور کنید، زیرا بعضی مواقع کودک به بازی با این وسایل مشغول می شود و نمی خوابد.

همچنین والدین باید دمای اتاق این کودکان را بررسی کنند تا مبادا دمای اتاق بالا باشد. گرمای هوای اتاق کودک سبب بدخوابی می شود. پس با ایجاد تهویه مناسب در اتاق کودک، شرایط مناسبی برای خواب او فراهم کنید.

 الگوهای رفتاری والدین در خواب کودک تاثیر دارند. اگر پدر و مادر تا دیر وقت تلویزیون تماشا کنند و یا دیر شام بخورند و یا حتی در رخت خواب هم از موبایل استفاده کنند، کودک هم دوست دارد پا به پای آنها باشد و آنها را همراهی کند.چون فرزندان به هر حال از والدین الگو می‌گیرند.


گرفتن ترس از کودک


شاید مهم‌ترین دلیل بدخوابی و بی خوابی در کودک، ترس از تنهایی و ترس از چیزی باشد.اشباح و سایر موجودات ترسناک ممکن است واقعا در شب دورمان پرسه نزنند، اما به‌جای اینکه ترس از خواب را برطرف کنید، در مورد آن‌ها با کودک خود صحبت کنید.

 اگر یک اطمینان دادن ساده به کودک جواب نداد، سعی کنید از یک اسباب بازی مخصوص برای محافظت در شب استفاده کنید و از این‌ که اتاق کودک فقط مکانی برای استراحت و خواب او باشد پرهیز کنید؛ اتاق او باید مکانی شاد و فارغ از احساسات منفی باشد.

گاها دیده می شود که برخی از کودکان به علت مشاهده فیلم های ترسناک دچار کم خوابی می شوند. والدین بهتر است از دیدن فیلم ترسناک و تحرک بیش از اندازه کودک، جلوگیری کنند.

 بهتر است والدین برای برطرف کردن ترس کودک در طول روز ساعاتی را با آنها صحبت کنندو اینگونه مکالمات را برای شب نگذارند. کودکان بسیار باهوش هستند و اگر از وقت خود برای بیان ترس از خواب استفاده کنند، می‌فهمند که می‌توانند زمان خوابشان را متوقف کنند؛ پس عمل به این توصیه برای رفع بی خوابی در کودک به نفع خود والدین است.

الگوهای رفتاری والدین


الگوهای رفتاری والدین در خواب کودک تاثیر دارند. اگر پدر و مادر تا دیر وقت تلویزیون تماشا کنند و یا دیر شام بخورند و یا حتی در رخت خواب هم از موبایل استفاده کنند، کودک هم دوست دارد پا به پای آنها باشد و آنها را همراهی کند.چون فرزندان به هر حال از والدین الگو می‌گیرند.

وقتی خواب آلود است به رختخواب برود

والدین زمانی که حس  می کنند ، کودکشان خواب آلود است او را فورا به تخت خوابش ببرند. از بغل کردن و سرگرم کردن کودک در آن  زمان به هر دلیلی پرهیز کنند. در رخت خواب کنار او بنشینند و شرایط آرامبخش برای خواب را فراهم کنند.

 داشتن تغذیه مناسب


والدین باید مراقب عادات تغذیه ای کودک خود باشند و سعی کنند مواد غذایی کافئین دار را از برنامه غذایی خود حذف و یا کم کنند. اگر هم کودک علاقمند به مصرف این مواد غذایی بود، سعی شود این مواد را 4 ساعت قبل از خواب مصرف کند، زیرا واکنش کودکان به مصرف مواد کافئین دار مانند بزرگسالان است، یعنی همانطور که مصرف این مواد در بزرگسالان سبب بی خوابی می شود، در کودکان نیز همین اثر را دارد.

همچنین حداقل دو ساعت قبل از خواب، شام کودک را آماده کنید تا بخورد. این کار سبب هضم نسبی غذا می شود و کودک با معده پر به رختخواب نمی رود، زیرا معمولا معده پر، سبب بدخوابی می شود.

 همچنین توصیه می شود غذاهای پرکالری در وعده شام مصرف نشود؛ ومصرف زیاد مواد قندی هم در وعده شام کودکان بسیار نامناسب است، زیرا مصرف قند زیاد قبل از خواب، باعث  افزایش انرژی و ایجاد تحرک بیشتر در کودک می شود.زمانی که کودک دوست داشته باشد که بیشتر تحرک کند، همین تحرک باعث بی خوابی او می شود و در فرایند خوابیدن او اختلال ایجاد می شود.

 سخن آخر:


والدین کودکان بدخواب و کم خواب باید محیط امنی را برای کودکشان فراهم کنند ،تا آنها خواب خوبی داشته باشند . آنها نباید عصبانیت خود را از دیر خوابیدن و یا نخوابیدن کودک بروز دهند، چون باعث می شود کودک با مشاهده ی این عصبانیت دچار استرس و نگرانی شود و این اضطراب خود سبب بدخوابی بیشتر او می شود و سیکل معیوبی را ایجاد می کند.
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .