نحوه محاسبه سود بانکی

به‌طورتقریبی می‌توان گفت که همه مردم جزء مشتریان بانک‌‌ها هستند و در بانک‌های مختلف حساب‌های متفاوتی (حساب‌های سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و بلند مدت) دارند، که به آن سود تعلق می‌گیرد. در این میان برای خیلی از مشتریان بانک‌ها این سوال پیش می‎آید که چگونه می‌توان سود سپرده خود را محاسبه کنند و یا با چه فرمولی می توان این سود را محاسبه کرد؟

فرمول محاسبه سود بانکی

باید در نظر داشت که بعضی از وجوه سپرده شده در بانک ها در قالب سپرده‌های قرض‌الحسنه و صرفا به منظور حفظ اصل پول به بانک سپرده می‌شوند و برخی به منظور افزایش ثروت از طریق مشارکت در قراردادهای مضاربه بانکی، سپرده‌گذاری شده و بانک و سپرده‌گذار در میزان سود عایدی شریک خواهند بود. درصد مشارکت مالی سپرده‌گذار و نیز مدت این سپرده‌گذاری، در تعیین سود حاصله اثر مستقیم دارد.

افراد می‌توانند وجوه نقد خود را جهت بهره‌مندی از قراردادهای مضاربه‌ای در دو قالب کوتاه‌مدت (روزشمار) و بلندمدت در بانک به امانت بسپارند.

ازآنجاکه نرخ‌های مصوب بانک مرکزی جهت سود ارائه‌شده از سوی بانک‌ها به صورت درصد در نظر گرفته می‌شود و نه عدد مشخصی؛ نحوه محاسبه سود سپرده‌ها کمی متفاوت از آن چیزی است که شخص تصور می‌کند.

سود سپرده‌های بانکی به صورت روزشمار

با به‌روز شدن امکانات و خدمات بانکی، سایت‌ها و برنامه‌های نرم‌افزاری بانک‌ها اقدام به تهیه بخش‌هایی جهت محاسبه سود بانکی نموده‌اند.

در این برنامه‌ها چند فیلد برای وارد نمودن اطلاعات مختلف در نظر گرفته شده که اشخاص می‌توانند با ورود اطلاعات خود در این فیلدها،‌ به راحتی فرمول محاسبه سود بانکی خود را بدون مراجعه به بانک یا حتی ماشین‌حساب،‌ اعمال نمایند.

در این فیلدها می‌توان مبالغ متنوعی را وارد نمود یا نرخ‌های مختلف مصوب برای سود بانکی به صورت پیش‌فرض در نظر گرفته شده است. این سود با نرخ سود علی‌الحساب طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

(مدت به روز) × (نرخ) × (مبلغ سپرده گذاری) تقسیم بر ۳۶۵ = سود سپرده های کوتاه مدت روز شمار

به عبارت دیگر وقتی سود روزشمار ۱۵ درصد باشد، یعنی کمترین مانده روزانه شما جمع شده و در پایان سی روز محاسبه می شود. سپس عدد به دست آمده در ۱۵ درصد ضرب و مجموع آن تقسیم بر ۳۶۵ می‌شود. عبارت ۳۶۵ در فرمول بالا، معرف ۳۶۵ روز سال است.

فرمول محاسبه سود بانکی برای سپرده‌های روزشمار (کوتاه‌مدت)

سود بانکی برای سپرده‌های کوتاه‌مدت (روزشمار) بر اساس مبلغ سپرده در طول ۱ ماه محاسبه می‌شود؛ بنابراین عوامل تأثیرگذار بر مبلغ نهایی سود سپرده کوتاه‌مدت؛ مبلغ سپرده،‌ تعداد روزهای ۱ ماه و نرخ مصوب سود سپرده خواهد بود؛ با این توضیحات فرمول محاسبه سود بانکی در سپرده‌هایی از نوع کوتاه‌مدت (روزشمار) به قرار زیر است:

(مدت به روز) × (نرخ سود) × (مبلغ سپرده‌گذاری) ÷ ۳۶۵ روز سال= سود سپرده‌های کوتاه‌مدت (روزشمار)

برای روشن شدن این فرمول محاسبه سود بانکی؛ فرض کنید مبلغ سپرده‌گذاری‌ شده در حساب کوتاه‌مدت معادل ۱۰ میلیون تومان است، و نرخ سود روزشمار مصوب این حساب همان ۱۵% بانک مرکزی است؛ چنانچه این ۱۰ میلیون تومان کمترین میزان مانده روزانه در حساب سپرده باشد، همین عدد در پایان ۳۰ روز برای ماه سی روزه و ۳۱ روز برای ماه سی و یک روزه ضرب خواهد شد و عدد نهایی که معادل ۳۰۰ میلیون یا ۳۱۰ میلیون است در عدد ۱۵% که نرخ سود مصوب بانکی است؛ ضرب خواهد شد.

عدد حاصل از این محاسبه معادل ۴۵ میلیون است که آن را بر ۳۶۵ روز سال تقسیم نموده و عدد نهایی که ۱۲۳۰۰۰ است معادل سود یک ماه ۳۰ روزه با نرخ سود مصوب ۱۵% خواهد بود.

عدد ۴۶۵ میلیون ریال را نیز تقسیم بر ۳۶۵ نموده و مبلغ ۱۲۷٫۳۹۷ به دست خواهد آمده که این عدد معادل سود یک ماه ۳۱ روزه با نرخ سود مصوب ۱۵% خواهد بود.

۳۰ × %۱۵ × ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ÷ ۳۶۵= ۱۲۳٫۰۰۰
۳۱ × %۱۵ × ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ÷ ۳۶۵= ۱۲۷٫۳۹۷

فرمول محاسبه سود بانکی برای سپرده‌های بلندمدت (یک ساله)

سپرده‌هایی که بر اساس قرارداد برای بیش از ۱ سال در بانک سپرده‌گذاری می‌شوند در شمار سپرده‌های بلندمدت هستند. فرمول محاسبه سود سپرده‌های بلندمدت متفاوت با فرمول محاسبه سود بانکی سپرده‌های کوتاه‌مدت یا روزشمار است.

در قراردادهای منعقده سپرده‌های بلندمدت؛ ابتدا بر اساس فرمول محاسبه سود بانکی، سود سپرده برای یک سال محاسبه می‌شود و سپس مبلغ نهایی تقسیم بر عدد ۱۲ می‌شود. عدد ۱۲ مربوط به ۱۲ ماه سال است که مبلغ سود ماهیانه از طریق این فرمول محاسبه می‌گردد.

نرخ سود × مبلغ سپرده = سود سپرده یک ساله
سود سپرده یک ساله ÷ ۱۲= سود سپرده ماهانه

برای روشن شدن مبالغ سود یک ساله؛ فرض کنید مبلغ ۱۰ میلیون تومان در قالب سپرده بلند‌مدت نزد بانک سپرده‌اید؛ و نرخ سود مصوب بانکی برای این سپرده معادل ۱۵%‌ است.

حاصل‌ضرب این دو عدد در یکدیگر عددی معادل ۱٫۵۰۰٫۰۰۰ است؛ این مبلغ سود سالانه سپرده یک ساله است؛ برای به دست آوردن سود ماهانه کافی است این عدد را بر ۱۲ تقسیم نموده و عدد نهایی که معادل ۱۲۵٫۰۰۰ تومان است؛ سود ماهانه سپرده بلندمدت یک ساله خواهد بود.

%۱۵ × ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ = ۱٫۵۰۰٫۰۰۰
۱٫۵۰۰٫۰۰۰ ÷ ۱۲= ۱۲۵٫۰۰۰

همانطور که می بینید فرمول محاسبه سود بانکی، چندان هم پیچیده نیست؛ کافی است به سه فاکتور توجه شود:

- مبلغ سپرده
- نرخ سود مصوب
- نوع سپرده (بلندمدت یا کوتاه‌مدت روزشمار)

در صورت وارد نمودن اطلاعات فوق در فرمول محاسبه سود بانکی می‌توان به راحتی به مبلغ دقیق سود بانکی سپرده‌های مختلف دست یافت.

چند مثال دیگر برای تفهیم بهتر فرمول نحوه محاسبه سود بانکی

در نرم‌افزارهای متنوعی که برای محاسبه انواع سود بانکی طراحی شده، آیتم‌های مختلفی به راحتی قابل محاسبه است؛ سود روزانه، سود ماهانه، سود سه ماهه، سود شش ماهه،‌ سود نه ماهه و سود یک ساله.

- محاسبه سود بانکی با مبلغ ۱۰ میلیون تومان و سود مصوب ۲۰%؛ سود روزانه: ۵۴۷۹ تومان، سود ماهانه: ۱۶۴٫۳۸۳ تومان، سود سه ماه: ۴۹۳٫۱۵۰ تومان، سود شش ماه: ۹۸۶٫۳۰۱ تومان، سود نه ماه: ۱٫۱۰۹٫۵۸۹ و سود یک سال: ۲٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان است.

- محاسبه سود بانکی با مبلغ ۲۰ میلیون تومان و سود مصوب ۱۵%: سود روزانه: ۸٫۲۱۹ تومان، سود ماهانه: ۲۴۶٫۵۷۵ تومان، سود سه ماه: ۷۳۹٫۷۳۶ تومان، سود شش ماه: ۱٫۴۷۹٫۴۵۲ تومان، سود نه ماه: ۲٫۲۱۹٫۱۷۸ و سود یک سال: ۳٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان است.

محاسبه سود بانکی صرفا محدود به سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت نمی‌شود؛ بلکه تسهیلات و وام‌های اعطایی از سوی بانک‌ها نیز اغلب به همراه سود یا درصدی برای کارمزد ارائه می‌شوند.

لازم است با توجه به درصد سود مصوب برای انواع تسهیلات و وام‌های اعطایی از سوی بانک‌ها نسبت به دریافت وام اقدام نمود.

بسیاری از طرح‌های تسهیلاتی به دلیل درصد بالای سودهایی که بر آنها اعمال می‌شوند با شکست مواجه می‌شوند زیرا جامعه هدف این طرح‌ها توان پرداخت اقساط بازپرداخت این وام‌ها را ندارند.

فرمول محاسبه سود بانکی تسهیلات و وام‌های بانکی، مقداری پیچیده‌تر از سود سپرده‌های بانکی است؛ در تصویر زیر؛ دو نوع فرمول جهت محاسبه سود تسهیلات به روش قدیم و جدید ارائه می‌شود:

فرمول قدیمی:

فرمول جدید:

---