تبیان، دستیار زندگی

چگونگی با نوجوانان ارتباط صحیح برقرار کنیم؟

بسیاری از والدین زمانی که فرزندشان به دوران نوجوانی می رسد ، با مشکلاتی روبرو می شوند ونمی توانند به خوبی با آنها ارتباط برقرار کنند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 
نوجوانی
 یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین دوران زندگی هر شخصی  دوران نوجوانی است. بخش عمده ای از شخصیت فرد در این دوران شکل می گیرد

 بسیاری از والدین از نحوه صحیح ارتباط با نوجوانان آگاه نیستند و به همین خاطر، کوچکترین حرف یا رفتارشان، باعث  بروز واکنش های تند و غیر قابل پیش بینی از طرف نوجوان می شود.والدین برای اینکه با نوجوان خود ارتباط خوب و مناسبی داشته باشد، باید با ویژگی و خصوصیات آنها آشنا شوند.

 در دوران نوجوانی مهمترین تحولات جسمی و روحی آنها شکل می گیرد و تغییرات اساسی در ظاهر و روان نوجوان ایجاد می شود. در این دوران نوجوانان سعی می کنند تا بین تصوراتی که دیگران از انها دارند و تصوراتی که آنها از خود دارند، هماهنگی ایجاد کنند. گاهی ممکن است نوجوان از اطرافیانش طرد شود و همین علت می تواند سببب شود که نوجوان از هیچ راهی نتواند احساس هویت کند.

 والدین و اطرافیان نوجوان باید بدانند که  رفتار صحیح با آنها داشته باشند، چون داشتن رفتار صحیح با آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این دوره بلوغ صورت می گیرد و شخصیت فرد را شکل می دهد و می تواند در آینده ی او تاثیر داشته باشد.

 در واقع رفتاری که والدین با فرزندان نوجوان خود دارند، پیش بینی کننده رفتارهای آینده آن‌هاست.  آنها با رفتارهای خوب و بدشان  شخصیت نوجوان خود را شکل می‌دهند و باعث می‌شوند که او یاد بگیرد در سال‌های بعد چگونه با دیگران رفتار کند.

 در حقیقت والدین با رفتار صحیح، می‌توانند به نوجوان‌شان بگویند که همیشه و در هر شرایطی او برای آنها عزیز و دوست داشتنی است و می‌تواند روی حمایت آنها حساب کند. والدین با این کار اعتماد به نفس و نیاز به امنیت را در  نوجوان خود تامین می‌کنند و او را انسان بالغی بار می‌آورند.
انتخاب دوست در این دوران برای نوجوان و حتی والدین بسیار مهم است ، چرا که او در این برهه از زندگی از هم سن و سالان خود بسیار تاثیر می پذیرند. والدین باید به آنها در انتخاب دوست خوب کمک کنند. محیط خانه هم در تربیت نوجوانان بسیار تاثیر دارد. از این رو در خانه نباید عوامل سرکشی وجود داشته باشد. مثلا در خانواده ای که پدر اعتیاد دارد و برخورد های بدی با افراد خانه دارد و مادر را کتک می زند، قطعا محیط مناسبی نیست و احتمال اینکه نوجوان از پدر و یا هر کدام از افراد خانواده الگو برداری کند زیاد است.
نوجوانی


اشتباهات والدین در دوران نوجوانی فرزند


البته گاهی ممکن است والدین دچار اشتباه شوند و نتوانند ، فرزند نوجوان خود را آنگونه که شایسته است در این دوران  کمک کنند.

این اشتباهات در نوجوانی می‌تواند عواقب و پیامدهای جبران ناپذیری در سال‌های بعدی به دنبال داشته باشد. مهم‌ترین اشتباهات والدین شامل موارد زیر هستند:

 با ویژگی های دوران نوجوانی آشنا نیستند


بیشتر خانواده‌ها و والدین ، اطلاعات کافی درباره خصوصیات و ویژگی‌های این دوره ندارند به هیمن خاطر هم  درک خوبی از رفتارها و شرایط نوجوانی ندارند  و نمی‌توانند رفتار مناسبی با آن‌ها داشته باشند. آشنا نبودن با این دوره باعث می‌شود که رفتار آن‌ها را پای اقتضای سن‌شان نگذارند و با آن‌ها دعوا کنند.

والدین باید سعی کنند که درباره این دوره بیشتر بدانند و آن‌ها را درک کنند. مثلا اگر آگاهی‌ والدین بیشتر باشد،  باید بدانند که نیاز به استقلال و اظهار نظر کردن در این دوره کاملا طبیعی و بخشی از فرایند رشد در آن‌هاست.

ارتباط با نوجوان را قطع می کنند


یکی دیگر از اشتباهات والدین در دوران نوجوانی این است که آنها ارتباط خود را در این دوره با نوجوان قطع می کنند. در صورتی که والدین باید بدانند اگر بخواهند فرزند نوجوان خود را خوب تربیت کنند، باید یک ارتباط خوب با آنها داشته باشند.

 اگر والدین  ارتباط خوبی با نوجوان‌ داشته باشند به او می‌فهمانند که دوست او هستند، به او کمک می کنند ، مراقبش هستند و  او می‌تواند در هر موردی از آنها مشورت بگیرد. اشتباهی که بیشتر والدین دچار می‌شوند این است که ارتباط‌ خود را با آن‌ها قطع می‌کنند. این کار باعث می شود که نوجوان پنهان کاری کند و حتی به پدر و مادر خود دروغ بگوید چون که حس اعتماد بین آنها ایجاد نشده و او از والدین  فاصله زیادی خواهد گرفت.

 والدین نظارت مستقیم به نوجوان دارند

یکی دیگر از اشتباهات والدین در دوران نوجوانی فرزند این است که نظارت مستقیم به نوجوان دارند. آنها چون در دوران کودکی نظارت مستقیم بر فرزند داشته اند، فکر می کنند که در این دوران هم باید نظارت مستقیم داشته باشند. نظارت مستقیم خوب است ، اما با رسیدن فرزند به دوره نوجوانی باید بدانند که  این کار دیگر جواب نمی‌دهد و باید فراموشش کنند.

  اگر والدین ارتباط خوبی با نوجوان‌ داشته باشند به او می‌فهمانند که دوست او هستند، به او کمک می کنند ، مراقبش هستند و او می‌تواند در هر موردی از آنها مشورت بگیرد. اشتباهی که بیشتر والدین دچار می‌شوند این است که ارتباط‌ خود را با آن‌ها قطع می‌کنند.


 اگر نوجوانان متوجه شود که پدر و مادرش به طور مستقیم او را زیر نظر دارد ،نه تنها ناراحت می‌شوند و خوششان نمی‌آید، بلکه احتمال دارد واکنش تندی به آنهانشان دهند. طبیعی است که نوجوان، فکر می‌کند والدینش قصد تجاوز به حریم شخصی‌اش را دارند و می‌خواهند او را کنترل کنند.

با نوجوان لجبازی می کنند

نوجوانان  به اشتباهات والدینشان نگاه انتقادی و بسیاری تیزی دارند و به سرعت متوجه اشتباهات آنها می شوند.  بهتر است والدین زمانی که اشتباه می کنند آن را بپذیرند و به اشتباه خود اعتراف کنند.

 والدین باید بدانند که این کار به اعتبار و احترام آنها آسیبی نخواهد زد. حتی می‌توان گفت که نوجوان از این رفتار خوشحال خواهد شد و به دلیل فروتنی‌ پدر و مادرش احترام بیشتری به آنهامی‌گذارد. از طرف دیگر  والدین با اینکار به فرزند خود می‌آموزند که هیچکس بدون خطا نیست و او هم در برابر اشتباهات خود کوتاه می‌آید.

از رشد هویت شخصی نوجوان جلوگیری می کنند


یکی دیگر از اشتباهات والدین در دوره نوجوانی این است که جلوی رشد هویت شخصی نوجوان را می گیرند. فرزندان علاقه ها  و استعدادهایی  دارند که از والدینشان جداست. اگر والدین بخواهند فرزندشان را مطابق با علایق خود تربیت کنند به جایی نخواهند رسید و در نهایت یکی از طرفین آسیب می‌بیند.

 پس بهتر است والدین علاقه ها و استعدادهای فرزندشان را پیدا کنند و او را حمایت کنند تا او بتواند هویت شخصی مخصوص به خود را پرورش دهد. فرزندانی که از طرف والدین خود حمایت می‌شوند بیشترین میزان رشد و شکوفایی را تجربه می‌کنند.

 از چالش های رشدی فرزند اطلاع ندارند


والدین باید درباره دوره نوجوانی و تغییرات این دوره اطلاعاتی به دست آورند. آنها با به دست اوردن اطلاعات متوجه می شوند که بسیاری از رفتارهای عجیب او کاملا طبیعی است و با مرور زمان از بین می‌رود. اما در غیر این صورت بحث و دعوا میان‌ آنها بیشتر می شود و مشکلاتشان زیاد می شود.

 دوستان فرزند نوجوان خود را نمی پذیرند

در دوره نوجوانی ،نوجوانان اهمیت زیادی به دوستان خود می‌دهند. تحقیر دوستان نوجوان یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات والدین است ، چون که با اینکار  در واقع به فرزند خود این را می رسانند که در انتخاب دوست بی کفایت بوده اند..  والدین در این دوره بهتر است دوستان فرزندشان را بپذیرند و با نظارت و اعمال محدودیت اجازه معاشرت با آن‌ها را بدهند.

 اگر والدین  فکر می‌کنند که واقعا دوستان او مناسب نیستند دلیل خود را به فرزندشان بگویند و از او بخواهند که نظر خود را در مورد این ویژگی دوستانش بیان کند.
دوره نوجوانی


خصوصیات نوجوانان در این دوران


 در دوران نوجوانی ،آنها خصوصیات و ویژگی های خاصی دارند. در ادامه برخی از آنها را بیان می کنیم:

دوستان خود را باهوش تر از والدین می دانند:

 در این دوره نوجوان ، دوستان خود را باهوش تر از والدین می دانند. نوجوان اگر سخنی از دوستان خود بشنود، ممکن است آن را عین حقیقت تلقی کند، در حالیکه همان گفته از طرف والدین پذیرفته نمی شود. این حالت در اواخر بلوغ ( 18 تا 21سالگی ) برطرف می شود.

کم حوصله می شوند:

نوجوانان نسبت به اکثر موضوعاتی که والدین علاقه  نشان می دهند، تمایلی ندارند و از انجام کارهایی که برایشان اهمیتی ندارد، دوری می کنند و کم حوصله می شوند.

تمایل به تنها بودن درمنزل و داشتن حریم خصوصی : نوجوانان دوست  دارند بیشتر وقت خود را در اتاقشان به تنهایی بگذرانند.اگر امکانات خانواده اجازه بدهد، نوجوان باید اتاق مستقل داشته باشد. والدین توجه داشته باشند که هیچگاه سرزده وارد اطاق او نشوند مگر اینکه دلیل منطقی و محکمی داشته باشند.

 روابط با اطرافیان کم می شود:
فرزند، قبل از دوره بلوغ  درباره همه چیز با والدین سخن می گفت، وقتی به سن بلوغ می رسد، حرف کمتری برای گفتن با آنها دارد. او به پرسش های والدین و اطرافیان خیلی کوتاه و فشرده پاسخ می دهد و دیگر رازهایش را با آنها در میان نمی گذارد و در صورت پافشاری و اصرار آنها ،این فاصله بیشترخواهد شد.

 استقلال طلبی :

یکی دیگر از خصوصیات نوجوان در این دوره ، استقلال طلبی اوست. نوجوان دوست دارد همانند بزرگسالان با آنها رفتار شود.هرچند که ممکن است رفتار بچه گانه داشته باشد. والدین برای اینکه بدانند چه نوع رفتاری با این خواسته آنها مغایرت دارد، کافی است این چنین تصور کنند  که آنها و فرزندشان به عنوان دو همکار بسیار صمیمی در یک اداره مهم کار می کنند و در عین حال مدیران اداره شما هستند. در ضمن باید هزینه های نوجوان را به صورت هفته ای یا ماهانه قبل از اینکه او درخواست کند در اختیار او  قرار دهند.

تاثیرپذیری از دوستان در این دوره زیاد می شود:

نوجوانان بسیار تحت تاثیر گروه های هم سن و سال خود هستند و به همین دلیل به سرعت در میان آنان مد لباس، مو، و حتی رفتارهای خاصی همه گیر و رایج می شود. هسته اولیه این چنین تغییرات و الگوهایی بسیار پیچیده می باشد و با زور و محدودیت نمی توان مانع این تغییرات شد، مگر اینکه زمینه و امکانات کافی برای فعالیت های اجتماعی و پیشرفت برای نوجوانان فراهم شود.

عصبانی و سرکش : 
یکی دیگر از ویژگی های نوجوانان در این دوره سرکشی و عصیان آن هاست.در مجموع تمایل به استقلال، ظرفیت هوشی بالا، قبول نداشتن منش و افکار والدین، تغییرات فیزیکی و مغایرت واقعیت ها با ایده آل های نوجوان باعث حساسیت، زودرنجی، عصبانیت و سرکشی نوجوان می شوند. فرزند ممکن است در دوران نوجوانی دچار پرخاشگری و سرکشی شود و حتی ممکن است در برابر سرزنش و انتقاد دیگران عکس العمل خوبی از خود نشان ندهند.والدین باید با رفتار صحیحی که با آنها دارند، بتوانند این پرخاشگری را از آنها دور کنند.

 گاهی هم حمله فیزیکی و یا تنبیه فیزیکی از سنین کودکی تا نوجوانی و همچنین علل مغزی در اثر حادثه یا بیماری مانند ضربه خوردن ناگهانی به سر می تواند از دلایل پرخاشگری نوجوان باشد.


در ادامه برخی از دلایل سرکشی و پرخاشگری نوجوانان را بیان می کنیم:


 گاهی امر و نهی خانواده و استفاده از کلمات توهین آمیز باعث پرخاشگری نوجوان می شود. زمانی که به نوجوان توهین شود و به صورت کلامی به او آسیب برسد ، به گونه ای که والدین و اطرافیان با انها خوب صحبت نکنند، نوجوان دچار سرکشی می شود.

شاید هم نوجوان این رفتارهای پرخاشگرانه را از دوران کودکی از بزرگسالان خود یاد گرفته و همین در رفتار امروزی او اثر گذاشته و او را پرخاشگر کرده است.

 برخی از نوجوانان هم دچار مشکلات دیگری شده اند و همین مشکلات باعث پرخاشگری آنها می شود،مشکلاتی مانند اعتیاد و مصرف مواد مخدر و الکل.

گاهی دلیل پرخاشگری نوجوان ، فعالیت هورمون های جنسی در این سنین می باشد.

برخی از والدین ، نوجوان خود را برای انجام کاری که علاقه ای به آن ندارند، او را تحت فشار قرار می دهند و از او می خواهند که حتما آن را انجام دهد. همین دلیل برای پرخاشگری آنها می تواند کافی باشد.

همچنین درصورتی که نوجوان در معرض آسیب های جسمی یا تعرض جنسی قرار داشته باشد و یا حس مالکیت و استقلال او در خانواده نادیده گرفته شود، نوجوان پرخاشگر می شود.

گاهی هم حمله فیزیکی و یا تنبیه فیزیکی از سنین کودکی تا نوجوانی و همچنین علل مغزی در اثر حادثه یا بیماری مانند ضربه خوردن ناگهانی به سر می تواند از دلایل پرخاشگری نوجوان باشد.

کاهش علاقه به درس :

معمولا در سنین بلوغ افت تحصیلی مشاهده می شود و یکی از علل اصلی آن ورود به فعالیت ها و موقعیت های جدید به زندگی نوجوان است. تغییر سیستم آموزشی به یک روش کارآمد و پویا و مشخص کردن آینده ای روشن برای تحصیل کرده ها، مهمترین راه حل این ویژگی است.

چگونگی رفتار صحیح با نوجوانان


 والدین برای اینکه در دوره نوجوانی با فرزند خود با مشکلاتی روبرو نشوند، باید نحوه صحیح رفتار با آنها بدانند.در ادامه چگونگی رفتار صحیح با نوجوانان را بیان می کنیم:

دستوری حرف نزنید

والدین باید تلاش کنند که مکالمه بین آنها و نوجوان کاملا دو طرفه باشد. دستوری حرف زدن و دیکته کردن یکسری دستورالعمل ها، آن هم با صدای بلند، موجب می شود که نوجوان واکنش نشان دهد و حداقل در ظاهر بی اعتنا باشد.

 لحن صدای خود را آرام کنند و سعی کنند نوجوان را در بحث شرکت دهند.‌ طوری برخورد کنند که نوجوان، والدین  را در مقابل خود نبیند و کاملا حس کند که در کنار او ایستاده اید. آنها باید با نوجوانان با احترام برخورد کنند و آثار شگفت انگیز آن را مشاهده کنند.

توهین نکنید

توهین به فرزند، در هر سنی باشد، سبب می شود که حرف های والدین  شنید نشود.  والدین باید بدانند که هرگز حق توهین  به فرزند خود را ندارند.

 نوجوان را درک کنید

یکی دیگر از رفتارهایی که والدین باید در این دوره به آن توجه داشته باشند این است که  احساسات نوجوان را درک کنند و همدلانه به گره‌های زندگی‌اش نگاه کنند. اقتضای سن آن‌هاست که والدین را به چالش بکشند، زیاد حرف بزنند و استقلال‌شان را به رخ‌ اطرافیان بکشند. پس والدین و اطرافیان به جای  اینکه ناراحت شوند ، با آن‌ها درباره این احساساتشان صحبت کنند و بگویند احساسش را درک می‌کنند.

ابراز احساسات کنید

 یکی دیگر از رفتار های صحیح با نوجوان ، این است که اطرافیان احساسات خود را بروز دهند . چون نوجوانان در این دوره دچار بحران عاطفی می‌شوند. نیاز دارند که دوست داشته شوند و دوست داشته شدن در آن‌ها بالا رود و نیاز بیشتری به ابراز علاقه از طرف والدین دارند. والدین و اطرافیان باید جمله "دوستت دارم" را به شکل‌های مختلف و به صورت مکرر به او بگویند و تاکید کنند که چه جایگاه ارزشمندی در زندگی آنها دارند.

نوجوان را با هم سن و سالانش مقایسه نکنید

والدین بهتر است در این دوره نوجوان خود را با هم سن و سالان خود مقایسه نکند.. آنها باید این را قبول داشته باشند که رفتار فرزندشان،نتیجه مستقیم تربیت و محیط خانوادگی است که والدین برای او ترتیب داده اند.

مقایسه نوجوان با هم سن و سالانش سبب سرخوردگی می شود. هر شخص دارای ویژگی ها و امتیازات مخصوص به خود است که باید با بازگو کردن و مهم جلوه دادن آن، زمینه پرورش و رشد را فراهم کرد.

به تغذیه نوجوانان اهمیت دهید

نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی بسیار تحریک پذیر هستند و نسبت به تمام عوامل محیطی واکنش نشان می دهند.‌ والدین سعی کنند غذاهای شیرین، چرب و پر ادویه  زا تا حد امکان در اختیار فزند خود قرار ندهند. غذاهای سالم به ویژه میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب، گوشت سفید و آجیل توصیه شده است.

 به او پاداش دهید

معمولا نوجوانان پیش داوری‌های منفی‌ای درباره والدین خود دارند و فکر می‌کنند آن‌ها در هر لحظه قصد  دارند که او را تنبیه کنند .پس والدین باید باهوش باشند و زیرکانه عمل کنند. تنبیه کردن در این دوره اصلا جواب خوبی نمی‌دهد و فقط فاصله و شکاف بین والدین با فرزند  را زیاد می‌کند. در عوض می‌توانند با پاداش دادن نقاط قوت نوجوان را تقویت کنند. مثلا به جای اینکه به خاطر کم شدن نمره ریاضی، قرار با دوستانش را کنسل کنند، می‌توانند برای بالا رفتن نمره ریاضی‌اش جایزه تعیین کنند یا به خاطر مسئولیت پذیری خوبی که داشته است او را به سینما ببرند.

 نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی بسیار تحریک پذیر هستند و نسبت به تمام عوامل محیطی واکنش نشان می دهند.‌ والدین سعی کنند غذاهای شیرین، چرب و پر ادویه زا تا حد امکان در اختیار فزند خود قرار ندهند. غذاهای سالم به ویژه میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب، گوشت سفید و آجیل توصیه شده است.


برایش وقت بگذارید

 والدین باید برای نوجوان خود به صورت هفتگی و یا روزانه وقت بگذارند. باهم صحبت کنند، به گردش بروند، فیلم ببنند و حتی آشپزی کنند. با این کار حس ارزشمندی و عزت نفس او را تقویت می‌کنند.

از نصیحت های بی موقع پرهیز کنید

 والدین باید این موضوع را بدانند که هر زمانی برای نصیحت خوب نیست. تا زمانی که نوجوان آرام نشده باشد و پذیرای شنیدن نباشد، تمام حرف های  والدین و اطرافیان بی اثر خواهد بود.

شنونده خوبی باشید

گاهی ممکن است که فرزند از اتفاقات روزمره‌اش صحبت کند، چیزی را تعریف کند و یا قصد مشورت گرفتن داشته باشد. بهترین کاری که والدین می‌توانند بکنند این است که مهارت خوبی در گوش دادن داشته باشند. او را متوجه کنند که تمام حواسشان به حرف‌های اوست و برایشان مهم است که چه چیزی قرار است تعریف کند.
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .