قرنطینه‌ی خانگی و کودکان بیش فعال

بچه‌هایی که ADHD یا اختلال بیش فعالی – کم‌توجهی دارند اغلب با طوفانی از هیجانات دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به سختی می‌توانند این احساسات خود را تنظیم نمایند تا حرف‌ها و رفتارهای خود را کنترل کنند. ضمناً بچه‌های ADHD معمولاً نسبت به مورد تائید قرار نگرفتن، مورد بی‌توجهی و توهین قرار گرفتن و خجالت‌زده شدن بسیار حساس‌اند. این شرایط را نیز در نظر بگیرید که مغز این بچه‌ها برای تفاوت قائل شدن میان مسائل کوچک و بزرگ دچار مشکل است و شما ممکن است بارها و بارها در موقعیت‌های بسیار ناخوشایند و ناگهانی در خانه قرار بگیرید.

نکاتی برای کمک به شما و فرزندتان جهت رها شدن از خشم ناشی از ADHD
لازم به یادآوری است که بچه‌های ADHD در عملکردهای اجرایی خود 30 تا 40 درصد تأخیر دارند که می‌تواند به این معنی باشد که آن‌ها از جنبه‌ی کنترل هیجانی، 3 تا 4 سال کم‌سن‌تر از همسالان خود به نظر می‌رسند.
توصیه‌ی کارشناسان این است که هم‌زمان با صبر و تحملی که برای حمایت از رشد و تکامل مغز فرزند ADHD تان دارید، باید یاد بگیرید چگونه جلوی سناریوهای وحشتناک و آزاردهنده را در خانه‌تان بگیرید، خصوصاً این روزها و در شرایطی که پاندمی کرونا بیشتر افراد را در خانه حبس کرده است.

به ساعت نگاه کنید

لحظات خشم شدید یا به هم خوردن تعادل هیجانی می‌تواند آن‌قدر خارج از کنترل به نظر برسد که تمام روزتان را خراب کند. هرچند واقعیت این است که این اپیزودها اغلب طولانی‌تر از آنچه انتظارش را داریم می‌شوند اما نگاه کردن به ساعت به چند دلیل کمکتان خواهد کرد. اول اینکه به شما کمک می‌کند واکنش‌های هیجانی خودتان را بسنجید و به خودتان اعلام کنید چقدر مجبورید صبر کنید تا این غائله تمام شود. اگر کودک شما معمولاً 30 دقیقه طول می‌کشد تا فاز خشم خود را طی کند، پس می‌توانید خودتان را تعلیم دهید که نیم ساعت صبر و سکوت کنید تا شرایط کمی عادی شود. با این شیوه شما می‌توانید افکار درونی خود را مدیریت کنید، مثلاً با گفتن این جملات که «دیگه نمی‌تونم تحمل کنم» یا «این وضعیت هرگز تمام نمی‌شود»، هیجانات منفی خود را شدت ندهید.

موفقیت‌های قبلی‌تان در شرایطی مشابه را به خودتان یادآوری کنید

به زمان‌هایی فکر کنید که موقعیت مشابهی را در مورد فرزندتان به‌خوبی کنترل کرده بودید. جزئیات آن را بنویسید و اینکه چگونه رفتار کرده بودید، چطور فکر می‌کردید و قبل و بعد از آن ماجرا چه احساسی داشتید. به یاد بیاورید که در آن موقعیت چگونه تلاش کردید «بهترین پدر یا مادر» باشید و موفق شدید. این نوشته را جایی بگذارید که همیشه مقابل چشمتان باشد. اگر هم نمی‌توانید موفقیت خاصی را به خاطر بیاورید، تصور کنید یک تعامل خوب با فرزند ADHD تان در شرایط بحرانی چگونه می‌تواند و باید باشد. جزئیات رفتاری خودتان را بنویسید و توضیح دهید دقیقاً از چه کلمات و عبارت‌ها و حالات چهره‌ای استفاده خواهید کرد.

در زمان قشقرق، تا جایی که ممکن است کمتر چیزی بگویید

کودک شما هر آنچه می‌گویید را به خاطر خواهد سپرد، خصوصاً خواهر و برادرها خوب یادشان می‌ماند شما به خواهر یا برادرشان چه گفته‌اید و بعداً از همان‌ها استفاده خواهند کرد. شما در زمان قشقرق فرزندتان نمی‌توانید آنچه او می‌گوید را کنترل کنید اما گفتار خودتان را در آن لحظات می‌توانید کنترل کنید و باید هم بکنید. تکرار یکی دو عبارت درست که شامل حمایت و اعتبار بخشیدن به احساسات فرزندتان و یادآوری قوانین باشد، بسیار ساده‌تر و مؤثرتر است. در زمان خشم و هیاهوی کودک، مدام حرف زدن و خط و نشان کشیدن و تکرار مکررات، بیشتر پیامدهای منفی خواهد داشت تا نتایج مثبت.

هیجانات پنهان پشت خشم فرزندتان را بشناسید و درک کنید

وقتی کودک نافرمان شما عصبانی است، ممکن است چیزی بگوید که هم ناامیدتان کند و هم سردرگم و آشفته. به خودتان اجازه ندهید با خشم فرزندتان مأیوس شوید، اما آگاه باشید که خشم کودکتان، هیجانی است که ریشه در احساس و هیجانی قوی‌تر دارد و نمودی از آن محسوب می‌شود. این احساس اصلی را پیدا کنید. مثلاً ممکن است فرزند شما بابت تغییر ناگهانی که در برنامه‌هایش ایجاد شده ناراضی باشد یا از اینکه جلوی دیگران دست و پا چلفتی جلوه کرده عصبانی و شرمگین باشد. در تمام مدت زمانی که او از کلمات تند و آزاردهنده استفاده می‌کند، خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید و از اتهاماتی که به شما وارد می‌کند، دلخور نشوید.

پیش از اینکه وارد هر گفتگویی شوید صبر کنید تا اوضاع کمی آرام شود

زمانی وجود ندارد که اوضاع «کاملاً آرام» باشد تا شما بتوانید افکار و احساس خودتان، ناراحتی فرزندتان، تُن صدای او، زبان بدنش و ... را کاملاً تحت کنترل بگیرید. اما باید صبر کنید تا تنش‌های اولیه فروکش کنند و زمانی را برای یک گفتگو اختصاص دهید. حواستان باشد که گفتگوی شما باید دوطرفه باشد و کودکتان نیز بتواند از احساسات و افکار خود هر چقدر می‌خواهد حرف بزند تا بتوانید آسیب‌های وارد شده به رابطه‌تان را ترمیم کنید و از آن مهم‌تر، برای دفعات بعدی که همین هیجانات منفی بروز کردند، برنامه‌ای بچینید.

مهربان باشید، نه فقط با فرزندتان بلکه با خودتان

شما هم عواطف و احساساتی دارید که خدشه‌دار می‌شوند! بچه‌ها ممکن است حرف‌های ترسناک بزنند، توهین و تمسخر کنند و همه چیزتان را به چالش بکشند و طبیعی است که شما برنجید و احساس دل‌شکستگی کنید؛ اما بخشش یک ابزار قدرتمند است، هم برای شما و هم برای کودکتان.

نکات گفته شده، اصولی کلی و کاربردی برای برخورد با بچه‌های ADHD است تا شرایط خانه‌تان بهتر و آرام‌تر شود و فقط مختص روزهای قرنطینه که تمام روز را در خانه سپری می‌کنید نیست. اما این روزها، نیاز به جدی‌تر گرفتن این نکات بیشتر احساس می‌شود و برای همین ضروری است که آن‌ها را پیش خود بازبینی و مرور کنید تا با تنش‌های کمتری، روزهای خانه‌نشینی‌تان را پشت سر بگذارید.

---