تبیان، دستیار زندگی
در تفسیر نمونه ذیل این آیه گفته شده است: «عید در لغت از ماده عود به معنى بازگشت است، و لذا به روزهایى كه مشكلات از قوم و جمعیتى بر طرف مى‏شود و بازگشت ‏به پیروزیها و راحتى‏هاى نخستین مى‏كند عید گفته مى‏شود، ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مفهوم عید در فرهنگ اسلامى

عید فطر

واژه عید در اصل از فعل عاد (عود) یعود اشتقاق یافته است. معانى مختلفى براى آن ذكر كرده‏اند، از جمله: «خوى گرفته‏»، «هر چه باز آید از اندوه و بیمارى و غم و اندیشه و مانند آن‏»، «روز فراهم آمدن قوم‏»، «هر روز كه در آن، انجمن یا تذكار فضیلت مند یا حادثه بزرگى باشد»، گویند از آن رو به این نام خوانده شده است كه هر سال شادى نوینى باز آرد. (1)

ابن منظور در لسان العرب گفته است كه برخى بر آن هستند كه اصل واژه عید از «عادة‏» است، زیرا آنان (قوم)، بر جمع آمدن در آن روز، عادت كرده‏اند. (2)

چنانكه گفته شده است: القلب یعتاده من حبها عید.

و نیز یزید بن حكم ثقفى در ستایش سلیمان بن عبد الملك گفته است:

امسى باسماء هذا القلب معمودا اذا اقول صحا یعتاده عیدا (3)

به گفته ازهرى: عید در نزد عرب، زمانى است كه در آن شادى‏ها و یا اندوه‏ها، باز مى‏گردد و تكرار مى‏شود. ابن اعرابى آن را منحصر به شادى‏ها دانسته است. (4)

واژه عید تنها یك بار در قرآن به كار رفته است:

اللهم أنزل علینا مائدة من السماء تكنون لنا عیدا لأولنا و آخرنا و آیة منك (سورة مائده / آیه 114) در تفسیر نمونه ذیل این آیه گفته شده است: «عید در لغت از ماده عود به معنى بازگشت است، و لذا به روزهایى كه مشكلات از قوم و جمعیتى بر طرف مى‏شود و بازگشت ‏به پیروزیها و راحتى‏هاى نخستین مى‏كند عید گفته مى‏شود، و در اعیاد اسلامى به مناسب اینكه در پرتو اطاعت‏ یك ماه مبارك رمضان و یا انجام فریضه بزرگ حج، صفا و پاكى فطرى نخستین به روح و جان باز مى‏گردد، و آلودگى‏ها كه بر خلاف فطرت است، از میان مى‏رود، عید گفته شده است و از آنجا كه روز نزول مائده روز بازگشت‏به پیروزى و پاكى و ایمان به خدا بوده است‏ حضرت مسیح (ع) آن را عید نامیده، و همانطور كه در روایات وارد شده نزول مائده در روز یكشنبه بود و شاید یكى از علل احترام روز یكشنبه در نظر مسیحیان نیز همین بوده است، و اگر در روایتى كه از حضرت على علیه السلام نقل شده مى‏خوانیم «و كل یوم لا یعصى الله فیه فهو یوم عید» هر روز كه در آن معصیت‏خدا نشود روز عید است‏» نیز اشاره به همین موضوع است، زیرا روز ترك گناه، روز پیروزى و پاكى و بازگشت‏به فطرت نخستین است.» (5)

عید فطر

در روایات معصومین علیهم السلام  نیز بارها به این موضوع اشاره شده است، همچنانكه گذشت امیر المومنین على علیه السلام هر روزى كه در آن معصیت و گناه نشود، روز عید خوانده است.

از سوید بن غفله نقل شده است كه گفت: در روز عید بر امیر المؤمنین على علیه السلام وارد شدم و دیدم كه نزد او نان گندم و خطیفه (6) و ملبنة (7) است. پس به آن حضرت عرض كردم روز عید و خطیفه؟!.

پس از آن حضرت فرمود: انما هذا عید من غفرله، این عید كسى است كه آمرزیده شده است. (8)

و نیز در یكى از اعیاد، آن حضرت فرمود: «انما هو عید لمن قبل الله صیامه، و شكر قیامه، و كل یوم لا یعصى الله فیه فهو یوم عید»، «امروز تنها عید كسى است كه خداوند روزه‏اش را پذیرفته، عبادتش را سپاس گزارده است، هر روزى كه خداوند مورد نافرمانى قرار نگیرد، عید راستین است.»

در روایات اسلامى براى اعیاد به ویژه اعیاد مذهبى از جمله عید فطر، آداب و رسوم خاصى توصیه شده در حدیثى از معصوم علیه السلام آمده است.

«زینوا أعیادكم بالتكبیر» عیدهاى خودتان را با تكبیر زینت‏ بخشید.

«زینوا العیدین بالتهلیل و التكبیر و التحمید و التقدیس‏» عید فطر و قربان را با گفتن ذكر لا اله الا الله، الله اكبر، الحمد لله و سبحان الله، زینت‏ بخشید.

پی نوشت ها:

1- دهخدا، ذیل عید، زبیدى، تاج العروس، 8/438-439

2- ابن منظور، لسان العرب، 3/319

3- ابن منظور، همانجا، زبیدى / تاج العروس، 8/438

4- ابن منظور، همانجا - زبیدى / 8/839

5- تفسیر نمونه، 5/131

6- خوراكى از آرد و شیر

7- غذا یا حلوایى كه با شیر تهیه مى‏شود

8- مجلسى، بحار الانوار، ج 40/ص 73

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.