آب مروارید چیست و چگونه درمان می شود؟

 آب مروارید ،نوعی بیماری چشم با دلایل مختلف است که با تار شدن عدسی چشم آغاز شده و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی، بینایی چشم مختل می‌شود. این بیماری در ابتدا عدسی چشم را تار می‌کند و به مرور باعث از بین رفتن بینایی فرد می‌شود؛ این بیماری خطرناک می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد؛ آب مروارید مادرزادی می‌تواند ناشی از عفونت‌های حین حاملگی مثل سرخجه، برخی بیماری‌های مادر مثل دیابت یا مصرف دارو در دوران بارداری باشد.

بیماری آب مروارید در اثر کهولت سن و قرار گرفتن برای مدت طولانی در معرض نور آفتاب بروز پیدا می‌کند. در افراد مبتلا به آب‌مروارید، دیدن از طریق عدسی کدر، کمی شبیه به نگاه کردن به یک پنجره بخار گرفته یا دید مبهم است. تاری دید چشم ناشی از آب‌مروارید می‌تواند کارهایی مانند خواندن و رانندگی مخصوصا در شب را دشوارتر کند. این بیماری اکثرا به آرامی رشد می‌کند و در اوایل اشکالی برای بینایی ایجاد نمی‌کند؛ اما با گذشت زمان، آب‌مروارید در نهایت باعث کاهش دید و تاری می‌شو.

آب مروارید می‌تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند؛ اما نمی‌تواند از یک چشم به چشم دیگر منتشر شود. این بیماری ممکن است در هر سنی و در تمامی افراد اتفاق بیفتد. حتی برخی اوقات یک نوزاد به‌طور مادرزادی بیماری آب مروارید دارد. البته، مبتلایان به این بیماری، بیشتر در افراد بالای 44 سال دیده می‌شوند. کسی که آب مروارید دارد، در ابتدا روشنایی قوی و عینک‌های آفتابی برای او مفید خواهد بود؛ اما اگراختلال بینایی در فعالیت‌های معمول او اختلال ایجاد کند، شاید به جراحی نیاز داشته باشد. خوشبختانه عمل جراحی آب‌مروارید به طور کلی یک روش مطمئن و مؤثر است. جراحی آب‌مروارید امروزه عمل جراحی معمول و شایع‌ترین نوع جراحی چشم است.

علائم آب‌مروارید

از علامت‌های آب مروارید می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

کدر شدن عدسی، تاری دید

حساسیت به نور و تابش نور

سفید شدن مردمک

نیاز به نور روشن برای خواندن و فعالیت‌های دیگر

دیدن هاله در اطراف چراغ

تغییرات مکرر در شماره عینک یا لنز

محو شدن یا زرد شدن رنگ‌ها

آب مروارید ممکن است سبب تاری یا عدم وضوح دید شود.مقدار و شكل كدر شدن عدسی متفاوت است. چنانچه كدر شدن عدسی نزدیك مركز عدسی نباشد ممكن است شما از وجود آب مروارید آگاه نباشید. این اختلال  ممکن است باعث شود تا نور خورشید یا لامپ را روشن تر ببیند یا ممکن است زمانی که در شب رانندگی می کنید متوجه شوید که چراغ های در حال حرکت درخشش بیشتری نسبت به قبل دارند. در واقع مشخص‌ترین نشانه که می‌تواند نشان از تحت تأثیر قرار گرفتن چشم به واسطه آب مروارید باشد، دید ابری یا پدیدار شدن لکه‌های تیره در میدان دید است. در ابتدا، این شرایط ممکن است متناوب یا نسبتاً جزئی به نظر برسد، اما با گذشت زمان، تیرگی می‌تواند شرایط وخیم‌تری پیدا کند و انجام فعالیت‌های روزانه و حضور در محل کار را سخت‌تر از گذشته سازد. دید ابری ناشی از آب مروارید در صورت درمان نشدن، می‌تواند موجب تاری و تیرگی هرچه بیشتر دید شود. این شرایط انجام فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا تشخیص چهره دیگران را برای بیمار دشوار می‌کند.

در ابتدا تاری دیدتان تنها بر بخش کوچکی از لنز چشمتان تاثیر می گذارد و شما ممکن است از ناتوانی دیدتان بی اطلاع باشید ؛ با بزرگ تر شدنش لنز شما را بیشتر می پوشاند و نور عبوری از لنز را تحریف می کند این امر ممکن است منجر به نشانه های بیشتر شود.

هنگامی که اولین آب مروارید هسته ای رشد می کند، می تواند منجر به بهبود موقت در دید نزدیک شما شود. متاسفانه ، دید بهبود یافته عمر کوتاهی دارد و همانطور که آب مروارید پیشرفت می کند، محو خواهد شد از سوی دیگر ، یک آب مروارید زیر کپسولی ممکن است هیچ علائمی را تا زمانی که خوب پیشرفت کرده باشد، ایجاد نکند. اگر فکر می کنید که آب مروارید دارید، فوری به چشم پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید.

یکی از نشانه‌های ابتلا به آب مروارید دید گل آلود است. این شرایط به دلیل تراکم پروتئینی که در اطراف عدسی چشم جمع می‌شود، شکل می‌گیرد و دید را به تدریج قهوه‌ای‌تر یا حتی زرد رنگ می‌کند و از قدرت بینایی می‌کاهد. آب مروارید در صورت درمان نشدن می‌تواند چنان در بینایی اختلال ایجاد کند که بیمار احساس استفاده از عینک آفتابی را دارد، در حالی که این گونه نیست. اگرچه این شرایط در طول روز ممکن است مشکل آفرین نباشد، اما هنگام شب بسیار خطرناک است.

علل آب مروارید كدامند؟

اکثراً آب‌مروارید با کهولت سن یا آسیب عدسی چشم ایجاد می‌شود. برخی از اختلالات ژنتیکی به ارث رسیده نیز می‌توانند باعث مشکلات بهداشتی شوند که خطر ابتلا به آب‌مروارید را در شما افزایش دهند. آب‌مروارید همچنین می‌تواند به علت سایر شرایط چشم، جراحی چشم گذشته یا شرایط پزشکی مانند دیابت باشد. استفاده طولانی مدت از داروهای استروئید نیز می‌تواند منجر به ایجاد آب‌مروارید شود.

 در واقع افزایش سن، وجود بیماری های سیستمیک مانند دیابت یا بیماری های روماتیسمی و همچنین برخی از بیماری های عفونی از علل اصلی بروز بیماری آب مروارید هستند.

همچنین ضربه ها  هم می توانند باعث بروز این بیماری شوند.هر نوع ضربه چه به صورت نافذ و چه به صورت غیرنافذ، می توانند باعث آب مروارید شود.

باگذشت زمان، تكثیر مستمر سلول‌های اپیتلیوم عدسی و فشرده شدن آنها بـه هم و تحت تأثیر عوامل خطر دیگر مانند سیگار کشیدن و احتمالاً قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید، ساختار یکنواخت، شفاف و یک دست اپتیكی عدسی از دست ‌رفته و کدر می‌شود. این کدورت می‌تواند در اثر التهاب داخل چشمی، دیابت، دست‌کاری‌های جراحی، تروما به چشم یا در دوران جنینی در اثر مصرف دارو توسط مادر، بیماری‌های عفونی ضمن بارداری یا به صورت متابولیك و ژنتیکی نیز ایجاد شود.

عواملی که ریسک ابتلا به آب مروارید را افزایش می دهند، عبارتند از:

افزایش سن

دیابت

قرار داشتن زیاد در برابر نور خورشید

داروهای خوراکی مورد استفاده برای کاهش کلسترول

چاقی

فشار خون بالا

درمان جایگزین هورمون

جراحی چشم قبلی

استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید

انواع آب‌ مروارید

انواع آب‌مروارید عبارت‌اند از:

آب مروارید هسته ای: آب مرواریدی که بر مرکز عدسی تأثیر می‌گذارد. با گذشت زمان، عدسی به تدریج زردتر شده و بینایی کمتر می‌شود. همان‌طور که آب مروارید به آرامی پیشرفت می‌کند، عدسی ممکن است حتی قهوه‌ای شود. رنگ زرد یا قهوه‌ای عدسی می‌تواند منجر به مشکل بین سایه‌های رنگ شود.

آب مروارید کورتیکال: آب‌مرواریدی که بر پشت عدسی تأثیر می‌گذارد. آب‌مروارید زیر کپسول خلفی به‌صورت یک ناحیه کوچک و مات معمولاً در نزدیکی پشت عدسی، درست در مسیر نور ایجاد می‌شود. این نوع آب مروارید سریعتر از انواع دیگر پیشرفت می‌کند.

آب‌مروارید مادرزادی: این نوع از آب مروارید اغلب بدون علائم خاصی بروز می‌کند. مات شدن عدسی یا سفید شدن مردمک در هنگام تولد یا سه ماه بعد از تولد شروع می‌شود. در صورت داشتن آب مروارید مادرزادی، علائم آن به مرور ظاهر و توسط والدین تشخیص داده می‌شوند. این آب مروارید ممکن است ژنتیکی یا همراه با عفونت داخل رحمی یا تروما باشد.

تشخیص آب مروارید:

معاینه دقیق توسط چشم پزشك میتواند وجود و وسعت آب مروارید، و همچنین هر گونه مشكل دیگری كه باعث كاهش دید یا ناراحتی می شود را مشخص كند. ممكن است دلایل  دیگری علاوه بر آب مروارید بویژه مشكلات پرده شبكیه و یا عصب بینایی باعث كاهش دید شود. چنانچه این مشكلات وجود داشته باشد، بعد از عمل آب مروارید ممكن است دید كامل به دست نیاید. در صورتیكه این مشكلات شدید باشد، حتی عمل آب مروارید نیز ممكن است باعث بهبود دیده نشود. چشم پزشك میتواند به شما بگوید كه چقدر احتمال دارد این مشكلات در چشم شما وجود داشته باشد.

همچنین پزشک برای تشخیص این بیماری ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:

اندازه‌گیری قدرت بینایی

معاینه ظاهر چشم‌ها و بررسی حرکات آن‌ها

معاینه با دستگاه اسلیت لامپ

بررسی واکنش مردمک‌ها در برابر نور

تونومتری: با این معاینه فشار چشم اندازه‌گیری می‌شود افزایش فشار ممکن است علامت گلوکوم(آب سیاه) باشد.

گشاد کردن مردمک که با مصرف قطره‌های چشمی صورت می‌گیرد و به چشم پزشک اجازه می‌دهد تا تمام قسمت‌های عدسی و شبکیه را کاملاً معاینه کند.

افرادی که در معرض خطرند:

همه افراد ممکن است به آب‌مروارید مبتلا شوند زیرا سالمندی مهم‌ترین عامل زمینه‌ساز آن است. با این حال احتمال ابتلا در بیمارانی که سال‌هاست به دیابت مبتلا هستند، افراد با سابقه خانوادگی آب‌مروارید، کسانی که جراحی چشم داشته‌اند، افرادی که با نور شدید قرمزرنگ مانند کوره‌های صنعتی مواجه‌اند و بیمارانی که برای درمان سرطان تحت‌درمان‌های رادیوتراپی قرار دارند بیشتر است.همچنین مصرف طولانی‌مدت داروهای کورتیکواستروئیدی، استعمال دخانیات، مصرف زیاد الکل و تغذیه بدون مقدار کافی میوه و سبزیجات به دلیل کمبود ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند زمینه ابتلا به آب‌مروارید باشد.

درمان آب مروارید:

تا زمانی که آب‌مروارید به مرحله پیشرفته نرسیده و فعالیت‌های روزمره شخص را مختل نکرده است، درمانی لازم ندارد، اما زمانی که بیماری کاملا پیشرفت کرده باشد، تنها روش درمان عمل جراحی است.

در گذشته جراح چشم ،عدسی را وقتی کاملاً کدر شده بود از چشم خارج می‌کرد و دید را با عینک اصلاح می‌کرد. اما امروزه متخصصان می‌گویند بهتر است قبل از اینکه عدسی کاملاً سفت شود عمل جراحی انجام گیرد. در روشی جدیدتر موسوم به اکسترنال از لنزی که از جنس کریستال و گونه‌ای پلاستیک است استفاده می‌شود و هنوز نیز کاربرد دارد. در این روش لنز مصنوعی جایگزین عدسی چشم می‌شود. تازه‌ترین روش درمان آب مروارید عمل فیکو و نصب عدسی مصنوعی (لنز) داخل چشم است. این روش هم برمبنای جایگزینی لنز به جای عدسی است، اما لنز مورد نیاز از جنس پلاستیک شفاف و قابل انعطاف یا به اصطلاح تاشو است که آن را توسط ابزار ویژه‌ای لوله کرده و از سوراخی در قرنیه به اندازه ۳ میلی‌متر وارد کپسول عدسی قبلی که اکنون از چشم خارج شده‌است می‌کنند و لنز درون کپسول باز می‌شود و به حالت مطلوب درمی‌آید. امروزه این عمل جراحی بسیار رایج است و به طور سرپایی انجام می‌شود و در بیش از 95 درصد موارد با موفقیت همراه است و بینایی بسیار بهبود می‌یابد. علت عدم موفقیت درمان در بعضی بیماران می‌تواند مشکلات دیگر چشمی مانند گلوکوم یا استحاله ماکولای چشم باشد یا به‌ندرت عوارضی مانند خونریزی حین عمل یا پیش از عمل یا عفونت پس از عمل پیش می‌آید. پس از عمل بیمار مرخص می‌شود و روز بعد پانسمان برداشته خواهد شد. پس از آن دستور قطره ریختن به بیمار داده می‌شود و بیمار می‌تواند بلافاصله فعالیت‌های عادی روزمره‌اش را شروع کند.

توصیه‌های تغذیه‌ای برای بهبود عملکرد عدسی چشم

اگرچه به طور قطع نمی‌توان راهکار قطعی برای پیشگیری از آب‌مروارید مطرح کرد، اما به هر حال کاهش زمینه‌های خطر جزو بهترین توصیه‌های سلامت محسوب می‌شود. در این زمینه مصرف بعضی خوراکی‌ها با تاثیر قابل‌توجه بر بهبود عملکرد سلول‌های بینایی و عدسی چشم قطعا مفید خواهد بود.

رژیم غذایی سرشار از سبزیجات

ریزمغذی‌های فراوان موجود در سبزیجات خام، به‌خصوص ویتامین (آ) تاثیر فوق‌العاده‌ای برای سلامت چشم‌ها دارند. البته سبزی‌ها باید پیش از مصرف به خوبی شسته و ضدعفونی شوند تا از بروز دیگر بیماری‌ها پیشگیری شود. علاوه بر مصرف روزانه سالاد همراه با چاشنی‌های مفیدی مانند روغن زیتون و آبلیمو می‌توان آب سبزیجاتی مانند هویج را نیز در برنامه روزانه گنجاند.

یکی از بهترین سبزیجات هویج و کدو حلوایی است که تاثیر فوق‌العاده دارند و می‌توان آب هویج و آب کدو حلوایی را برای حفظ سلامت چشم‌ها در برنامه غذایی روزانه گنجاند.

 اسفناج هم خواص بسیار زیادی در این زمینه دارد. این سبزی خوشمزه منبع غنی از بتاکاروتن و آنتی‌اکسیدان‌هاست که مصرف روزانه آن بر اساس تحقیقات می‌تواند مانع بروز آب‌مروارید شود.

سیر

یکی دیگر از مواد غذایی که خواص فراوانی دارد، سیر است. آنچه در رابطه با سلامت عدسی چشم و جلوگیری از کدرشدن آن توصیه می‌شود، مصرف روزانه 2 تا 3 حبه سیر است. درواقع، این توصیه سبب شفافیت عدسی چشم می‌شود، درست مانند زمانی که سطحی را با آب و صابون می‌شوییم.

چای سبز

چای سبز جزو بهترین نوشیدنی‌های سلامت است که تاثیر خوبی نیز بر مشکلات بینایی دارد. برای استفاده از خواص این نوشیدنی توصیه می‌شود روزانه 3 تا4 فنجان میل شود. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای سبز به بهبود عملکرد چشم‌ها کمک می‌کند و می‌تواند به‌عنوان یک مکمل محسوب شود.

بادام

یکی دیگر از خوراکی های مفید برای تقویت بینایی و پیشگیری از آب‌مروارید، بادام می باشد.بهتر است برای استفاده از آن چند دانه بادام را یک شب در مقداری آب خیس کنید و صبح روز بعد پس از جدا کردن پوست‌ها، میل کنید. البته می‌توان به جای آب از شیر استفاده کرد تا ارزش غذایی بالاتری داشته باشد. گفته می‌شود گذاشتن عصاره بادام خیس‌شده در بادام روی پلک چشم‌ها به رفع تحریک‌پذیری و قرمزی ناشی از آب‌مروارید نیز کمک می‌کند.

خوراکی‌های سرشار از ویتامین (ث)

مواد غذایی مانند مرکبات، کیوی،توت فرنگی و ... سرشار از ویتامین (ث) می باشد و در پیشگیری از تشکیل آب مروارید بسیار موثر است. تجمع این ویتامین در عدسی چشم بیشتر از سایر اندام‌ها و قسمت‌های بدن است. در صورتی که آب‌مروارید تشخیص داده شود می‌توان با مشورت پزشک مکمل‌های این ویتامین را نیز مصرف کرد.

البته باید توجه داشت هیچ یک از این توصیه‌های طبیعی به طور کامل نمی‌تواند آب‌مروارید را درمان کند و جایگزین عمل جراحی نیست. درواقع، چنین راهکارها و روش‌هایی به‌عنوان اصول تغذیه و شیوه زندگی سالم بهتر است از دوران کودکی و جوانی رعایت شود تا سلامت عمومی بدن حفظ شده و با آسیب‌های رادیکال‌های آزاد ناشی از آلودگی هوا و... به‌عنوان عامل زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها از جمله آب‌مروارید مقابله شود.

پیشگیری

پزشکان چند راهکار مفید را پیشنهاد می‌دهند تا از ابتلا به آب مروارید جلوگیری شود و یابتوان با کمک آنها روند پیشرفت این بیماری را کند کرد. از جمله این راهکارها می توان موارد زیر را انجام داد:

معاینه چشم منظم داشته باشید. معاینات چشم می‌تواند در تشخیص علائم آب مروارید و دیگر مشکلات چشم در مراحل اولیه آنها کمک کند.

ترک سیگار

مشکلات بهداشتی را مدیریت کنید. اگر دچار دیابت یا سایر شرایط پزشکی هستید که خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهد، برنامه درمان خود را دنبال کنید.

یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. افزودن انواع میوه‌ها و سبزی‌های رنگارنگ به رژیم غذایی، تضمین می‌کند که شما مقدار زیادی از ویتامین‌ها و مواد مغذی را دریافت می‌کنید. میوه‌ها و سبزیجات دارای آنتی اکسیدان‌های زیادی هستند که به حفظ سلامت چشم کمک می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند، که آنتی اکسیدان ها به شکل قرص می‌توانند از آب‌مروارید جلوگیری کنند؛ اما مطالعات جمعیتی اخیر، نشان داد که یک رژیم غذایی سالم با ویتامین و مواد معدنی با کاهش خطر ابتلا به آب‌مروارید ارتباط دارد. میوه‌ها و سبزیجات دارای بسیاری از مزایای اثبات شده بهداشتی و راهی مطمئن برای افزایش مقدار مواد معدنی و ویتامین در رژیم غذایی شما هستند.

عینک آفتابی استفاده کنید.

کاهش مصرف الکل. مصرف الکل بیش از حد می‌تواند خطر ابتلا به آب‌مروارید را افزایش دهد.

---