سبک زندگی در نگاه شهید بهشتی

مفهوم سبک زندگی، ابعاد مختلفی از زندگی انسان را شامل می شود؛ از نوع روابط اجتماعی تا رفتار فردی، رفتار در خانواده و رفتار اجتماعی؛ با توجه به این که همواره جامعه ها برای دست یابی به آرمان ها و ارزش ها نیازمند الگوهای مؤثری در بدنه خود هستند، لزوم توجه دادن جامعه به سبک زندگی ه یکی از بهترین راهکارها در این مسیر است.

در این گذار، توجه به شاخص های سبک زندگی پیشوایان فکری و پیش قراولان جامعه مدنی می تواند سرعت الگو پذیری و اصلاح رفتار اجتماعی را تسریع نماید. با این رویکرد و با توجه به اهمیت رفتارهای فردی و ارتباط فرد با خانواده، نگاهی داریم به سبک زندگی و شاخصه های رفتاری شهید آیت الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی در حوزه رفتار فردی و رفتار در خانواده.

انقلاب اسلامی ایران از آغاز شکل‌گیری‌اش تاکنون اشخاص و افراد با ارزشمند و منحصر به فرد زیادی را به خود دیده است، افرادی که به نوعی با روحیه جهادی و انقلابی خود جان و مال، دارایی و آبروی خود را نثار آرمان‌های ناب و الهی انقلاب اسلامی کرده‌اند، یکی از  برجسته‌ترین انسان هایی که از همان آغاز حرکت انقلاب امام خمینی(ره) با تمام جان در خدمت آرمان های انقلاب قرار داشت، شهید والا مقام شهید سید محمد بهشتی بود.

شهید بهشتی در طول زندگی خود از ویژگی های منحصر به فردی در زمینه های اخلاق فردی و اجتماعی برخوردار بود. سبک زندگی شهید بهشتی پر از رموز بی نظیر است که توجه به آنها و الگو قرار دادن آنها در زندگی، سعادت دنیا و آخرت را برای ما تظمین می کند؛ زیرا ایشان سعی داشتند زندگی قرآنی و اهل بیتی(ع) را به منصه برسانند؛ زندگی شخصی ایشان و توجه به این خاطرات و به کار بستن این نوع نگاه در زندگی می تواند هریک از ما را به شهید بهشتی دیگری تبدیل کند که امام راحل در باره ایشان فرمودند "بهشتی برای ما یک ملت بود".

ایشان روی قول هایی که مردم می دادند بسیار حساس بودند و ذره ای بدقولی در ذاتشان نبود؛ (در کشور آلمان، آیت الله بهشتی مسئول مرکز اسلامی هامبورگ بودند، نوجوان 12 ساله‌ای نزد آیت الله بهشتی می‌آید و از ایشان برای راهنمایی دوستانش به اسلام کمک می‌خواهد، او موفق می‌شود برای روز مشخصی ساعت 4 و نیم وقت بگیرد و اما آن روز متاسفانه وسیله نقلیه آیت الله بهشتی در مسیر خراب می‌شود، از آنجایی که آیت الله بهشتی به این جوان 12 ساله قول داده بودند، ماشین و راننده را رها کرده و خودشان به سمت مسجدی که قول داده بودند راهی می‌شوند و راس ساعت به قرار ملاقات خود می‌رسند).

شهید بهشتی به رغم مسئولیت های فراوانی که در راس کشور داشتند، ریالی از این مشاغل، حقوق دریافت نمی کردند وبا حقوق تدریس سه ساعته در روز در آموزش وپرورش روزگار می گذراندند.

آیت الله دکتر بهشتی در خصوص رعایت حقوق زن در خانواده دیدگاه جالبی داشتند. به طور مثال ایشان معتقد بود که برای زن در اسلام پیش بینی نشده که کار خانه داری و کلفتی مرد را انجام دهد. حال اگر زن اداره خانه و کارهای فیزیکی خانه را به غیر از تعلیم و تربیت بچه ها به عهد می گیرد، این کار فوق العاده است که وظیفه اش نیست. لذا مرد هم بایستی منصفانه برای کار همسرش حق و حقوقی را در نظر بگیرد. نکته جالب این که خود ایشان عامل به این نظر بود. از حقوق ماهانه خود، بخشی را به عنوان حق الزحمه به همسرشان می دادند و از کمی مبلغ آن نیز عذرخواهی کرده و قول جبران آن را می داد.

او رفیق فرزندانش بود؛ نکته ظریفی که در شیوه بر خورد و رفتار ایشان در خانواده مشهود بود اینکه با توجه به مشغله های کاری ایشان در سال های بحرانی آن دوره در ایران، مانع از رسیدگی به امور خانواده و فرزندان نبود. در خاطره ای از فرزند شهید آیت الله دکتر بهشتی این طور نقل شده: شب ها که به خانه می رفت، با وجودخستگی بسیار زیاد از کار روزانه، با صبر و حوصله فراوان، به دختر کوچکش دیکته می گفت و در درس هایش به او یاری می رساند. روش زندگی شهید بهشتی در خانواده می تواند الگوی مناسبی برای همه به ویژه سیاستمداران باشد.

رفتار حکیمانه ایشان در بسیاری از مواقع موجب تشویق دوستانشان به اقامه نماز می شد. شهید بهشتی به لحاظ توجهی که به نماز اول وقت داشتن مشهور بودند. در هر جلسه ای که آیت الله دکتر بهشتی حضور داشت، حتی اگر گرفتاری های بسیار زیاد بود و بحث های مهمی نیز مطرح بود یا عده ای می خواستند که جلسات را به نتیجه برسانند و آنجا را ترک کنند و یا چند دقیقه ای به پایان جلسه نمانده بود، ایشان به محض شنیدن صدای اذان آرام از جای خود برمی خاست و پس از اقامه نماز سریع به جلسه باز می گشت؛ با این عمل درسی به دیگران می دادند.

شهید بهشتی مردی فراتر از یک نام

مردان خدا همواره سعی می‌کنند سیره و منش زندگیشان به گونه‌ای سامان دهند که مطابق با آموزه‌های الهی باشد به طوری که مسیری غیر از آنچه خدا برای ایشان تعیین فرموده را طی ننمایند و راه و روش اولیا و انبیای الهی را سرلوحه کار خود قرار دهند، به راستی شهید والا مقام سید محمد بهشتی از این تبار بود، کسی که همانند مجاهدی خستگی ناپذیر مسیری را در پیش گرفت که برخواسته از راه  و روش انبیای الهی بود. 

- زندگی توحیدی به سبک شهید بهشتی: یکی از ویژگی های شهید بهشتی، غرق شدن در خداباوری و خدا جویی است. دکتر بهشتی همواره با یک عشق و جذبه‌ی الهی که در زندگی او هویدا و سرشار بود همراه بودند. این شهید بزرگوار در طول حیات خود آن چنان از خدای متعال سخن می‌گفت گویی خداوند را با تمام عظمت می‌دید، رمز و راز مقاومت او در  مقابل کفر و نفاق، همین جذبه‌ی الهی بود. او در مقاومت خود که به طرز عجیبی به صبر آمیخته بود کاملاً از خدا و محبوب خود انتظار کمک و یاری داشت، برای خدا حرف می زد، به خاطر او صبر می‌کرد و برای او خروش داشت.

- حق خواهی و باطل ستیزی: در سبک زندگی شهید بهشتی به خوبی این شاخص و روحیه باطل ستیزی و مبارزه با استکبار را می‌توان مشاهده کرد، به طور مثال توجه مخاطبین گرامی را به قسمتی از سخنرانی این شهید والا مقام جلب می‌کنم؛ ما در انقلاب آموختیم که یک انسان متعهد و پیشرفته، چه مرد و چه زن، وقتی حقش را زیر پا می‌گذارند و وقتی که به حقوقش تجاوز کنند، و هنگامی که به دین و ایمانش تجاوز می‌شود، وقتی به آرمانش تجاوز می‌شود، وقتی به خانه و زندگی و آبرو و عرض و ناموسش تجاوز می شود، وقتی به آنچه از راه صحیح بدست آورده است تجاوز می‌شود، این آدم آرام نمی‌نشیند، و تسلیم نمی‌شود. این انسان به پا می‌خیزد، می‌جوشد و می‌خروشد، تلاش می‌کندو پیکار می‌کند و می‌رزمد.
 
- عدالت خواهی و محرومیت زدایی: عدالت خواهی و محرومیت زدایی یکی از مهمترین و اساسی ترین برنامه‌های راهبردی انبیای الهی به شمار می‌آید، از طرفی افرادی همچون شهید بهشتی نیز که آرمان‌های زندگی سیاسی و اجتماعی خود را مطابق با آرمان‌های قرآنی سامان داده‌اند، نیز مقوله عدالت خواهی و محرومیت زدایی توجه خاص داشته‌اند، شهید والا مقام دکتر بهشتی در سخنانشان اشاره میکردند؛ تمام فسادها در هر اجتماعی در درجه اول به سبب نداشتن یک نظام مقتدر و عادل است که نام آن را حکومت صالح می‌نامیم، مشکل را باید آنجا حل کرد، جمهوری اسلامی ما تا زمانی که موفق به ایجاد عدل اقتصادی و عدل سیاسی و اجتماعی نشود، دین بعد از رسالت را تحقق نداده است، جامعه اسلامی به نص قرآن کریم، جامعه است که باید مردم بر اساس تعالیم انبیا سراپرده  قسط و عدل رادر آن برپا کنند.
 
- خودباوری، عزّت نفس، استقلال و عدم تکیه بر کفار: از جمله کلید واژه‌های قرآنی و رمز و راز موفقیت انقلابیونی همچون شهید بهشتی، عدم تکیه و اعتماد به جامعه استکباری است. این شاه کلید موفقیت زمینه تقویت عناصر ارزشمندی همچون خودباروی، اعتماد و تکیه بر امدادهای غیبی و استقلال طلبی شده است، شهید بهشتی در این خصوص بر این باور است؛ قرار ما این است که خود بکاریم، خود بخوریم و در زمین خود بنشینیم و باج به شوروی و آمریکا و هیچ ابر قدرت دیگری ندهیم، یکی از اصول مهم سیاست خارجی ما این است که برای دفاع از خودمان در مقابل هر مهاجمی فقط روی پای خودمان بایستیم، وای به حال ما اگر دیگران بخواهند ما را اداره کنند، در طول تاریخ، تنها ملت‌ها و جمعیت‌هایی به پیروزی واقعی رسیده‌اند که از وابستگی‌ها و بردگی آور صددر صد چشم پوشیده‌اند.

---