چرا سوره توحید به این نام معروف است؟

علت نامگذاری سوره توحید به این نام این است که در این سوره خداوند را به احدیت بر شمرده و اینکه همه موجودات نیازمند اوهستند و اینکه هیچ موجودی نه در ذات و نه در صفات و نه در افعال شریک او نیست. این توحید، مختص به خود قرآن است و تمامی مَعارف (اصولی، فرعی و اخلاقی) اسلام بر این اساس بنیان نهاده شده است.محتوای سوره اخلاص در خصوص توحید و یگانگی پروردگار و بی‌نیازی او از غیر خودش و نیازمندی مخلوقات به اوست. سوره توحید فضایل زیادی دارد، از جمله اینکه این سوره در حکم یک سوم قرآن است و سه بار خواندن آن برابر با یک ختم قران محسوب می شود.همچنین خواندن سوره توحید در نمازهای روزانه تاکید و سفارش شده است.

در روایتی آمده است که پیامبر(ص): امام علی(ع) را به سوره اخلاص تشبیه می‌کند و می‌گوید همان‌طور که سه بار خواندن سوره اخلاص، مانند خواندن تمام قرآن است، دوست‌داشتن امیرالمؤمنین با زبان، قلب و عمل دوست‌داشتن تمام اسلام است. این سوره یکی از سوره های  چهار قل است.

این سوره به سوره اخلاص و توحید مشهور است، دلیل نامگذاری آن؛ گفته شده از آنجا که خداوند را به یگانگی وصف می‌کند، توحید نام گرفته و به این دلیل که توجه به محتوای آن، انسان را از شرک دور می‌کند و به دنبال آن انسان از آتش دوزخ خلاصی می‌یابد، آن را اخلاص نام گذاری کرده‌اند. برای سوره توحید نام‌های بسیار دیگری نیز آمده است. (از جمله صمد، نجات، معرفت، اساس، تجرید، تفرید، برائت.)

 

علت نام‌گذاری سوره توحید

علت نامگذاری سوره توحید بیان صفات خداوند در این سوره است سوره توحید یک سوره کوتاه است، اما واژه به واژه‌اش درس‌های ارزشمند است. سوره  توحید یا اخلاص؛ این اسم مختصر توانسته معانی این سوره را در خود جمع کند به همین دلیل به این نام مشهور شده است. زیرا که این سوره کیفیت عبادت خالصانه خدا را به مردم یاد می دهد.

سوره قل هو الله احد به خاطر شروع سوره با این عبارت به این نام مشهور شده است و در لسان روایات هم از این نام استفاده شده است. سوره توحید؛ به جهت اینکه اثبات وحدانیت خدا در این سوره آمده است.

صفات خداوند در سوره توحید

در گذشته ادیان و مذاهب بسیاری بوده‌اند که معتقد بودند خداوند پدر و مادر دارد یا اینکه از خود فرزندی به جای گذاشته است. مسیحیان معتقدند حضرت مسیح فرزند خداوند است.

یونانیان باستان برای خداوند فرزند قائل بودند و اعراب جاهلی قبل از ظهور اسلام بت‌هایی داشتند که آن‌ها را دختران خداوند می‌دانستند.

خداوند در این سوره مبارک با اشاره مستقیم به این موضوع، نظریه فرزند و پدر داشتنش را به طور کل باطل می‌خواند. این یکی از نکات بسیار مهم در معنی سوره توحید است.

همیشه افرادی بوده‌اند که در تصورات اشتباه و محدودی که از خداوند داشته‌اند برای خداوند همتایانی متصور می‌شدند. این اعتقاد که خداوند همتایان بسیاری دارد در مذاهب و ادیان زیادی دیده شده است.

با بررسی معنی سوره توحید چنین احتمالی به طور کلی از بین می‌رود. خداوند صراحتاً بیان می‌کند که هیچ همتایی برای او وجود ندارد.

یکتایی خداوند در سوره توحید

آیت ۱ و ۲ سوره توحید متضمن این معنی هستند که خداوند نه تنها در ذات یگانه و یکتا است و هیچ شریکی ندارد بلکه در صفات نیز یگانه است و هیچ همتایی ندارد.

یکتایی خداوند در سوره توحید بیان شده است وقتی از یکی از صفت‌های خداوند یاد می‌کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که این صفت مخصوص خداوند است و رتبه پروردگار در این صفت به قدری متعالی است که هیچ شریکی برای او قابل تصور نیست.

تعداد آیات سوره توحید

سوره اخلاص چهار آیه دارد.

تعداد کلمات سوره توحید

سوره توحید پانزده کلمه دارد.

تعداد حروف سوره توحید

سوره توحید شامل  چهل‌وهفت حرف است.

هدف و آموزه های سوره توحید

هدف اصلى سوره توحید روشن ساختن ابعاد توحید است.

محتوا و موضوعات سوره توحید

سوره توحید(سوره اخلاص) چنانكه از نام آن مشخص است، از توحید پروردگار، و یگانگى او سخن مى گوید، و در چهار آیه كوتاه چنان توصیفى از یگانگى خداوند نموده که نیازی بیشتر از این چهار آیه نبوده است.

محل نزول سوره توحید

برخی عقیده دارند که سوره توحید در مکه نازل شده(سوره مکی) و برخی براین عقیده هستند که این سوره در مدینه (سوره مدنی) نازل شده است.  

زمان نزول سوره توحید

تاریخ نزول سوره توحید در بین ابتداء وحى و هجرت مسلمین به حبشه است و بعد از سوره ناس نازل شده است.

ویژگی های سوره توحید

سوره توحید را شناسنامۀ خدا می نامند؛ یعنى در این سوره خدا را با نام معرفى مى كند و نسب او را مشخص مى سازد كه پدر و مادر و فرزندى ندارد و در جملاتى كوتاه، خدا را به صورت كامل معرفى مى كند.

شأن نزول سوره توحید

درباره شان نزول سوره توحید از امام صادق(ع) نقل شده که گروهی از یهودیان از پیامبر(ص) تقاضا کردند خداوند را برای آنان توصیف کند. پیامبر(ص) سه روز سکوت کرد و پاسخی نگفت، تا اینکه سوره توحید نازل شد و سپس پاسخ آنان را بیان کرد.

از پیامبر(ص) و امام باقر(ع) نقل شده است سوره توحید برابر با یک سوم قرآن است.

از امام رضا(ع) نیز روایت شده است هر كس سوره توحید را بخواند و به آن ایمان داشته باشد توحید (وحدانیت خدا) را شناخته است.

از پیامبر هم آمده این سوره را زیاد بخوانید زیرا این سوره نور قرآن است.

از امام علی(ع) روایت شده است هر كس سوره توحید و قدر را در روز یا شبش صدبار قرائت نماید، خداوند پس از مرگش نوری در قبر او قرار می‌دهد و نوری در پیش و پس او قرار گرفته و او را تا بهشت همراهی می‌كند.

امام صادق(ع) نیز می‌فرماید هر كه روزی بر او بگذرد و در نمازهای ۵ گانه‌اش سوره توحید را نخواند به او گفته می‌شود تو از نمازگزاران نیستی.

خواص خواندن سوره توحید

روایات زیادی در خصوص خواص خواندن سوره توحید آمده است. خواصی مانند: آرام گرفتن درد چشم، نگهبانی از فرد هنگام سفر(اگر ۱۱بار بخواند) و حراست ۵۰ فرشته از قاری این سوره هنگام خواب، و رفع فقر و تنگدستی و بخشش گناهان(اگر ۲۰۰ مرتبه در شب) و همچنین استجابت دعا( اگر در ركعت اول پس از حمد 31 بار توحید بخواند)  ذکر شده است.

خواندن سوره توحید درنمازها

به قرائت سوره اخلاص در نمازهای واجب بسیار سفارش شده است. گفته شده است مکروه است در دو رکعت نماز، یک سوره واحد خوانده شود مگر سوره توحید. 

برخلاف دیگر سوره‌هاى قرآن كه نمازگزار مى‌تواند پیش از رسیدن به نصف، از آن دست بکشد و به قرائت سوره دیگر بپردازد، در مورد سوره اخلاص و سوره كافرون این اجازه استثنا شده و نمازگزار باید با شروع به قرائت این دو سوره، آن را به پایان برساند.

قرائت سوره اخلاص در بسیاری از نمازهای مستحب مانندنماز شب،  نافلۀ صبح، نافلۀ ظهر و مغرب، نماز احرام و نماز طواف و نیز هنگام زیارت اهل قبور توصیه شده است

چرا سوره توحید به این نام معروف شده است؟

سوره توحید به سوره اخلاص و توحید مشهور است.از آنجا که خداوند را به یگانگی وصف می‌کند، توحید نام گرفته و به این دلیل که توجه به محتوای آن، انسان را از شرک خالص می‌کند و به دنبال آن انسان از آتش دوزخ خلاصی می‌یابد، آن را اخلاص نامیده‌اند.

همچنین در روایات و منابع قدیمی آن را به مناسبت آیه اول، سوره "قل هو الله احد" خوانده‌اند. برای سوره اخلاص نام‌های بسیار دیگری بیان شده است، از جمله صمد، نجات، معرفت، اساس، تجرید، تفرید، برائت و مُشَقشَقه.

محتوای سوره اخلاص، توحید و یگانگی خداوند و بی‌نیازی او از غیر خودش و نیازمندی مخلوقات به اوست. برای سوره توحید فضایل زیادی نقل شده است، از جمله اینکه سوره توحید در حکم یک سوم قرآن است و سه بار خواندن آن معادل یک ختم قرآن است.

در روایات بر خواندن این سوره در نمازهای روزانه تاکید فراوان شده است. در روایتی، پیامبر(ص) امام علی(ع) را به سوره اخلاص تشبیه می‌کند و می‌گوید همان‌طور که سه بار خواندن سوره توحید، مانند خواندن تمام قرآن است، دوست‌داشتن امیرالمؤمنین با زبان، قلب و دست (در عمل) دوست‌داشتن تمام اسلام است.

سوره توحید برای تمام مسلمین سورهٔ بسیار آشنایی است؛ زیرا که به دنبال توصیه‌های فراوان ائمه اطهار (ع) درباره سوره توحید و قرائت آن در نماز‌های یومیه همه مسلمین آن را حفظ می‌کنند و هر روزه چندین مرتبه آنرا قرائت می‌کنند.

در روایاتی ذکر شده است که سوره توحید یک سوم قرآن است و اگر سه مرتبه این سوره خوانده شود برابر با ختم قرآن است. جایگاه ویژه سوره توحید در اسلام بی ربط به معانی بلند و زیبای این سوره نیست.

---