چرا آب دریا شور است؟

آب رودخانه ها که به دریا می ریزند، دارای آب شیرین هستند و املاح معدنی موجود در خاک در آب باران حل شده و از طریق رودخانه‌ها به دریاها حمل می‌شود. زمانی که بر اثر تابش نور خورشید قسمتی از آب دریا بخار می‌شود نمکی که در آن است، باقی می‌ماند و باعث تراکم نمک موجود در آب می شود.

دلیل اصلی شوری آب دریاها

امروزه میزان املاح معدنی موجود در آب دریاهای آزاد جهان ۳.۵ درصد است كه سهم زیادی از آن را سدیم كلراید یا همان نمک طعام تشكیل می‌دهد.

املاح معدنی که در خاک وجود دارند در آب باران حل شده و از طریق رودخانه‌ها به دریاها منتقل می شوند. وقتی كه خورشید بر دریا می تابد بر اثر تابش نور خورشید قسمتی از آب دریا بخار شده، و نمكی كه در آن وجود دارد باقی می‌ماند و این امر باعث می شد تا تراكم نمک موجود در آب به مرور افزایش پیدا کند. آب دریا به قدری شور است که قابل خوردن و زراعت نیست. علت این شوری، وجود نمکهای مختلف به خصوص نمک طعام است.

اگر آب دریا شیرین بود چه می شود؟

مقاومت آب شور، در برابر فساد، از آب شیرین، بسیار بیشتر است. اگر آب اقیانوس ها شیرین بود، خطر فاسد شدن و گندیدن آنها، بسیار بود. اگر آب دریاها بگندند، زنده ای در کره زمین، باقی نخواهد ماند، بوی گند و تعفن آب، موجود زنده ای را باقی نخواهد گذارد.

آبهای گندیده، بهترین مکان برای حشرات، بویژه حشره های سمی می باشند. آن وقت است که تجمع انبوه حشرات، نه نباتی را باقی خواهند گذارد نه حیوانی، نه انسانی.

مقداری از نمک موجود در آب دریا از طریق فعالیت‌های آتشفشانی در زیر آب وارد آن می‌شود اما قسمت اعظم این نمک مربوط به فرسایش پوسته زمین یا خاک است. وزن کل املاح موجود در آب اقیانوس ها را حدود چندین تن برآورد کرده‌اند. برای تصور بهتر این طور می توان بیان نمود که این املاح می‌تواند تمام سطح کره زمین را به ضخامت 45 متر بپوشاند.

چرا آب دریاها و اقیانوس شور است؟

نمک موجود در اقیانوس ها از دو منبع به وجود می آید:- رواناب از زمین: سنگ های روی زمین منبع اصلی نمک هستند که در آب دریا حل می شوند. آب باران کمی خاصیت اسیدی دارد و هنگام باریدن سبب می شود تا سنگ ها ساییده شده و به مرور از بین بروند و بنابراین یون های نمک به نهرها و رودخانه ها ریخته شده و سپس به اقیانوس ها راه پیدا میکنند.

بسیاری از یون های حل شده، توسط موجودات زنده اقیانوس ها استفاده می شوند و از آب حذف می شوند و برخی دیگر از آن ها حذف نمی شود و غظت آنها با گذشت زمان نیز افزایش پیدا می کند.  

- دریچه بستر دریا: منبع دیگر نمک موجود در اقیانوس ها مایعات هیدروترمال است که از دریچه موجود در بستر دریا تشکیل می شود. آب اقیانوس به سنگ های بستر دریا نفوذ کرده و توسط هسته ماگما گرم می شود و همین گرما نیز باعث ایجاد یکسری واکنش های شیمیایی خواهد شد.

آب نیز تمایل دارد تا اکسیژن، منیزیم و سولفات ها از دست بدهد و فلزاتی از قبیل آهن، روی، مس را از سنگ های اطراف جذب کند. آب گرم شده از طریق دریچه های موجود در بستر دریا آزاد شده و فلزات را با خود حمل می کند. برخی نمک های اقیانوس از فوران آتشفشانی زیر اب ناشی می شود که مستقیما مواد معدنی را در اقیانوس رها می کنند.

یون های موجود در آب دریا:
- کلرید
- سدیم
- منیزیم
- سولفات

غلظت نمک در آب دریا (شوری) با درجه حرارت، تبخیر و بارندگی متفاوت است.

 

چرا آب دریا شور است؟ درس علوم  پایه سوم ابتدایی 

همه می دانیم بیشتر سطح کره زمین از آب درست شده است که در بسیاری جاها مثل دریاها و اقیانوس ها شور است و در جاهای کمتری مثل رودخانه ها و دریاچه ها شیرین است. با این که آب شیرین در دنیا خیلی کم است اما همین آب شیرین علت اصلی شور شدن آب دریا می باشد.

اگر بخواهیم به این سوال جواب بدهیم باید بگوییم با برخورد قطرات باران به صخره ها و سنگ ها، نمک های موجود در آن ها در آب حل شده و از طریق رودخانه ها به دریاها می رسد و باعث شور شدن آب دریا می شود.

هنگام تشکیل باران، قطرات باران دی اکسید کربن را از هوا جذب می کنند. آب موجود در باران با دی اکسید کربن واکنش نشان داده و اسید کربنیک تولید می شود که باعث اسیدی شدن قطرات باران می شود.

لازم به ذکر است PH باران حدود 5.6 می باشد که در مقایسه با PH آب خالص که عدد آن 7 و خنثی است اسیدی است.

خاصیت اسیدی قطرات باران باعث حل شدن نمک صخره ها و سنگ ها شده و این نمک از طریق جریان آب رودخانه ها به دریا می رسد.

جالب است بدانید سالانه حدود 4 میلیارد تن نمک از رودخانه ها به دریاها منتقل می شود با این وجود رودخانه ها شور نیستند چون مقدار نمک موجود در هر رودخانه چندان قابل توجه نمی باشد که باعث تغییر طعم آن شود اما از آن جا که این نمک اندک به صورت پیوسته وارد دریا می شود غلظت نمک دریاها طی چند میلیون سال گذشته بسیار زیاد شده است.

از دیگر منابع تامین کننده نمک دریا می توان به صخره های داخل دریاها، منافذ هیدروترمال در کف اقیانوس ها و آتشفشان های زیر دریا اشاره کرد.

میزان شوری آب دریاها از ناحیه ای به ناحیه دیگر و با توجه به فاصله دریا از رودخانه ها، مقدار بارش باران، سطح تبخیر آب دریا و غیره متفاوت است.

به طور کلی در مناطق نیمه گرمسیری به دلیل دمای هوای بالا، وزش باد شدید و دائمی، رطوبت بسیار کم وابسته با الگوهای گردش جوی تبخیر آب دریا بیشتر بوده و شورتر است در حالی که در دریاهای نزدیک به خط استوا که بارش باران در آن ها بیشتر است و اقیانوس های منجمد شمالی و جنوبی که در تابستان مقدار ذوب یخ در آن ها افزایش می یابد شوری آب کمتر می باشد.

چرا آب رودخانه ها شیرین است؟
آب رودخانه نمک دارد اما مقدار این نمک آن قدر کم است که نمی تواند آب رودخانه را شور کند اما شوری آب دریا به خاطر این است که دریا از میلیون ها سال پیش وجود دارد و همیشه رودخانه ها نمک با خودشان آورده اند و داخل آن ریخته اند. این نمک آن قدر زیاد شده که آب دریا را شور کرده است. (آب دریا 300 برابر بیشتر از آب رودخانه های معمولی نمک دارد.)

آب شیرین دلیل اصلی شور شدن آب دریا است اما نمک می تواند از سوراخ های روی کف اقیانوس های عمیق و همچنین آتشفشان ها هم وارد آب دریا شود. شاید پیش خودمان فکر کنیم به خاطر این که آب رودخانه ها مدام داخل دریا می ریزند پس دریا هر روز شورتر می شود اما این طور نیست چون مقداری از نمک دریا توسط جلبک ها و حیواناتی که در دریا زندگی می کنند مصرف می شود و مقداری از آن هم در کف اقیانوس ها رسوب می کند.

به همین خاطر است که بین نمکی که هر روز داخل دریا می ریزد و نمکی که از دریا کم می شود تعادل ایجاد می شود و آب دریا شورتر نمی شود.

میزان شوری آب دریا چقدر است؟
گفته شده در هر لیتر آب دریا به طور متوسط حدود 35 گرم نمک وجود دارد در حالی که مقدار نمک موجود در هر لیتر آب شیرین 0.5 گرم می باشد. به گفته سازمان ملی اقیانوس و اتمسفر ایالات متحده اگر بتوانیم نمک دریاها و اقیانوس ها را استخراج کرده و روی سطح زمین پخش کنیم لایه ای به ضخامت بیش از 150 متر تشکیل می شود.

چرا آب دریای خزر شور نیست؟
دریای خزر نیز آب نسبتا شور دارد اما نسبت به بسیاری از دریاها و اقیانوس ها کمتر است زیرا در هر لیتر آب دریای خزر به طور متوسط حاوی حدود 12 تا 13 گرم نمک می باشد. این دریا ارتباطی با دریاهای آزاد ندارد و تمام آب آن توسط منابع آب شیرین تامین می شود با این وجود نمی توان آن را جزو آب های شیرین به شمار آورد.

لازم به ذکر است دریای خزر در بخش های شمالی که رودخانه ولگا به آن ملحق می شود شوری بسیار کمتری نسبت به قسمت های جنوبی تر دارد.

آب کدام دریاها شوری کمتری دارد؟
شوری آب همه دریاها یکسان نیست. در مناطق گرم تر که آب بیشتری از دریا بخار می شود آب دریاها شورتر است اما هر چقدر که به طرف قطب شمال و قطب جنوب می رویم شوری آب دریا به خاطر ذوب شدن یخ ها کمتر می شود.

در آینده که آب و هوای کره زمین تغییر می کند این تفاوت بیشتر می شود. هر چه آب و هوا گرم تر شود در نیمکره شمالی باران بیشتری می بارد و یخ های بیشتری آب می شود و در نیمکره جنوبی هم آب دریا بیشتر به بخار تبدیل می شود و همه این ها باعث می شود شوری آب دریاها تغییر کند.

چرا آب دریاها شور است؟
سنگ های موجود در کوه ها و طبیعت دارای مقداری نمک می باشند، آب باران دارای کمی اسید است، وقتی باران می بارد، اسید موجود در آن نمک سنگ ها را حل میکند و در آب رودخانه ها می ریزد، رودخانه جاری می شوند و در دریا می ریزند و باعث شوری آب می شوند.چرا آب رودخانه ها شور نیست؟
چون مقدار نمک کمی در مقایسه با دریا دارند و دریا سالیان درازی است که نمک موجود در رودخانه ها در آن می ریزد و نمک زیادی در خود جمع کرده است.

---