نقاشی کودکان را چگونه می توان تفسیر کرد؟

نقاشی هنری است که باعث می شود احساسات کودک را به سطح آورد و چیزهایی را نشان می دهد که شاید کودک نمی تواند در کلمات بیان کند. تفسیر نقاشی کودک کمک می کند تا اورا بهتر در ک کنید.

تفسیر نقاشی کودک

 زمانی که نقاشی کودک را می بینید می توانید آن را تفسیر کنید و از آن اطلاعات با ارزشی در مورد عواطف درونی کودک  به دست آورید.

از آنجایی که کودکان نمی توانند به خوبی احساسات خود را بیان کنند، نقاشی فرصت مناسبی است که احساسات خود را ابراز کنند.

 کودکان قصه ی زندگی خود را از راه کلمات بیان نمی کنند . آن ها قدرت کلامی بالایی ندارند در واقع هنوز کلمه هایی که بتواند احساسات درونی آن ها را شرح دهد یاد نگرفته اند . به همین جهت روانشناسی کودک از طریق بازی و نقاشی به بررسی مسائل درونی دنیای کودک می پردازد.

همچنین این امکان را برای پدر و مادر فراهم می‌ کند  تا از این طریق وارد دنیای کودکانه او شوند.

 در حقیقت نقاشی کودک،رشد قابلیت‌های شناختی کودکان را نشان می دهد و همچنین می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌های تاخیر رشدی کودک به حساب بیاید.

تحقیقات نشان داده است معمولا کودکانی که نمرات بالاتر در آزمون نقاشی دریافت می کنند ، از سطح هوشی بالاتری برخوردار هستند.

 معانی نقاشی کودکان

همه پدر و مادر ها می خواهند که معناهای مختلفی از نقاشی های فرزند خود به دست بیاورند و   البته بهتر است بدانید که گاهی اوقات نقاشی ها، فقط نقاشی هستند، هیچ گونه معنی خاصی ندارند،  اما گاهی اوقات نقاشی کودکان معانی مختلف و عمیق تری درباره شخصیت کودکان دارند.به همین خاطر لازم نیست که نقاشی کودک را بیش از حد بررسی کنید تا معنی خاصی از آن دریافت کنید، تنها کافیست که به کودک خود فرصت دهید تا منظور خود را از نقاشی که کشیده بیان کند.

روانشناسان کودک به این نتیجه رسیده اند کودکانی که دچار مشکلات خاصی مانند افسردگی ، اضطراب ، روابط نامطلوب خانوادگی هستند ، نقاشی های متفاوتی نسبت به کودکان معمولی دارند. آنها  ترس ها، شادی ها ، رویا ها، امید ها و کابوس های خود را با نقاشی کشیدن بیان می کنند و نظر خود را نسبت به دنیای پیرامونشان در نقاشی های خود نشان می دهند.

از زمانیکه کودک به سنی می رسد که می تواند مداد شمعی را در دستش بگیرد و بر روی کاغذ بکشد، نقاشی کشیدن به یکی از روش های مهم برای برقراری ارتباط و درک تفکرات  تبدیل خواهد شد.

مراحل نقاشی کشیدن کودک

 نقاشی کشیدن کودک سه مرحله دارد. در ادامه این سه مرحله را بیان می کنیم:

خط خطی کردن

 کودک در سنین 2 تا4 سالگی وقتی مداد رنگی و دفتر نقاشی در دست می گیرد، خط خطی می کند. در این مرحله در تصاویر هیچ واقعیتی وجود ندارد و فقط خطوطی نامنظم بر روی کاغذ هستند. زمانی که خط خطی ها انجام شده و والدین می توانند شکل هایی را در آنها ببینند.

والدین فکر می کنند که چیزی در این خط خطی ها وجود ندارد اما گاهی کودک چیزی را می کشد که به آن واقع گرایی اتفاقی می گویند. در واقع به این معناست که ممکن است کودک با خط خطی های خود تصویری شبیه ماشین و یا خانه کشیده باشد.

 نقاشی ساده

 مرحله دوم نقاشی کشیدن کودک ،به نقاشی سالهای 4 تا 7 سالگی کودک مربوط می شود. در این مرحله کودک سعی می کند چیزهایی را که با چشم خود می بیند را نقاشی بکشد. آنها ممکن است ساده ترین چیزها مانند صورت، انگشتان، ماشین ها، درخت ها و خانه ها را بکشند و معمولا هیچ جزئیات واقعی از این نقاشی ها در دست نیست  و در پایان مرحله، آن ها شروع به اضافه کردن موارد خاصی به نقاشی های خود می کنند . مثلا گل هایی در جلوی منزل و یا لباس هایی آویزان شده بر روی طناب را می کشند.

 نقاشی کشیدن (طراحی )

مرحله ی سوم از نقاشی کشیدن کودک، ترسیم و طراحی است که از 7 سال به بالا صورت می گیرد. در این مرحله شواهدی از طرح های پیشرفته وجود خواهد داشت و در این مرحله جزئیات زیادی وجود دارد و کودک ممکن است از کلمات و علایم استفاده کند. مثلا برای کشیدن پرندگان از اشکال هوشمندانه استفاده می کنند.

 در این مرحله کودک تا جایی که مهارت هایشان اجازه می دهد، واقع بینانه نقاشی می کند و تصاویر را از دیدگاه خاصی به نمایش می گذارد. آنها حتی می توانند داستان نقاشی شان را برای اطرافیان بگویند.

 نقاشی کودکان و دنیای درونی آن‌ها

روانشناسان معتقدند که نقاشی کودک می‌تواند منبع با ارزشی  برای شناخت بهتر کودک باشد. در واقع نقاشی کودک ، دنیای درونی کودک  و جهان بینی‌اش نسبت به زندگی  را نشان میدهد. کودک در نقاشی‌هایش برداشت خود از روابط موجود در خانواده ؛ ارتباط افراد خانواده با یکدیگر، نقش هر یک از اعضا و میزان صمیمیت آن‌ها را نشان می دهد.

مفهوم رنگ ها در تفسیر نقاشی کودکان

کودک در نقاشی های خود از رنگهای مختلفی استفاده میکند و همین رنگ ها هم می تواند معانی زیادی را به اطرافیان برساند. در محتوا، رنگ‌ها، خطوط و اندازه‌ها معنی و مفهوم خاصی وجود دارد و در واقع هر رنگ برای خودش مفهومی دارد که در تفسیر نقاشی کودکان می تواند کمک کند.در ادامه برخی از آنها را بیان می کنیم.

سیاه و سفید: بیانگر ترس، اضطراب، ناامیدی و غم

قهوه‌ای: نشانگر مقابله در برابر فشار والدین برای نظافت

بنفش: تمایل به تضاد و گاهی اضطراب

آبی: نشانگر درونگرایی کودک و و رنگ صلح و آرامش

سبز: رنگ طبیعت و نیاز به جلب توجه یا تمایل کودک به برقراری ارتباط را نشان می‌دهد.

قرمز: پرانرژی بودن و برونگرایی کودک را نشان می‌دهد

زرد: رنگ شادی و نشانگر خوش بینی کودک و تمایل او به مشارکت با دیگران

صورتی: رنگ صلح و تمایل به برقراری تعادل در زندگی و روابط

خاکستری: رنگی خنثی بوده و در نقاشی کودک معنی خاصی ندارد.

 جنسیت کودک در کشیدن نقاشی

در تفسیر نقاشی های دختر بچه ها و پسر بچه ها  تفاوت هایی وجود دارد.اصولا دخترها تصاویری مانند قلب و گل و .. را می کشند و پسر ها علاقه مند به کشیدن جعبه ها و خطوط پیچیده و با زاویه هستند.

 در حقیقت می توان گفت جنسیت کودکان تاثیر زیادی در تمایلات آنها به کشیدن نقاشی دارد و دختران در مقایسه با پسران ،دوست دارند از رنگ های بیشتری در نقاشی های خود استفاده کنند و دختران علاقمند هستند که از رنگ های گرم تر مانند صورتی و پسران از رنگ های سرد مانند آبی استفاده کنند.

سن به دست گرفتن مداد در کودکان

بچه ها معمولا از سن یک سالگی مداد و خودکار در دست می گیرند و روی کاغذ خط خطی می کنند بدون این که بتوانند نقاشی مفهوم دار ی را بکشند.ولی کم کم از سن ۱۸ ماهگی می توانند خط های پیشرفته تری ترسیم کنند و از سن سه سالگی به بعد ، دیگر این خطوط فقط به هدف لذت بردن از حرکت مداد روی کاغذ نیست بلکه تصاویری را می کشد که ، احساسات درونی اش را متناسب با آن چه در زندگی تجربه کرده است ،بروز دهد.

مفهوم شکل‌ها در تفسیر نقاشی کودکان

 همانطور که رنگ ها در نقاشی کودکان نشان دهنده ی معانی مختلف هستند، اشکالی را هم که کودک می کشد، معانی خاصی را از خود نشان می دهد. در ادامه برخی از این اشکال و معانی را اشاره می کنیم:

تصویر انسان

از سن 5 سالگی به بعد ، کودک در نقاشی خود می تواند چهره ی انسان را کامل نشان دهد. کودک وقتی شکل آدم را می‌کشد، قبل از هر چیز شکل خود و یا درکی را که از بدن و تمایلاتش دارد، بیان می‌کند.

 در واقع، بین بعضی خطوط آدم نقاشی شده با خصوصیات روانی و جسمی کودکی که آن را کشیده، ارتباط مشخصی وجود دارد. اگر آدمک در مجموع هماهنگ باشد احتمال بسیاری وجود دارد که کودک کاملاًسازگار باشد. اگر برعکس آدمک در اندازه‌ای خیلی کوچک و یا در گوشه‌ای از کاغذ کشیده شده باشد، معنایش این است که کودک؛ خودش را کم ارزش و از دیگران پایین‌تر می‌داند.

اگر کودک در نقاشی خود گوش را نکشد، نشانگر این است که انها تمایلی ندارند به دیگران گوش کنند.

 اگر از کشیدن دهان صرف نظر می کنند، یعنی چیزهایی است که کودک نمی خواهد بگوید و یا اگر دستها را بزرگ می کشند نشان دهنده ی این است که به سمت دیگران بروند و با افراد دیگر رابطه برقرار کنند.

عدم حضور بازوها و پاها در نقاشی کودک هم نشانگر ناخالصی است و هنوز هم کاملاً به والدین وابسته هستند و یا با آنها توسعه ندارد و از پدر و یا مادر جدا هستند.

 تصویر خانواده

 زمانی که کودک تصویر خانواده خود را می کشد و خودش در وسط والدین قرار گرفته است به این معناست که احساس امنیت و محافظت می کند و اگر کودک در گوشه ای بسیار کوچکتر یا تنها باشد، ممکن است احساس انزوا  و تنهایی داشته باشد.

 معمولا کودک ابتدا نقاشی کسی را می کشد که بیشتر از همه او را تحسین می کند و زمانی که او در نقاشی خود یک نفر را از بقیه ؛ بزرگتر نشان دهد، به این معناست که این شخص را مظلوم یا غالب قلمداد میکند و اگر فردی را در نقاشی اش نکشد مثلا دوست یا خواهر و یا برادر،در واقع موضوع حسادت یا درگیری با او را می رساند.

خانه

در نقاشی‌های کودکان، خانه بیش از هر چیز دیگری کشیده می‌شود. خانه نماد پناه گاه و هسته‌ اصلی خانواده‌ای است که ممکن است مورد علاقه یا تنفر کودک باشد. خانه‌هایی که کودکان نقاشی می کشند،ممکن است باغچه، گل، در‌های بزرگ و... داشته باشد. این خانه‌‌ها نماد یک زندگی سعادت‌مند است که کودک در آن احساس آرامش می‌کند. در حقیقت درها و پنجره ها نشانگر ورود به دنیای بیرونی است. برعکس، اگر خانه‌ای بدون در ورودی، با دیوار‌هایی بلند و به گونه‌ای گوشه گیر و دورافتاده نقاشی شود، معنای متفاوتی پیدا می‌کند.

خورشید

اکثر کودکان در نقاشی خود خورشید را می کشند.این تصویر هم می تواند نشانگر امنیت، خوش حالی، گرما، قدرت است . حتی برخی از پژوهشگران معتقدند حضور خورشید در نقاشی نشانه پدر خوب است و حضور آب هم نشانه مادر است. وقتی رابطه‌ پدر و کودک خوب است، خورشید به طور کامل و در حال درخشیدن نمایش داده می‌شود. وقتی خورشید در پشت کوه ناپدید است و یا به صورت قوسی در افق دیده می‌شود این رابطه پدر و فرزندی خوب نیست و  همچنین اگر کودک از پدرش هراس داشته باشد، خورشید به رنگ قرمز تند یا سیاه ترسیم می‌شود.

رنگین کمان

گاهی کودک در نقاشی خود رنگین کمان می کشد. رنگین کمان‌های چند رنگ، پیام‌های مثبتی هستند و  در واقع دیدگاه‌های مثبت کودکان را نشان می‌دهند.

نحوه تشویق  کودکان به نقاشی کردن

همان طور که گفتیم نقاشی های کودکان نشانگر معانی مختلفی است و تفاسیر زیادی می توان از انها کرد .والدین با شناخت این معانی و تفاسیر بهتر می توانند فرزند خود را درک کنند،پس چه خوب است که آنها را در کشیدن نقاشی تشویق کنند.

 برای تشویق کودکان به نقاشی کشیدن باید بخشی از زمان بازی را به یک هنر تبدیل کنید. وسایل مختلف نقاشی مانند مداد رنگی، مداد ضخیم و نشانگر قابل شستشو را به آنها پیشنهاد دهید. کیسه های کاغذی را برش دهید تا بکشید.

 همچنین برای تشویق کودک ، به او اجازه دهید آزمایش و خلاقیت خود را به روش خودش کشف کند. این کودک مستقل باید احساس اعتماد به نفس، شایستگی و زیرکی کند.

از هنر برای کمک به فرزند خود در بیان احساسات قوی استفاده کنید. اگر فرزند شما عصبانی است، با کشیدن تصویری بسیار عصبانی به او کمک کنید تا چنین احساساتی را ابراز کند.

سخن آخر:

 والدین باید هنر و نقاشی کودکشان را به نمایش بگذارند و از این طریق به کودک خود نشان دهند که کار  آنها ارزش و اهمیت دارد.

والدین باید بدانند که کشیدن نقاشی یکی از سرگرمی‌های مفید برای پر کردن اوقات فراغت کودکان است. پس بهتر است او را برای این کار تشویق کنند و فرصت دهند در مورد چیزهایی که ترسیم کرده با آنها حرف بزنند.

---