کووید 19 چه اثری بر مغز می‌گذارد؟

در حال حاضر، این مسئله که کووید – 19 روی مغز نیز اثر می‌گذارد، موضوعی جدید و نگران‌کننده برای پزشکان و دانشمندان شده است. فعلاً شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کووید – 19، کلیه و قلب را نیز درگیر می‌کند و به همین علت صحبت‌هایی پیرامون چند سیستمی بودن این بیماری مطرح است.
کووید – 19 در مقایسه با سایر بیماری‌های ویروسی مانند آنفلوانزا تفاوت‌های بزرگی دارد. مثلاً آنفلوانزا تنها علائم تنفسی ایجاد می‌کند و تنها علامت غیر تنفسی آن، تب است.
اما تحقیقات پیرامون ویروس جدید کرونا اشاره به گیرنده‌های سلول ACE2 دارد که راه اصلی ورود به سلول‌های گوناگون در بدن می‌باشند. گیرنده‌ی ACE2، در خیلی از جاهای بدن وجود دارد و کووید – 19 از طریق همین گیرنده‌ها و استفاده از پروتئین آن‌ها بر مغز اثر می‌گذارد.
مهم است یادآوری کنیم که علائم معمول و معروف کووید – 19 همچنان بر قوت خود باقی‌اند: تب، سرفه، خستگی و دیسترس تنفسی. اما هر روز تعداد بیشتری از افراد، علائم ثانویه کرونا را از خود بروز می‌دهند که می‌تواند به تشخیص زودتر این بیماری کمک کند، مثلاً از دست دادن حس بویایی یا مشکلات بینایی که مدتی پیش به عنوان علائم ثانویه کرونا مطرح شدند.

گیرنده‌ی ACE2 توجیه‌کننده‌ی چگونگی اثر کووید 19 بر مغز است

ویروس کرونا شکلی تاج مانند از بیرون دارد و این تاج از سوزنه‌هایی تشکیل شده است که دارای پروتئین‌های لازم برای دسترسی به سلول‌های انسان هستند. گیرنده‌ی انسانی نیز پروتئین ACE2 است. این گیرنده در بدن انسان وجود دارد تا در سیستمی به نام رنین-آنژیوتانسین تعاملاتی انجام بدهد. این سیستم که شامل هورمون‌ها و مواد داخلی است، فعالانه در تنظیم فشارخون شرکت دارد. بنابراین حتی در کار کلیه‌ها نیز دخالت می‌کند.
کووید – 19 بر مغز اثر می‌گذارد زیرا ما در برخی از نورون‌هایمان نیز گیرنده‌های ACE2 داریم. ارتباط گیرنده‌ی ACE2، کلید درک میزان کُشندگی ویروس کروناست. مطالعات گوناگونی نشان داده‌اند افرادی که دچار اختلالات فشارخون هستند، گروهی‌اند که بیشترین احتمال مرگ ناشی از ویروس کرونا را دارند، و این مسئله می‌تواند توسط تأثیری که سیستم رنین-آنژیوتانسین از ویروس کرونا می‌گیرد، توجیه شود. ویروس کرونا می‌تواند از طریق گیرنده‌ی ACE2 در نورون‌ها وارد مغز شود.

علائمی که نشان می‌دهند کووید 19 چگونه بر مغز اثر می‌گذارد

از دست دادن حس بویایی، اولین علامت ویروس کرونا بود که پزشکان در تمام دنیا آن را متوجه شدند. آن‌ها این علامت را به گرایش نورولوژیکی ویروس جدید کرونا مربوط دانستند. پزشکان می‌گویند از دست دادن حس بویایی به دلیل اختلالاتی در نورون‌هایی روی می‌دهد که به سیستم بویایی تعلق دارند.
مواردی از افرادی که دچار ویروس کرونا شده بودند، دچار میوزیتیس (التهاب عضله)، سندرم گیلن‌باره و مننژیت نیز بوده‌اند. همه‌ی این بیماری‌ها به سیستم عصبی مرکزی مربوط هستند.
یک ریسک مهم در تأثیرات کووید – 19 بر مغز، به عروق مغز مرتبط است. علاوه بر گرایش احتمالی کووید – 19 به نورون‌ها، لایه‌های درونی عروق مغز نیز ممکن است آسیب ببینند.
ما می‌دانیم این آسیب اندوتلیال میکروسکوپی، میکروآنژیوپاتیک است. در بدترین حالت، این اتفاق می‌تواند منجر به خونریزی و سکته مغزی شود.

دو آسیب مغزی ویروس کرونا

ویروس کرونا از دو مسیر بر مغز اثر می‌گذارد. یکی از این مسیرها، مستقیم‌تر بوده و بر اساس فرضیه‌ی تمایل نورونی این ویروس است. راه دیگر نیز غیرمستقیم بوده و به دلیل اندام‌هایی است که وقتی بیمار در شوک شدید در ICU است روی می‌دهد. راه مستقیم هنوز کاملاً ثابت شده نیست. کووید – 19 به‌واسطه‌ی گیرنده‌ی ACE2 به همان طریقی وارد نورون‌ها می‌شود که وارد ریه‌ها و کلیه‌ها می‌شود.
از طرفی دیگر، مسیر غیرمستقیم راهی است که بر تکامل ویروس کرونا در بدن اثر می‌گذارد. اول از همه، ما مشکلات تنفسی را داریم، سپس پنومونی، نارسایی یک سری از اندام‌ها، کاهش جریان خون به سمت مغز، و متعاقباً مرگ نورون‌هایی که اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند.

آیا کووید – 19 بر مغز اثر می‌گذارد؟

به طور کلی تا الآن می‌دانیم که کووید – 19، مستقیم یا غیرمستقیم بر مغز اثر می‌گذارد. ضمناً مطالعات علمی برای کسب آگاهی‌های بیشتر همچنان ادامه دارند و زمینه‌های جدیدی از این پاندمی را آشکار خواهند کرد.
این دانش برای افرادی که در ICU کار می‌کنند ضروری‌اند تا بتوانند بر اساس این یافته‌ها، شیوه‌های درمانی را بهتر کنند. چنین اطلاعات ارزشمندی به نجات بیماران کمک می‌کنند و امید به زنده ماندن را افزایش می‌دهند.

---