غذاهای سنتی شهرهای مختلف ایران (استان مرکزی)
آیا تابهحال برای شما اتفاق افتاده است که از پخت غذاهای تکراری خسته شده باشید؟ و یا به فکر تنوع دادن به غذاهایتان باشید، اما جز چند غذای اصلی و معروف ایرانی، توانایی پخت غذای دیگری را نداشته باشید؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : سه شنبه 1399/05/14 ساعت 14:34
بدون شک شما هم همواره درپی آن بودهاید که در مهمانیها بدرخشید و همه از دست پخت و تنوع غذاهای شما تعریف کنند، اما خود را به چند غذای تکراری محدود کردهاید، پس با ما همراه باشید تا با آموزش انواع غذاهای سنتی و خاص شهرهای مختلف کشور به کدبانویی بینظیر تبدیل شوید. امروز به آموزش غذاهای سنتی و معروف استان مرکزی میپردازیم:استان مرکزی به دلیل حضور در محل اتصال رشته کوههای البرز و زاگرس، از آب و هوایی متنوع برخوردار است که تاثیری شگرف در رویش انواع گیاهان، میوهها و سبزیجات مختلف بومی دارد. همین امر از مهمترین عوامل ایجاد رژیم غذایی متنوعی در این دیار است.
یکی دیگر از غذاهای محلی و سرشار از انرژی استان مرکزی و شهرستانهای تابع این منطقه به شمار میآید.
مردم این استان با استفاده از موادی مانند گوشت آبگوشتی، نخود، لوبیاسفید، بادمجان سرخ شده، پیاز، کشک، سیر، نمک، روغن، زردچوبه و نعنا به طبخ آن میپردازند.
این غذای مقوی علاوه بر استان مرکزی در استان لرستان نیز به عنوان خوراکی محلی و سنتی طبخ و مصرف میشود.
غذایی اصیل و محبوب که مختص شهرستان تفرش بوده و با مصرف این خورشت لذیذ، طعمی مطبوع و شگفتانگیز را تجربه میکنند. در اکثر نقاط کشور، استفاده از رب انار، برای دادن طعمی ترش به فسنجان استفاده میشود و این درحالی است که در تفرش، کشک را جایگزین رب انار کرده و غذایی اشتهاآور را تهیه میکنند، با ترکیب موادی همچون گردو، کشک، پیاز، گوشت (گوسفند، اردک یا مرغ)، پیاز، سیر، نمک، فلفل و زردچوبه این غذای محلی تهیه می شود.
این غذا به علت داشتن ویتامینهای A، E و C خاصیت آنتی اکسیدانی دارد، موجب تقویت سیستم ایمنی بدن میشود و از آن در برابر انواع بیماریها از جمله سرطانها محافظت میکند.
در این استان با ترکیب موادی مانند کشک، نعنا، روغن، مغز گردو، پیاز، زردچوبه، نمک و فلفل به طبخ و تهیهی این غذای مفید و مغذی میپردازند. این غذا در زمرهی خوراکیهای آبکی قرار گرفته و در فصول سرد سال، یکی از گزینههای مناسب برای وعدههای اصلی غذایی خواهد بود.
ابتدا به تهیهی پتله (گندم پوست کنده و پخته شده که به صورت خشک مورد مصرف قرار میگیرد) پرداخته و پس از آن غذای پرطرفدار دیار خود را طبخ میکنند. این غذای اصیل ایرانی با کمک موادی همچون پتله، عدس، سیبزمینی، برنج، نمک، زردچوبه و روغن تهیه و طبخ میشود. استفاده از غلات و حبوبات در تدارک پتلهپلو یکی از ویژگیهای ممتاز و قابل توجه آن محسوب میشود که مصرف آن برای سلامتی و شادابی بدن بیتاثیر نخواهد بود.این غذا با روش طبخی متفاوت، در مناطق دیگری از ایران از جمله استان همدان به عنوان غذایی محلی مورد مصرف قرار میگیرد.
رشتهپلو غذایی محلی و بومی استان مرکزی است که با ترکیب برنج، رشتهی پلویی، خرما، گوشت، روغن، کشمش و زعفران تهیه و میل میشود. سبزی خوردن و ماست، میتواند گزینهی مناسبی در کنار این غذای لذیذ باشد.
کوفته مخصوص تفرشی، با ترکیب موادی مانند گوشت، پتله، آب، سبزی، نمک، زردچوبه، مغز گردو، دنبه سرخ شده، پیاز، کشمش و برگهی زردآلو طبخ کرده و همراه با سبزی خوردن، ماست و برخی از چاشنیهای بومی سرو می شود.
آش خیار چمبر غذایی محلی در شهرستان اراک محسوب می شود که از عطر و طعمی بسیار اشتهاآوری برخوردار است. با ترکیب موادی مانند خیار چمبر، گوشت، نعناع، سیر، پیاز، گندم، عدس، نان خشک، کشک، نمک و فلفل، این غذای بومی و سنتی را طبخ و میل میکنند.
قطعا حضور حبوباتی مانند عدس که از ارزش غذایی فراوانی مانند انواع ویتامین های B، A، C و هیدارت کربن چربی، آلبومین، مواد معدنی مانند پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و آهن برخوردار است، این غذا را در زمرهی سالمترین و مغذیترین خوراکهای سنتی است.
جالب است بدانید که تنوع زیادی از اشکنه در رژیم غذایی مناطق مختلف ایران وجود دارد که میتوان به اشکنهی سیبزمینی، اشکنهی تخممرغ، اشکنهی کشک و اشکنهی سبزی اشاره کرد که هر کدام با توجه به مواد اولیه و سبک طبخ، از طعم و عطری متفاوت برخوردارند.در استان مرکزی اشکنهی تخممرغ، یکی دیگر از غذاهای بومی و سنتی به شمار میآید که به دلیل خواص غذایی و مدت زمان کوتاه طبخ، در بین خانوادههای این استان از محبوبیت و مصرف نسبتا زیادی برخوردار است. با استفاده از موادی همچون تخممرغ، آرد، فلفل، روغن، زردچوبه، نمک، پیاز و شوید، این غذای لذیذ و مقوی را تهیه و در کنار اعضای خانوادهی خود میل میکنند.
بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه، مصرف آش شیر را به دلیل وجود شیر در کنار کشمش و حبوبات، به افراد مخصوصا کودکان و نوجوانان توصیه میکنند.
از خواص کشمش میتوان به بهترین ماده برای جلوگیری از پوکی استخوان، مملو از ویتامین، کلسیم، پتاسیم، آهن، مانع پوسیدگی دندان، سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان و کنترلکنندهی خون و ویژگیهای بسیار دیگری اشاره کرد که هر یک از این موارد برای سلامت بدن لازم و ضروری است.
در این استان با ترکیب موادی همانند ترخینهی خشک شده، سبزی آش، اسفناج، سیرابی، نخود، لوبیا، نمک و زردچوبه به طبخ این غذای بومی و محلی میپردازند. جالب است بدانید که ترخینه، نوعی مادهی خشک شده و مرکب از دوغ، گندم پرک شده، گوجه، برگ چغندر و برخی از سبزیجات است که خانوادهها در فصل تابستان آن را تهیه و برای مصرف در زمستان نگهداری میکنند.این آش از ارزش غذایی بالایی به دلیل حضور حبوبات، سبزیجات و غلات برخوردار است که منبع ارزشمندی از انرژی، پروتئین و ویتامینهای مورد نیاز بدن انسان به شمار میآید
این آش سنتی با استفاده از انواع حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس و مواد دیگری همچون گوشت، پتله، پرشک (گلولههای کوچک که از خمیری با استفاده از آرد و آب تهیه میشود)، سبزی گندینه، نمک، فلفل، پیازداغ و زردچوبه تهیه و طبخ میشود.
وجود حبوبات و غلات به همراه گوشت، از ویژگیهای غذایی این خوراک لذیذ و محلی استان مرکزی محسوب می شود که میتوان از آنها به عنوان منبع عظیمی از پروتئین گیاهی و حیوانی نام برد.
برای پختن این نان خوشمزه ابتدا باید کره و شکر یا پودر قند را با هم مخلوط کرد و سپس مقداری آرد به آن اضافه سپس خمیر آماده را در شیر ولرم عمل می آورند و بقیه مواد را اضافه می کنند و در آخر مقداری آرد به آن اضافه می کنند روی خمیر تخم مرغ می مالند و کنجد می پاشند و در اندازه های متفاوت آن را در تنور می پزند.
بعد از چند روز آفتاب خوردن هسته آن را خارج کرده و به جای آن مخلوطی از آرد مغز بادام، گردو، شکر، هل و بعضا آرد نخودچی قرار داده و در آن را می بندند، بعد از چند روز آفتاب خوردن و خشک شدن آنها را به وسیله سوزن با یک رشته نخ به شکل دانه های تسبیح به هم متصل نموده و آنرا در محل خشک و خنک برای مصرف آجیل شب عید و ایام زمستان ذخیره می کنند.
غذاهای محلی استان مرکزی
آبگوشت دودار (دوگوله دودار)
آبگوشت دوگوله دودار که به آبگوشت کشت یا آبگوشت دوغدار نیز معروف است،یکی از شیرینی های سنتی شهر اراک است که از خانواده زولبیا بشمار می آید، مواد اصلی این شیرینی زرده تخم مرغ، شیر، پودر بادام سفید، پودر قند و هل ساییده شده است، شکل این شیرینی خوشمزه مانند گوش های فیل پهن است و برای همین این نام را گرفته است.
مردم این استان با استفاده از موادی مانند گوشت آبگوشتی، نخود، لوبیاسفید، بادمجان سرخ شده، پیاز، کشک، سیر، نمک، روغن، زردچوبه و نعنا به طبخ آن میپردازند.
این غذای مقوی علاوه بر استان مرکزی در استان لرستان نیز به عنوان خوراکی محلی و سنتی طبخ و مصرف میشود.
خورشت فسنجان و کشک
خورشت فسنجان، یکی از مشهورترین و در عین حال محبوبترین غذاهای سنتی و اصیل ایرانی است. مردم استان مرکزی، خورشتی بومی و لذیذ را با کمک گردو تهیه میکنند که به فسنجان کشک مشهور است.غذایی اصیل و محبوب که مختص شهرستان تفرش بوده و با مصرف این خورشت لذیذ، طعمی مطبوع و شگفتانگیز را تجربه میکنند. در اکثر نقاط کشور، استفاده از رب انار، برای دادن طعمی ترش به فسنجان استفاده میشود و این درحالی است که در تفرش، کشک را جایگزین رب انار کرده و غذایی اشتهاآور را تهیه میکنند، با ترکیب موادی همچون گردو، کشک، پیاز، گوشت (گوسفند، اردک یا مرغ)، پیاز، سیر، نمک، فلفل و زردچوبه این غذای محلی تهیه می شود.
کباب ته تالی
تهتالی (تتالی)، یکی دیگر از غذاهای معروف و پرطرفدار استان مرکزی و شهرستان اراک است که در سراسر این استان طبخ و مورد استفادهی خانوادهها قرار میگیرد. در گذشته به ماهیتابه، تالی گفته میشد و این غذا به دلیل قرار دادن گوشت در تالی، به تهتالی معروف است.این غذایی بسیار لذیذ و خوشعطر را با نان، سبزیخوردن، ماست و چاشنیهای بومی میل میشود. با استفاده از گوشت چرخکرده، سیبزمینی، پیاز، گوجهفرنگی، فلفل دلمه، غوره، لواشک، زردچوبه، نمک و رب گوجهفرنگی این خوراک محلی را تهیه می کنند.شفته اراکی (کوفته اراکی)
شفته اراک، یکی از خوراکیهای بومی و محلی این خطه از کشور به شمار میآید که به دلیل شکل و رنگ فوقالعادهی آن، بسیار اشتهاآور است. غذایی لذیذ و خوشعطر و رنگ که با ترکیب موادی مانند گوشت چرخکرده، آرد نخودچی، پیاز، جعفری، نمک، فلفل، زردچوبه و رب گوجهفرنگی، تهیه و همراه نان، ماست و سبزی خوردن سرو میشود.این غذا به علت داشتن ویتامینهای A، E و C خاصیت آنتی اکسیدانی دارد، موجب تقویت سیستم ایمنی بدن میشود و از آن در برابر انواع بیماریها از جمله سرطانها محافظت میکند.
کله جوش (کال جوش یا دوغ گرمه)
کله جوش که به دوغ گرمه نیز شهرت دارد، از جمله غذاهای سنتی و بومی استان مرکزی و برخی دیگر از مناطق کشور از جمله استان یزد و خراسان به شمار میآید که مادهی اصلی آن را کشک تشکیل میدهددر این استان با ترکیب موادی مانند کشک، نعنا، روغن، مغز گردو، پیاز، زردچوبه، نمک و فلفل به طبخ و تهیهی این غذای مفید و مغذی میپردازند. این غذا در زمرهی خوراکیهای آبکی قرار گرفته و در فصول سرد سال، یکی از گزینههای مناسب برای وعدههای اصلی غذایی خواهد بود.
پتلهپلو
پتله پلو غذایی است بومی و مخصوص استان مرکزی که نشات گرفته از فرهنگ غذایی مردم شهرستان اراک است، تهیه پتله پلو، دو مرحلهی کاملا مجزا دارد.ابتدا به تهیهی پتله (گندم پوست کنده و پخته شده که به صورت خشک مورد مصرف قرار میگیرد) پرداخته و پس از آن غذای پرطرفدار دیار خود را طبخ میکنند. این غذای اصیل ایرانی با کمک موادی همچون پتله، عدس، سیبزمینی، برنج، نمک، زردچوبه و روغن تهیه و طبخ میشود. استفاده از غلات و حبوبات در تدارک پتلهپلو یکی از ویژگیهای ممتاز و قابل توجه آن محسوب میشود که مصرف آن برای سلامتی و شادابی بدن بیتاثیر نخواهد بود.این غذا با روش طبخی متفاوت، در مناطق دیگری از ایران از جمله استان همدان به عنوان غذایی محلی مورد مصرف قرار میگیرد.
رشته پلو
رشتهپلو غذایی محلی و بومی استان مرکزی است که با ترکیب برنج، رشتهی پلویی، خرما، گوشت، روغن، کشمش و زعفران تهیه و میل میشود. سبزی خوردن و ماست، میتواند گزینهی مناسبی در کنار این غذای لذیذ باشد.کوفته تفرشی
تنوع منحصر به فرد و قابل توجهی از انواع کوفته در رژیم غذایی مردم کشور ایران وجود دارد که با توجه به اقلیم و مواد اولیهی در دسترس نواحی مختلف، از سبک طبخ و طعم و عطری متمایز برخوردار هستند.کوفته مخصوص تفرشی، با ترکیب موادی مانند گوشت، پتله، آب، سبزی، نمک، زردچوبه، مغز گردو، دنبه سرخ شده، پیاز، کشمش و برگهی زردآلو طبخ کرده و همراه با سبزی خوردن، ماست و برخی از چاشنیهای بومی سرو می شود.
گوشتابه اراکی
گوشتابه غذای سنتی، لذیذ و بسیار پرطرفدار استان مرکزی، شهرستان اراک به شمار میآید که با صرف مدت زمانی نسبتا کم، میتوان آن را تهیه و سرو کرد.این غذا به خاطر داشتن تخممرغ و گوشت گوسفند، منبع مناسبی از پروتئین گیاهی و حیوانی محسوب میشود که مصرف نان در کنار آن، ارزش غذاییش را دو چندان خواهد کرد. با ترکیب موادی همچون تخممرغ، گوشت چرخکرده، نمک، فلفل، زردچوبه، رب گوجهفرنگی، پیاز و آرد، این غذای اصیل محلی طبخ میشود. هرچند ممکن است در بسیاری از نواحی کشور این غذا با نامهای دیگری تهیه شود.
آش های محلی استان مرکزی
آش خیار
آش خیار چمبر غذایی محلی در شهرستان اراک محسوب می شود که از عطر و طعمی بسیار اشتهاآوری برخوردار است. با ترکیب موادی مانند خیار چمبر، گوشت، نعناع، سیر، پیاز، گندم، عدس، نان خشک، کشک، نمک و فلفل، این غذای بومی و سنتی را طبخ و میل میکنند.قطعا حضور حبوباتی مانند عدس که از ارزش غذایی فراوانی مانند انواع ویتامین های B، A، C و هیدارت کربن چربی، آلبومین، مواد معدنی مانند پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و آهن برخوردار است، این غذا را در زمرهی سالمترین و مغذیترین خوراکهای سنتی است.
آش اشکنه ی اراک (او گرمه)
اشکنه یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که در گذشته معمولا خانوادههایی با درآمد کم، از این خوراک بومی استفاده میکردند. غذایی سرشار از انرژی و بسیار ساده که در مدت زمانی کم میتوان آن را تهیه و طبخ کرد.جالب است بدانید که تنوع زیادی از اشکنه در رژیم غذایی مناطق مختلف ایران وجود دارد که میتوان به اشکنهی سیبزمینی، اشکنهی تخممرغ، اشکنهی کشک و اشکنهی سبزی اشاره کرد که هر کدام با توجه به مواد اولیه و سبک طبخ، از طعم و عطری متفاوت برخوردارند.در استان مرکزی اشکنهی تخممرغ، یکی دیگر از غذاهای بومی و سنتی به شمار میآید که به دلیل خواص غذایی و مدت زمان کوتاه طبخ، در بین خانوادههای این استان از محبوبیت و مصرف نسبتا زیادی برخوردار است. با استفاده از موادی همچون تخممرغ، آرد، فلفل، روغن، زردچوبه، نمک، پیاز و شوید، این غذای لذیذ و مقوی را تهیه و در کنار اعضای خانوادهی خود میل میکنند.
آش شیر
آش شیر، غذای سنتی و بومی استان مرکزی است که بانوان و مادران خوشسلیقهی این ناحیه از کشور با ترکیب موادی همچون شیر، گندم پوست کنده، نخود، نمک، فلفل، کشمش، گردو و بادام به تهیه و تدارک آن میپردازند.استان مرکزی به دلیل حضور در محل اتصال رشته کوههای البرز و زاگرس، از آب و هوایی متنوع برخوردار است که تاثیری شگرف در رویش انواع گیاهان، میوهها و سبزیجات مختلف بومی دارد. همین امر از مهمترین عوامل ایجاد رژیم غذایی متنوعی در این دیار است.
بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه، مصرف آش شیر را به دلیل وجود شیر در کنار کشمش و حبوبات، به افراد مخصوصا کودکان و نوجوانان توصیه میکنند.
از خواص کشمش میتوان به بهترین ماده برای جلوگیری از پوکی استخوان، مملو از ویتامین، کلسیم، پتاسیم، آهن، مانع پوسیدگی دندان، سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان و کنترلکنندهی خون و ویژگیهای بسیار دیگری اشاره کرد که هر یک از این موارد برای سلامت بدن لازم و ضروری است.
آش آلو
طعم اشتهاآور آلو که به خورد حبوبات میرود، طعم بسیار لذیذی به این غذا میدهد. آش آلو یکی از انواع غذاهای محلی ساوه است و از پیاز داغ، نمک، فلفل و زردچوبه، رب گوجهفرنگی، نخود، لوبیا چیتی و آلو بخارا و مقداری رشته آش تشکیل میشود.آش ترخینه با شکمبه
حضور تنوع جالب و شگفتانگیزی از انواع آش در رژیم غذایی مردم استان مرکزی بسیار جالب و تحسینبرانگیز است. آش ترخینه دوغ که در بسیاری از مناطق این استان به آش سیرابی نیز شهرت دارد، یکی از رایجترین غذاهایی است که در شهرهای این خطه از کشور تهیه و مورد استفاده قرار میگیرد.در این استان با ترکیب موادی همانند ترخینهی خشک شده، سبزی آش، اسفناج، سیرابی، نخود، لوبیا، نمک و زردچوبه به طبخ این غذای بومی و محلی میپردازند. جالب است بدانید که ترخینه، نوعی مادهی خشک شده و مرکب از دوغ، گندم پرک شده، گوجه، برگ چغندر و برخی از سبزیجات است که خانوادهها در فصل تابستان آن را تهیه و برای مصرف در زمستان نگهداری میکنند.این آش از ارزش غذایی بالایی به دلیل حضور حبوبات، سبزیجات و غلات برخوردار است که منبع ارزشمندی از انرژی، پروتئین و ویتامینهای مورد نیاز بدن انسان به شمار میآید
آش جو (جودو) با شکمبه
این آش مانند آش ترخینه است با این تفاوت که در آن به جای ترخینه خشک از جو نیمکوب یا جوپرک استفاده می شود. این غذا هم باب طبع ذائقه خیلی از ایرانیان است.آش انار
مگر می شود شهر انار غذایی با انار نداشته باشد. آش انار ساوه علاوه بر حبوبات و سبزی جات معطر از آب انار و مغز گردو و برگ زرد آلو پخته میشود.آش گندینه
آش گندینه، یکی دیگر از آشهای سنتی و بومی استان مرکزی است که با استفاده از نوعی سبزی محلی و خودرو در صحرا تهیه می شود.این آش سنتی با استفاده از انواع حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس و مواد دیگری همچون گوشت، پتله، پرشک (گلولههای کوچک که از خمیری با استفاده از آرد و آب تهیه میشود)، سبزی گندینه، نمک، فلفل، پیازداغ و زردچوبه تهیه و طبخ میشود.
وجود حبوبات و غلات به همراه گوشت، از ویژگیهای غذایی این خوراک لذیذ و محلی استان مرکزی محسوب می شود که میتوان از آنها به عنوان منبع عظیمی از پروتئین گیاهی و حیوانی نام برد.
نان فتیر اراک
اراک شهر فتیرهای خوشمزه است و شاید بتوان گفت اصلی ترین سوغاتی خوراکی این استان بشمار می رود. پخت این نان سنتی از گذشته در خانه های مرسوم بوده ولی امروز بیشتر به صورت خانگی و در خشکه پزی ها پخته می شود.برای پختن این نان خوشمزه ابتدا باید کره و شکر یا پودر قند را با هم مخلوط کرد و سپس مقداری آرد به آن اضافه سپس خمیر آماده را در شیر ولرم عمل می آورند و بقیه مواد را اضافه می کنند و در آخر مقداری آرد به آن اضافه می کنند روی خمیر تخم مرغ می مالند و کنجد می پاشند و در اندازه های متفاوت آن را در تنور می پزند.
گوش فیل
یکی از شیرینی های سنتی شهر اراک است که از خانواده زولبیا بشمار می آید، مواد اصلی این شیرینی زرده تخم مرغ، شیر، پودر بادام سفید، پودر قند و هل ساییده شده است، شکل این شیرینی خوشمزه مانند گوش های فیل پهن است و برای همین این نام را گرفته است.جوزغند نراق
جوزغند شیرینی است که با هلو درست می شود و مخصوص شهرستان نراق استان مرکزی است نوعی هلوی محلی را پوست کنده در معرض آفتاب قرار می دهند تا نیمه خشک شود.بعد از چند روز آفتاب خوردن هسته آن را خارج کرده و به جای آن مخلوطی از آرد مغز بادام، گردو، شکر، هل و بعضا آرد نخودچی قرار داده و در آن را می بندند، بعد از چند روز آفتاب خوردن و خشک شدن آنها را به وسیله سوزن با یک رشته نخ به شکل دانه های تسبیح به هم متصل نموده و آنرا در محل خشک و خنک برای مصرف آجیل شب عید و ایام زمستان ذخیره می کنند.
کف لمه
یکی از سوغاتی های پر انرژی اراک است، این ماده خوراکی از ترکیب پودر مواد و مغزهای مغذی چون پسته، خلفه، گردو و غیره تهیه می شود.رب انار ساوه
ساوه شهر انارهای مرغوب است بنابراین رب انار آن که از همین محصول تهیه شده است می تواند بعنوان چاشنی خوشمزه برای غذاهایی جون فسنجان، سوغات مسافران نوروزی باشد.این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .