رئیس جمهور چگونه انتخاب می‌شود؟ درس مطالعات اجتماعی پایه هشتم

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رئیس جمهور مسئول اجرای قانون اساسی است و با رأی مستقیم مردم برای مدت چهار سال انتخاب می‌شود و نباید برای بیش از دو دوره متوالی در این سمت باقی بماند.

رئیس‌جمهور کیست و چه وظایفی دارد؟

رئیس‌جمهوری ایران، عالی‌ترین مقام رسمی کشور پس از ولایت‌فقیه است که با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود. مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رئیس‌جمهوری مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه‌ی مجریه را بر عهده دارد.

امضای عهدنامه‌ها، موافقت‌نامه‌ها و مسائل مربوط به دیگر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی، برنامه‌ریزی ملی، بودجه و وظیفه‌ی گماشتن‌های دولتی، گماشتن وزیرها، استاندارها و سفیرها تابع تصدیق مجلس شورای اسلامی، از جمله وظایف رئیس‌جمهوری است. همچنین رئیس‌جمهوری در ایران رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز می باشد.

ویژگی‌های یک فرد در کسب مقام ریاست جمهوری در ایران

- از رجال سیاسی و مذهبی کشور باشد.

- ایرانی‌الاصل باشد.

- مدیر و مدبر باشد.

- دارای حسن سابقه، امانت و تقوا باشد.

- مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور باشد.(مذهب رسمی ایران شیعهٔ دوازده ‌امامی است)

شرایط ایرانی‌الاصل بودن

ایرانی‌الاصل بودن به این معناست که رئیس جمهور نه‌تنها خودش، بلکه پدرش نیز تابعیت ایران را داشته باشد. تابعیت به دو صورت اصلی و اکتسابی است.

تابعیت اصلی یعنی فرد مورد نظر یا از پدری که تابعیت ایرانی دارد متولد شده یا خودش در کشور ایران متولد شده باشد. تابعیت اکتسابی به این معناست که فرد بیگانه با درخواست خود و با کسب موافقت دولت ایران، تابعیت ایران را به‌دست آورده باشد.

شرایط مربوط به تابعیت

قانون اساسی شرط تابعیت ایران را از آن جهت قائل شده که بین رئیس جمهور و کشور پیوندی همه جانبه چه از جهت سیاسی، چه از جهت معنوی و چه از جهت حقوقی وجود داشته باشد تا به‌واسطه‌ی این پیوند، صلاح آحاد مردم و کشور را در تمامی مقاطع بر هیچ امر دیگری ترجیح ندهد.

شرایط عقیدتی

مطابق اصل دوم قانون اساسی، بر مبنای اعتقاد به اسلام و تشیع بنیان‌گذاری شده و بدیهی است که مسئولین و بالطبع رئیس جمهور باید به این مبانی معتقد و پایبند باشد و سوگند یاد کردن به حفظ این مبانی نیز توسط قانونگذار مورد توجه است.

شرایط اخلاقی

در اصل یکصد و پانزدهم قانون اساسی به داشتن حسن سابقه و امانت و تقوا اشاره شده است. امانت و تقوا امری درونی است و چندان قابل سنجش نیست و از آن جهت که شرط حسن سابقه مقدم بر شرط امانت و تقوا آمده است احتمالا مقصود قانونگذار این بوده که از طریق سوابق و عملکرد افراد، میزان امانت‌داری و تقوای آنها نیز مورد سنجش قرار بگیرد.

شرایط سیاسی

مدیر و مدبر بودن رئیس جمهور نیز از جمله موارد مهم و مورد در قانون اساسی است. این مورد نیز باید از طریق سابقه‌ی مدیریتی و داشتن تجربیات اجرایی و عملکرد با تدبیر در آن مقاطع مورد سنجش قرار بگیرد.

شرایط از نظر تحصیلات

با توجه به این مورد که رشته‌ی خاصی برای این مقام وجود ندارد و از نظر قانون اساسی نیز رشته‌ی خاصی برای افراد خواهان این منصب ذکر نشده است، افراد با هر رشته و تحصیلاتی می‌توانند کاندید ریاست جمهوری شوند.

البته با توجه به اینکه ریاست جمهوری باید از نظر مدیریتی و سیاسی در سطح بالایی باشد توصیه می‌شود افرادی که به دنبال این مقام هستند در رشته‌هایی مانندمدیریت و علوم سیاسی، حقوق (عمومی)، حقوق بین‌الملل، روابط بین‌الملل، کلیه‌ی گرایش‌های رشته‌ی اقتصاد و گرایش‌های مهندسی(عمران و معماری) به تحصیلات خود ادامه دهند.

مراحل انتخاب و شروع به کار رئیس جمهور

- ثبت نام در انتخابات

- بررسی صلاحیت توسط شورای نگهبان(در صورت تایید صلاحیت)

- تبلیغات

- رای گیری پس از انتخاب شدن برای کاندیداتوری

- تنفیذ(پس از اینکه رئیس جمهور با رای اکثریت انتخاب شد، برای شروع به کار حکم وی توسط رهبر امضا می شود)

تحلیف (در این مرحله رئیس جمهور در مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگان مجلس و شورای نگهبان و رئیس قوه قضاییه در پیشگاه قرآن سوگند یاد می کند که وظایف خود را به درستی انجام دهد)

- تشکیل کابینه (معرفی وزیران پیشنهادی به مجلس)

توانایی‌های لازم برای یک رئیس جمهور خوب

- یک رئیس‌جمهور باید داری شخصیتی قاطع و منطقی باشد و بتواند با قدرت استدلال و تصمیم‌گیری خود در مقامش به‌خوبی ایفای نقش کند.- یک رئیس‌جمهور باید اهل خوب شنیدن و خوب گوش دادن باشدو باید فردی مسئولیت‌پذیر باشد، زیرا تمام اعمال و تصمیمات او در آینده‌ی کشور تأثیر زیادی دارند.

- یک رئیس‌جمهور باید روابط اجتماعی بالایی داشته باشد و واضح و رسا سخن بگوید. او از این قدرت خود باید در توضیح مسائل کشور و اهداف و تصمیم‌گیری‌های خود به سایر افراد و مردم استفاده کند. خوب و زیبا سخن گفتن می‌تواند محبوبیت و قدرت یک رئیس‌جمهور را بین مردم بالا ببرد.

- یک رئیس‌جمهور بهتر است به چند زبان زنده‌ی دنیا مسلط باشد. این امر به او در دیدارها و ملاقات‌های او با سایر مقام‌های خارجی، کمک شایانی کند و مقام و قدرت سیاسی او را بالا می‌برد.

- یک رئیس‌جمهور باید فردی آرام و صبور باشد و در موارد حساس عجولانه تصمیم نگیرد و بتواند با صبر و حوصله‌ی خود به نظرات دیگر افراد گوش کند و در همه حال مصلحت کشور را بر منافع خود ترجیح دهد.

در آخر باید اشاره کنیم که در صورت استعفاء یا برکناری یا مرگ رئیس‌جمهور، مطابق اصل ۱۳۱ قانون اساسی، معاون اول رئیس‌جمهور اختیارات و مسئولیت‌های وی را تا پایان دوره برعهده می‌گیرد. و در صورتی که رئیس‌جمهور معاون اول نداشته باشد، مقام رهبری فرد دیگری را با همان اختیارات به‌جای او منصوب می‌کند.

سوالات متن درس مطالعات اجتماعی پایه هشتم

نوع حکومت کشور ما چیست  و چگونه اداره می شود؟
حکومت کشور ما جمهوری اسلامی است که به وسیله سه قوّهٔ(مجریه، مقننه و قضائیه) زیر نظر مقام رهبری اداره می شود. 

قوه مجریه از چه کسانی تشکیل می شود؟
قوه مجریه همان دولت و سازمان های وابسته به دولت است.

ریاست قوه مجریه برعهده چه کسی است و چه مسئولیت هایی دارد؟
ریاست قوه مجریه بر عهده رئیس جمهور است که پس از مقام رهبری عالی ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و قوانین مصوب مجلس را برعهده دارد.

رئیس جمهور چگونه انتخاب می شود؟
رئیس جمهور برای مدت چهار سال با رای مستقیم مردم انتخاب می شود و تنها برای یک دوره چهار ساله دیگر به صورت متوالی، انتخاب مجدد او مانعی ندارد.

صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری را چه کسانی تایید می کنند؟
شورای نگهبان

چه کسانی می توانند در رای گیری شرکت کنند؟
در روز رای گیری همه کسانی که ایرانی و تبعه جمهوری اسلامی ایران هستند (حتی افرادی که در خارج از کشور زندگی می کنند) می توانند در انتخابات شرکت کنند و به فرد موردنظرشان رای بدهند. حداقل سن رای دهندگان 18 سال تعیین شده است.

منظور از تنفیذ حکم رئیس جمهور چیست؟
پس از آنکه رئیس جمهور با حداکثر آرای مردم انتخاب شد، برای شروع کار حکم وی توسط رهبر امضا و تنفیذ می شود.

مراسم تحلیف رئیس جمهور به چه منظوری صورت می گیرد؟
رئیس جمهور در مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگان مجلس و شورای نگهبان و رئیس قوه قضائیه در پیشگاه قرآن کریم سوگند یاد می کند که وظایف خود را به درستی انجام دهد.

رئیس جمهور و دولتی که تشکیل می دهد در برابر چه کسانی مسئول هستند؟
در برابر ملت ایران، رهبر و مجلس شورای اسلامی مسئول هستند و باید پاسخگو باشند.

هیئت دولت از چه کسانی تشکیل می شود؟
از رئیس جمهور، معاونان و وزیران.

تشکیل کابینه توسط رئیس جمهور را توضیح دهید؟
رئیس جمهور درشروع کار خود، وزیرانی را انتخاب و به مجلس معرفی می کند. هر وزیر در برابر نمایندگان ملت در مجلس، برنامه های خود را ارائه می دهد.

سپس نمایندگان درباره صالحیت او برای وزارت، اظهارنظر می کنند .سپس درباره هر وزیر رأی گیری می شود و در صورتی که اکثریت نمایندگان مجلس به وزیر رأی اعتماد بدهند، او می تواند به عنوان وزیر، کار خود را شروع کند.

رئیس قوه مجریه یا رئیس دولت کیست و چه مسئولیتی دارد؟
قوه مجریه همان دولت و سازما نهای وابسته به دولت است. رئیس قوه مجریه، رئیس جمهور نام دارد که پس از مقام رهبری عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را بر عهده دارد.

رئیس جمهور برای چه مدت و چگونه انتخاب می شود و برای چند دوره به صورت متوالی می تواند رئیس جمهور شود؟
رئیس جمهور برای مدت چهار سال با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود و تنها برای یک دورهٔ چهارسالهٔ دیگر به صورت متوالی انتخاب مجدد او مانعی ندارد.

مراحل انتخاب یک فرد به عنوان رئیس جمهور چگونه است؟
افراد با داشتن شرایط ریاست جمهوری، داوطلب می‌شوند و پس از تأیید صلاحیتشان توسط شورای نگهبان، از طریق تبلیغات انتخاباتی در صدا و سیما، روزنامه ها و مجلات و اینترنت، و سخنرانی در مساجد و سالن‌های اجتماعات، پیام‌های خود را به مردم می‌رسانند.
در روز رأی گیری، همهٔ کسانی که ایرانی و تبعهٔ جمهوری اسلامی ایران هستند حتی ساکنین خارج در انتخابات شرکت و به فرد مورد نظرشان رأی می‌دهند. حداقل سن رأی دهندگان هیجده سال تعیین شده است.

در چه مرحله ای از انتخاب رئیس جمهور نیاز به تنفیذ می باشد؟
پس از آنکه رئیس جمهور با حداکثر آرای مردم انتخاب شد، برای شروع به کار حکم وی توسط رهبر امضا و تنفیذ می‌شود.

رئیس جمهور چه زمانی مراسم تحلیف (سوگند) را انجام می دهد؟
هیئت دولت یا کابینه از چه افرادی تشکیل می شود ؟
رئیس جمهور، معاونان و وزیران 

وزیران انتخابی رئیس جمهور در چه صورت می توانند به عنوان وزیر در وزارتخانه مشغول به کار شوند؟
رئیس جمهور چه وظایف و اختیاراتی دارد؟
رئیس جمهور علاوه بر آنکه وزیران را هدایت و بین آنها هماهنگی ایجاد می کند، وظایف و اختیارات دیگری نیز دارد؛برای مثال، امضای قراردادهایی که بین ایران و کشورهای دیگر بسته می‌شود، اجرای قوانین و مصوبات مجلس (پس از تصویب مجلس شورای اسلامی)، امضای‌استوارنامهٔ‌سفیران کشور ما و پذیرش‌استوارنامهٔ سفیران سایر کشورها، اعطای نشان‌های دولتی و غیره. 

---