اعمال خاص روز عرفه و عید قربان

 ده روز اول این ماه هم از فضیلت زیادی برخوردار است و مومنان از شب اول این ماه در بین نماز مغرب و عشا دو رکعت نماز ماه ذی الحجه را ادا می کند.

 روز نهم این ماه هم روز عرفه نامیده شده است. روز عرفه روزی است که هر کسی آرزو دارد در سرزمین کربلا و در کنار حرم مطهر حضرت اباعبدالله الحسین (ع) باشد، این عشق و علاقه برای حضور در کربلا در چنین روزی بی‌جهت نیست.

امام صادق (ع) در حدیثی فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَتَجَلَّی لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع. قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ وَ یَقْضِی حَوَائِجَهُمْ وَ یَغْفِرُ ذُنُوبَهُمْ وَ یُشَفِّعُهُمْ فِی مَسَائِلِهِمْ ثُمَّ یَأْتِی أَهْلَ عَرَفَةَ فَیَفْعَلُ ذَلِکَ بِهِم‏؛ خداوند بزرگ پیش از آنکه در روز عرفه بر اهل عرفات تجلّی کند، بر زائران قبر حسین (علیه‌السلام) تجلّی می‏‌کند، و حاجاتشان را بر می‌آورد و گناهانشان را می‌آمرزد، و شفاعتشان را در باره دیگران می‏‌پذیرد، آن‌گاه به اهل عرفات توجه می‏‌کند و با آنان نیز این گونه رفتار می‌کند.

روز عرفه از روزهای مهم برای تمامی مسلمانان است. اگرچه، این روز را  عید ننامیده اند ،اما مانند  عید خوانده شده‌است. همچنین در این روز مبارک ، امام حسین (ع) حرکت خود را بسوی کربلا پس از مراسم حج آغاز کرد و از این جهت هم این روز  برای شیعیان از اهمیت بسزایی برخوردار است. همچنین زیارت امام سوم شیعیان در این روز بسیار توصیه شده است. «دعای امام حسین در روز عرفه» از مهم‌ترین اعمال این روز است که پس از نماز ظهر و عصر خوانده می‌شود.

عرفات نام جایگاهی است كه حاجیان در روز عرفه (نهم ذی الحجه) در آنجا توقف می كنند و در آنجا به راز و نیاز و دعا پرداخته و پس از نماز ظهر و عصر دعای عرفه را در کنار کوه جبل الرحمة می‌خوانند.

برای این روز دعاها، نمازها و اعمال مختلفی از جمله غسل ذکر شده است که شیعیان از جمله افرادی که در حج حضور ندارند بجا می‌آورند تا از برکات این روز محروم نمانند. از جمله مهم‌ترین این اعمال دعای امام حسین در روز عرفه است.

 در ادامه مطلب اعمال  این روز مبارک و عزیز را اشاره می کنیم:

عرفه روزى است كه حق تعالى بندگان خود را به عبادت و طاعت خود فرا می خواند  و سفره های جُود و احسان خود را براى آنها می گستراند . در روایتی آمده است که حضرت امام زین العابدین علیه السلام در روز عرفه صدای سائلی را که از مردم درخواست داشت را شنید  فرمود به او وای بر تو آیا در این روز  از غیر خدا سؤ ال و درخواست می کنی در حالی امید می رود در این روز برای بچّه های در شکم مادر هم، فضل خدا شامل آنها شود و سعید شوند.

 غسل کردن: یکی از اعمال این روز مهم و عزیز ، غسل کردن می باشد. غسل که مستحب است قبل از زوال انجام شود.

زیارت امام حسین علیه السلام : كه از هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بالاتر است و در احادیث، در كثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز پی در پی آمده است و اگر كسى توفیق یابد كه در این روز در تحت قُبّه مقدّسه آن حضرت باشد ثوابش كمتر از كسى كه در عرفات است نیست.

نماز خواندن پس از نماز عصر:یکی دیگر از اعمال این روز این است که   بعد از  نمار عصر که هنوز دعای عرفه را شروع نکردید،دو رکعت نماز بخوانید وبه گناهان خود نزد خداوند اعتراف و اقرار کنید، تا به ثواب عرفات دست یابید،تا گناهانش آمرزیده گردد، در رکعت اوّل بعد از حمد توحید و در دوم بعد از حمد قُل یا اَیهَا الْکافِروُنَ بخواند بعد از آن چهار رکعت نماز گذارد در هر رکعت بعد از حمد پنجاه مرتبه توحید بخواند، که این نماز همانند نماز حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام است و آنگاه مشغول به اعمال و دعاهاى عرفه که از ائمه طاهره علیهم السّلام روایت شده است شود.

دعای عرفه: یکی دیگر از اعمال روز عرفه، دعای عرفه می باشد که فضیلت خیلی زیادی دارد. دعای عرفه امام حسین(ع) دعایی است که امام حسین(ع) در روز عرفه (۹ ذی‌الحجه) در صحرای عرفات خوانده است. این دعا، در بردارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی ازجمله شناخت خداوند و بیان صفات الهی، یادآوری نعمت‌های بیکران الهی بر انسان و حمد و سپاس خداوند بر آن‌ها، تضرع به درگاه خداوند و اقرار به گناهان و توبه، درخواست حوایج، و پاداش اخروی و... اشاره دارد.
بِشر و بشیر فرزندان غالب اسدی نقل کرده‌اند که: در آخرین ساعات روز عرفه در عرفات، امام حسین با جمعی از خاندان، فرزندان و شیعیان از چادر بیرون آمدند و با نهایت خضوع و خشوع در طرف چپ کوه ایستادند و روی را به طرف کعبه گردانیده دست‌ها را تا مقابل رو برداشتند و این دعا را خواندند.

روزه : روزه گرفتن در این روز از مستحبات می باشد. روزه روز عرفه برای کسی که ضعف پیدا نکند، مستحب می باشد.

تسبیحات حضرت رسول صَلَّی اللهِ عَلِیهِ وَ آله در روز عرفه :

سُبْحانَ الَّذی فِی السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذی فِی الْاَرْضِ حُکْمُهُ

منزه است خدایی که در آسمان است عرش او منزه است خدایی که در زمین است فرمان و حکمش

سُبْحانَ الَّذی فِی الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذی فِی الْبَحْرِ سَبیلُهُ

منزه است خدایی که در گورها قضا و فرمانش جاری است منزه است خدایی که در دریا راه دارد

سُبْحانَ الَّذی فِی النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذی فِی الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ

منزه است خدایی که در آتش دوزخ سلطنتش موجود است منزه است خدایی که در بهشت رحمت او است

سُبْحانَ الَّذی فِی الْقِیمَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذی رَفَعَ السَّمآءَ سُبْحانَ

منزه است خدایی که در قیامت عدل و دادش برپا است منزه است خدایی که آسمان را بالا برد منزه است خدایی

الَّذی بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذی لا مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلاّ اِلَیْهِ

که زمین را گسترد منزه است خدایی که ملجا و پناهی از او نیست جز بسوی خودش

 وبعد 100 مرتبه سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ را بگوید.

همچنین خواندن صد مرتبه سوره توحید، آیه الکرسی و صلوات می باشد.

 همچنین ذکر صلوات از حضرت صادق علیه السلام:

اَللّهُمَّ یا اَجْوَدَ مَنْ اَعْطی وَ یا خَیْرَ

خدایا ای بخشنده ترین عطابخشان و ای بهترین

مَنْ سُئِلَ وَیا اَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی

درخواست شدگان و ای مهربانترین کسی که از او مهربانی جویند خدایا درود فرست بر محمد و آلش در

الْاَوَّلینَ وَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الّْاَخِرینَ وَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ

زمره پیشینیان و درود فرست بر محمد و آلش در زمره پسینیان و درود فرست بر محمد

و آلِهِ فِی الْمَلاَءِ الْاَعْلی وَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمُرْسَلینَ

و آلش در ساکنین عالم بالا و درود فرست بر محمد و آلش در زمره مرسلین

اَللّهُمَّ اَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسیلَةَ وَالْفَضیلَةَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَةَ

خدایا عطا کن به محمد و آلش مقام وسیله و فضیلت و شرف و رفعت

وَالدَّرَجَةَ الْکَبیرَةَ اَللّهُمَّ اِنّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ

و درجه بلند خدایا من ایمان آوردم به محمد صلی الله علیه و آله

وَلَمْ اَرَهُ فَلا تَحْرِمْنی فِی الْقِیمَةِ رُؤْیَتَهُ وَارْزُقْنی صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنی

با اینکه او را ندیده ام پس در روز قیامت از دیدارش محرومم مفرما و مصاحبت و همنشینی او را روزیم فرما

عَلی مِلَّتِهِ وَاسْقِنی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیّاً سآئِغاً هَنَّیئاً لا اَظْمَاءُ

و بر کیش او بمیرانم و بنوشانم از حوض او (حوض کوثر) نوشاندنی سیراب و جانبخش و گوارا که

بَعْدَهُ اَبَداً اِنَّکَ عَلی کُلِّشَیْءٍ قَدیرٌ اَللّهُمَّ اِنّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی

پس از آن هرگز تشنه نشوم که براستی تو بر هرچیز توانایی خدایا من ایمان آورده ام به محمد صلی

اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَلَمْ اَرَهُ فَعَرَّفْنی فِی الْجِنانِ وَجْهَهُ اَللّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً

الله علیه وآله و او را ندیدِه ام پس در بهشت رویش را به من نشان ده خدایا برسان به محمد

صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ مِنّی تَحِیَّةً کَثیرَةً وَ سَلاماً

صلی الله علیه و آله از جانب من تحیتی بسیار و سلامی.

همچنین خواندن دعای ام داوود در این روز ثواب زیادی دارد.

همچنین در این روز با خشوع و رقت دعای حضرت علی بن الحسین صلوات الله و سلامه علیه که در صحیفه کامله است و آن دعای چهل و هفتم است و مشتمل است بر جمیع مطالب دنیا و آخرت، خوانده شود.

در آخر روز عرفه این دعا خوانده شود:

یا رَبِّ اِنَّ ذُنُوبی لا تَضُرُّکَ وَاِنَّ مَغْفِرَتَکَ لی لا تَنْقُصُکَ فَاَعْطِنی ما لا

پروردگارا همانا گناهان من زیانی به تو نزند و محققاً آمرزش تو از من نقصانی به تو نرساند پس عطا کن به من

یَنْقُصُکَ وَاغْفِرْ لی ما لایَضُرُّکَ و ایضا بخوان: اَللّهُمَّ لا تَحْرِمْنی خَیْرَ ما

آنچه را نقصانت نرساند و بیامرز برایم آنچه را زیانت نزند * خدایا محرومم مکن از آن خیری که

عِنْدَکَ لِشَرِّ ما عِنْدی فَاِنْ اَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنی بِتَعَبی وَ نَصَبی فَلا

نزد تو است بخاطر آن شری که در پیش من است پس اگر تو به رنج و خستگیم رحم نمی کنی پس

تَحْرِمْنی اَجْرَ الْمُصابِ عَلی مُصیبَتِهِ

محرومم مدار از پاداش مصیبت دیده ای بر مصیبتش.

اعمال روز عید قربان

 روز بعد از عرفه، روز دهم ذی الحجه روز عید قربان می باشد . این روز یکی از بزرگترین عید های مسلمانان می باشد. این روز یادآور اخلاص و بندگى حضرت ابراهیم(علیه السلام)در برابر پروردگار خود است، زمانیکه فرمان حق براى ذبح اسماعیل صادر شد، و ابراهیم آن بنده فرمانبردار خداوند آماده اجراى این فرمان شد و اسماعیل را به قربانگاه برد و کارد بر حلقومش گذاشت ، ولى ندایى رسید که اى ابراهیم از عهده این آزمون الهى برآمدى! دست نگهدار که فرمانبردارى خویش را به درستى اثبات کرده اى.

جبرئیل همراه با «قوچى» فرود آمد و ابراهیم آن را قربانى کرد، و سنّت قربانى در منا از آن روز برقرار شد، این روز، روز عید و خوشحالى و سرور است.

 این روز هم مانند روز عرفه اعمال خاص خود را دارد.در ادامه برخی از آنها را اشاره می کنیم:

 غسل کردن: یکی از اعمال این روز غسل کردن می باشد که بسیار تاکید شده است که این کار در این روز انجام شود تا جایی که بعضى از علما آن را واجب دانسته اند.

نماز عید قربان : یکی دیگر از اعمال روز عید قربان نماز این روز است که دو رکعت می باشد  و در رکعت اول  بعد از حمد و سوره 5 قنوت ادا می کنیم و به رکوع و سجده می رویم و در رکعت دوم بعد از حمد و سوره 4 قنوت را به جا می اوریم و رکوع و سجود و با تشهد و سلام نماز را به پایان می رسانیم.

دعاهای این روز: مستحب است دعاهایى را که پیش از نماز عید و قبل از آن وارد شده است ، خوانده شود. بهترین دعاها،دعاى چهل و هشتم «صحیفه کامله سجّادیه» است که اوّلش این است:( اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَكٌ مَیْمُونٌ، وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِكَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ  )  (خداوندا این روزی با برکت و میمون است، و مسلمانان در هر جای زمین تو در آن اجتماع دارند، سؤال کننده، و خواهنده، و امیدوار و ترسنده حضور دارند)  ، امام سجاد(ع) در این دعا ۲۱ بار بر محمد(ص) و اهل بیتش صلوات می‌فرستد  و اگر دعاى چهل و ششم (یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لَا یَرْحَمُهُ الْعِبَادُ) را نیز بخواند بهتر است.

 همچنین خواند دعای ندبه در این روز بسیار تاکید شده است.

 قربانی کردن: قربانى کردن در این روز براى همه مستحبّ مؤکّد است و بسیار سفارش شده است، تا آن جا که برخى از علما آن را بر کسانى که توانایى دارند واجب دانسته اند و مستحب است بعد از نماز عید، کمى از گوشت آن بخورد.

وهمچنین  مستحبّ است هنگام قربانى این دعا را که از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است بخواند:

وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ، حَنیفاً مُسْلِماً وَ ما أنَا

من روى خود را به سوى کسى کردم که آسمان ها و زمین را آفریده; من در ایمان خود خالصم و

مِنَ الْمُشْرِکینَ، إنَّ صَلاتى وَ نُسُکى وَ مَحْیاىَ وَ مَماتى لِلّهِ رَبِّ

از مشرکان نیستم. نماز و قربانى و زندگى و مرگم براى خداوندى است که پروردگار

الْعالَمینَ، لا شَریکَ لَهُ، وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمینَ. اَللّهُمَّ مِنْکَ

جهانیان است. شریکى براى او نیست. من به این برنامه مأمور شدم و از مسلمانانم. خدایا از تو و

وَلَکَ، بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ اَکْبَرُ. اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّى.

براى توست. به نام خدا و خداوند بزرگتر است. خدایا از من قبول فرما.

 بهتر است افراد توانگر افراد توانگر، در این روز قربانى کنند و اکثر آن را به فقرا و نیازمندان انفاق کنند و به همسایگان و آشنایان نیز بدهند.

ذکر تکبیرات این روز: یکی دیگر از اعمال عید قربان ، ذکر تکبیرات این روز مبارک می باشد. براى کسانى که در این ایّام توفیق حضور در مراسم حج و صحراى «منى» را دارند، بعد از پانزده نماز این تکبیرها را مى خوانند; از نماز ظهر روز عید، شروع کرده تا نماز صبح روز سیزدهم; ولى کسانى که در آن جا نیستند، بعد از ده نماز آنها را مى خوانند، از نماز ظهر روز عید آغاز نموده، تا نماز صبح روز دوازدهم.
آن تکبیرها مطابق روایت کتاب شریف «کافى» چنین است:

اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و للهِِ الْحَمْدُ، اَللهُ اَکْبَرُ عَلى

خدا بزرگتر از توصیف است معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر است و ستایش خاص خداست خدا بزرگتر است بر آنچه

ما هَدانا; اَللهُ اَکْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الاَْنعامِ; وَ الْحَمْدُ لِلّهِ عَلى ما أبْلانا.

ما را راهنمایى کرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزیمان کرد از چهار پایان انعام (شتر و گاو و گوسفند) و ستایش خاصّ خداست براى آن که آزمود ما را.

بهتر است این تکبیرها را در این ایام بعد از نمازها تکرار کنید .

---