راه های مقابله با ترس کودکان

 برخی از کودکان در دوره ای از رشد خود از تنها ماندن در اتاق تاریک  به خصوص در هنگام خواب دچار ترس و اضطراب زیادی می‌شوند و معمولاً برای اینکه تنها نباشند مقاومت زیادی می کنند.

ترس در کودکان اگر بیش از حد و افراطی باشد به آن فوبیای تاریکی می گویند. ترس از تاریکی معمولاً بین سنین ۳ -۲ سالگی آغاز می شود و پس از آن به تدریج کم شده  ولی تا حدود ۱۲-۱۰ سالگی نیز ادامه پیدا می کند.

 ترس کودکان از تاریکی تا حدی است که آنها دوست دارند دست پدر و مادر خود را در دست خود بگیرند و با این کار از مقدار ترس خود بکاهند. فوبیای تاریکی به گونه ای است که در بعضی مواقع حتی فکر تنهایی در یک اتاق تاریک کودک را می ترساند

کودکانی که از تاریکی و تنهایی به شدت دچار ترس، دلهره و اضطراب می شوند و از آن فرار می کنند بیشتر از هر چیزی نیازمند احساس امنیت و آرامش هستند که والدین و اعضای خانواده می توانند به آن ها ببخشند.

علائم ترس در کودکان:

دوری کودک از موقعیت ترس آور

چسبیدن به والدین

خشک شدن دهان

لرزش بدن

رنگ پریدگی صورت

نفس تنگی

گوشه‌گیری، انزواطلبی و کم‌رویی

شب ادراری

عرق کردن

اختلال درخواب

ناخن جویدن

دیدن خواب‌های ترسناک

علل ترس کودکان از تاریکی :

دلایل زیادی باعث ترس شبانه در كودكان شود. با این حال یکی از عمده‌ترین دلیل آن، تخیلات ذهنی کودک به‌خصوص در سنین زیر شش سال است.

در سنین زیر شش سال ممكن است کودک فیلم یا کارتونی می‌بیند که در آن موجودات تخیلی نقش‌آفرینی کرده‌اند یا اینکه صحنه‌های ترسناکی را ببیند که البته از نظر ما ترسناک نیست، ولی با توجه به سن و موقعیت کودک که این تصاویر برایش ترس‌آور است ، به واسطه تخیلات قوی‌‌اش، به تصاویری که دیده، بال و پر می‌دهد و صحنه ترسناکی در ذهنش نقش می‌بندد.

 به همین خاطر وقتی در اتاقی تاریک است، هر لحظه فکر می‌کند که از پشت در یا از توی کمد یا پشت جالباسی قرار است که موجود وحشتناکی بیرون بیاید. به همین دلیل حاضر نمی‌شود در اتاق تنها بماند و دائم به والدینش می‌چسبد.

همچنین روانشناسان معتقدند یکی دیگر از علل ترس کودکان از تاریکی می‌تواند صحبت‌های رد و بدل‌ شده بین او و دوستانش یا بزرگسالان باشد که به گوشش شنیده است . در واقع داستانهایی که طی روز با دوستان خود برای همدیگر تعریف می کنند.

البته گاهی هم این بچه‌ها در جمع بزرگسالان، مطالبی را می‌شنوند که باعث ایجاد ترس و وحشت بیشتر در آنها می‌شوند مثلا صحبت درباره موجودات افسانه‌ای یا جن یا اتفاق عجیب و غریبی که برای فردی افتاده است.

در چنین شرایطی واضح است که کودک به کمک تخیلات قوی خود ،صحنه‌های ترسناکی را در ذهن خودش مجسم كند و همین كه شب می شود منتظر باشد كه در تاریكی، اتفاقات بدی  برایش بیفتد.

 گاهی هم ممکن است ترس و اضطراب کودک به دلایل دیگری مانند اختلافات خانوادگی شدید بین والدین باشد. کودک می ترسد که مبادا پدر و مادر خود را از دست دهد، یا هم ممکن است ترس کودک به خاطر حضور در محیط جدید مانند مهد کودک یا مدرسه باشد که مبادا با هم مدرسه ای هایش ، او را اذیت کنند. ممکن است ترس و اضطرابشان به شکل ترس از تنهایی یا تاریکی خود را نشان دهند

 گاهی هم ترس کودان از تاریکی به دلیل وابستگی شدید آنها به والدین می باشد. کودکانی که در سنین پایین چسبندگی و وابستگی زیادی به والدین خود دارند، جدایی از آن‌ها می‌تواند برایشان مشکل بسیار بزرگی باشد. این کودکان چون همیشه بیش از حد تحت مراقبت و حمایت مادر یا پدر بوده‌اند در تنهایی بیشتر احساس اضطراب و درماندگی می کنند. والدین با  پیش گرفتن روش‌های تربیتی مناسب و ایجاد دلبستگی ایمن می‌توانند از میزان وابستگی کودکشان بکاهند.

 راهکارهایی برای درمان ترس از تاریکی کودکان:

 در اینجا به برخی از راهکارهایی که والدین می‌توانند برای درمان ترس از تاریکی کودکان به کار ببرند ، اشاره می‌کنیم:

صحبت کردن با کودکان درباره تاریکی

یکی از راه های مقابله با ترس کودک از تاریکی این است که  والدین در مورد ترس با او صحبت کنند، از او بخواهند تعریف کند چه چیزی در ذهنش می‌گذرد و دقیقا از چه چیزهایی می‌ترسد. صحبت در مورد ترس و اضطراب تا حدی زیادی کودک را آرام می‌کند. همچنین شناخت علت ترس برای کمک به حل مشکل ضروری است.

درک احساس ترس کودک

از دیگر راه های مقابله و درمان ترس کودک این است که والدین با او همدلی کنند و ترسیدن او را درک کنند وآن  را بپذیرند. در مورد احساس کودک با او صحبت کنید و به او نشان دهید که این حس را درک می‌کنید. سرزنش کردن فرزندتان به خاطر داشتن ترس یا بی‌ارزش کردن حس او با گفتن جملاتی مثل " ترس نداره" " بزرگ شدی نباید بترسی" نه تنها تأثیر مثبتی ندارد بلکه کودک را در مدیریت استرس و احساسش دچار مشکلات بیشتری می‌کند.

 اطمینان دادن والدین به کودک

 از راه های درمان ترس کودک از تاریکی و تنهایی این است که والدین به کودک خود اطمینان کامل دهند. مثلا پدر  می‌تواند مدتی کنار کودک باشد، او را آرام کند و به او اطمینان دهد که هر وقت نیاز باشد حضور دارد و از او حمایت می‌کند. همچنین مادر یا پدر می‌توانند چراغ را برای مدتی روشن بگذارند، جاهای مختلف اتاق را به کودک نشان دهند و به او اطمینان دهند که دلیلی برای ترسیدن نیست. برای فرزندتان توضیح دهید که نور تأثیری بر حضور اشیا نمی‌گذارد.

استفاده از یک وسیله ایمنی بخش

می‌توان از یک وسیله که برای کودک آرام بخش است و کودک به آن علاقه خاص دارد مثل پتوی خاص، عروسک خاص یا غیره استفاده کرد که کودک موقع خواب با آن آرام‌تر شود و احساس ایمنی بیشتری کند.

مقابله با اجتناب کودک از تاریکی

معمولاً هرگونه ترسی با تلاش برای دوری کردن از موقعیت ترسناک همراه است.در واقع والدین سعی می کنند کودک خود را از موقعیت ترسناک دور کنند.اما باید بداینم که  این دوری کردن همان لحظه اضطراب را کم می‌کند اما در طولانی مدت، ترس را تقویت می‌کند.

بنابراین لازم است به کودک کمک شود به‌تدریج با ترسش مقابله کند. بهتر است پدر پس از آرام کردن و اطمینان دادن از کودک بخواهد در اتاقش بماند تا به کم کم  ترسش کاهش یابد.

شاید کودک بخواهد هر شب از اتاق بیرون بیاید، تمام مدت پیش مادر باشد و پافشاری کند که در اتاقش نماند. اما اگر والدین این اجازه را بدهند، ترس او با شدت بیشتری ادامه پیدا می‌کند. بنابراین لازم است پس از آرام کردن و اطمینان دادن از کودک بخواهند در اتاقش بماند و با موقعیت روبرو شود.

والدین باید در نظر داشته باشند که این کار را  با آرامش و ملایمت انجام دهند ، تا کودک لطمه نبیند.

کمک گرفتن از مشاور

ترس از تاریکی کودک تا حدی طبیعی است و می‌تواند گذرا باشد و با راهکارهای ساده حل شود. اما گاهی این ترس بیش از حد معمول می‌شود، بیشتر ادامه می‌یابد  و برای کودک و خانواده مسئله ساز می‌شود. در این موارد بهتر است حتماً با یک متخصص در این زمینه مثل روانشناس بالینی کودک مشورت کرده تا او برای مداخله و درمان حرفه‌ای اقدام کند.

---