آشنایی با طرز تهیه نمک خوراکی / علوم چهارم ابتدایی

در صفحه سیزدهم از کتاب علوم تجربی چهارم دبستان از دانش آموزان خواسته اطلاعاتی را راجع به چگونگی تهیه نمک خوراکی جمع آوری کنند. در این مطلب می خواهیم دانش آموزان را کمک کنیم تا با طرز تهیه نمک خوراکی آشنا شوند.

 نمک جزء موادی است که باید برای مزه دار شدن، در غذا استفاده شود و بدون آن نمی توان زندگی کرد. به نمک خوراکی در شیمی سدیم کلرید گفته می شود و این ماده خوراکی به دلیل داشتن سدیم و کلر ، بسیار ارزشمند است.

البته باید توجه داشته باشید که بیش از اندازه آن را مصرف نکنید ، چون مصرف زیاد آن ممکن است مشکلات و بیماری های فراوانی  را برای هر شخصی به وجود آورد. البته مصرف کم آن در بدن باعث ابتلا به بیماری گوارتر و بسیاری از مشکلات هورمونی می شود . در واقع بدن نیاز خود به نمک را بیشتر از طریق غذا ها جذب می کند.

 در گذشته نمک بسیار ارزشمند و گرانقیمت بوده ولی امروزه چندان بهایی ندارد و بیشتر آن در مصارف صنعتی ، صرف می‌شود.

در طبیعت انواع سنگ نمک وجود دارد که همه آنها دارای عناصر یونی هستند و با توجه به عنصر موجود در آن ها، رنگ آن ها نیز متغیر است و به شیوه های مختلفی استخراج می شود  و برای مصارف گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرند.

 در ادامه طرز تهیه نمک خوراکی را برای شما دانش آموزان بیان می کنیم:

همان طور که گفتیم نمک خوراکی از سدیم و کلر تشکیل شده و علاوه بر اینها به طور طبیعی ید هم دارد که در کارخانه ها و به هنگام تصفیه نمک به آن اضافه می کنند. در واقع از آنجا که کمبود عنصر ید در رژیم غذایی انسان موجب بیماری‌های گوناگون مانند گواتر می‌شود، معمولاً به نمک خوراکی تصفیه شده، پتاسیم یدات نیز اضافه می‌کنند تا مصرف‌کنندگان مقدار لازم روزانه را دریافت کنند. این محصول نمک یددار نامیده می‌شود.

 برای تهیه نمک خوراکی باید آن را از اعماق زمین و دریا استخراج کنند. روش های استخراج آن ، به صورت مراحل زیر انجام می شود:

در منابعی که نمک وجود دارد،با حفر کردن چاه ، آب را هم در آن می ریزند و همین باعث حل شدن نمک می شود و از طریق فرایند تبخیر ، آن را از چاه خارج می کنند و برای تصفسه به کارخانه ها منتقل می کنند.نمک خوراکی که در تهیه انواع غذاها در منزل از آن استفاده می کنید، با همین شیوه استخراج می شود، که به آن استخراج محلول می گویند.

دومین شیوه، برای استخراج نمک همان روش سنتی تبخیر نمک(تبخیر خورشیدی) است. این روش  بیشتر در مناطق مدیترانه ای، به دلیل شرایط آب و هوایی آن به کار می رود و در طی سال، فقط یک مرتبه نمک استخراج می شود  و عمل تبخیر آن نیز به صورت طبیعی یعنی به کمک نور خورشید و وزش باد انجام می شود.

 روش بعدی استخراج از معادن نمک است که این هم  شیوه ای دیگر برای تهیه نمک خوراکی می باشد، که این معادن عمدتا در لایه های زیرین کف دریا قرار دارند.

شیوه دیگر استخراج، روش دستی می باشد، که به راحتی در سطح دریا و یا دریاچه نمک می توان نمک را استخراج کرد، که به آن نمک دریایی می گویند.
 برای تهیه نمک خوراکی بعد از اینکه نمک از معادنی مانند اعماق دریا و  زمین استخراج شد، باید تصفیه شود. مراحل تصفیه نمک به صورت زیر می باشد:

یکی از مراحل تصفیه نمک خرد کردن و آسیاب  سنگ نمک است و بعد از آسیاب ، آن را با آب خالص حل می کنند.

 اقدام دوم تصفیه نمک، برای رسوب شدن منیزیم و کلسیم موجود در آن است،که برای این کار، مواد شیمیایی به آن اضافه می کنند، تا مواد نامحلول از آن خارج شود.

همچنین برای تهیه نمک خوراکی ، ذرات بسیار ریز از 30میکرون ، حذف یا جدا می شود ،که اینکار  با عبور محلول آب نمک از داخل فیلترهای شنی انجام می شود.

بعد در مرحله بعدی باید عمل تصفیه انجام شود و بلورهای نمک تولید شده، توسط سانتریفیوژ از مواد ناخالص جدا و شستشو داده شوند، همچنین عنصر ید به نمک حاصل شده، اضافه شود.

 و در مرحله ی آخر عمل خشک شدن بلورهای نمک در هوای گرم انجام می شود و بعد به سیلوهای مخصوص نگهداری نمک انتقال داده می شود و به وسیله دستگاه های اتوماتیک مرحله بسته بندی نمک صورت می پذیرد.

باید گفته شود که تنها 6 درصد از نمک تولید شده در جهان برای مصرف خوراکی استفاده می شود و بیشتر آن برای برف روبی، تصفیه آب، کشاورزی و فرآیندهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

---