آیا خودکشی بدون علائم و هشدارقبلی اتفاق می افتد؟
خودکشی یا مرگ خودخواسته تلاش برای فرار از احساسات و افکار دردناکی است که فرد در حال تجربه آن است. بنابه اعلام سازمان بهداشت جهانی سالانه نزدیک به یک میلیون نفر در جهان بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. عوامل اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی می‌توانند از جمله دلایلی باشند که فرد را به سمت خودکشی سوق می‌دهند.
بنابه اعلام سازمان بهداشت جهانی دلایل زیر از جمله عواملی است که فرد را نسبت به اقدام به خودکشی آسیب‌پذیرتر می‌کند:
1. عوامل اجتماعی:
- مشکل در دسترسی یا دریافت مراقبت‌های بهداشتی- دسترسی به ابزارهای خودکشی
- گزارش‌های رسانه‌ای نامناسب
- بدنامی مربوط به سلامت روانی، سوءاستفاده از مواد و یا رفتارهای خودکشی که مانع از کمک به افراد می‌شود
2. مشکلات جامعه:
- فقر- ضربه روحی و یا سوءاستفاده
- فاجعه، جنگ یا درگیری
- تبعیض
3. مشکل در روابط:
- انزوا و فقدان حمایت اجتماعی- قطع رابطه
- از دست دادن یا درگیری
4. مشکلات شخصی:
- اقدامات قبلی خودکشی- رفتارهای خودآزاری
- سلامت روانی
- سومصرف مواد مخدر و الکل
- ضرر مالی
- درد مزمن
- سابقه خانوادگی خودکشی
عوامل محافظتی که به کاهش آسیب پذیری در برابر رفتار خودکشی کمک می‌کنند عبارتند از:
- توانایی دسترسی آسان به حمایت و روان درمانی مؤثر در صورت لزوم
- داشتن شغل مناسب
- داشتن محیط‌های آموزشی حمایتی برای کودکان و جوانان
- داشتن روابط اجتماعی قوی و حامی (مانند روابط مثبت با خانواده، دوستان، شرکا و غیره)
- داشتن مهارت‌های حل مسئله و مهارت‌های مقابله‌ای که به افراد در مدیریت شرایط دشوار کمک می‌کنند
- احساس امیدواری نسبت به آینده حتی در زمان استرس
اقدام به خودکشی بیشتر در کدام گروه‌های سنی دیده می‌شود؟
نوجوانان و بزرگسالان بیشتر در معرض خطر خودکشی هستند. بر اساس مطالعات آماری بیشترین اقدام به خودکشی در بین جوانان گروه سنی 20 تا 24 سال در بین مردان و گروه سنی 15 تا 19 سال در بین زنان است که البته میزان خودکشی در مردان بیشتر از زنان است. در بین افراد مسن هم بالاترین میزان خودکشی در رده سنی 65 سال و بالاتر مشاهده می‌شود که از عوامل مؤثر بر آن افسردگی است. همچنین از دیگر دلایل خودکشی در افراد مسن می‌توان به دلایلی چون مرگ یکی از عزیزان و تنهایی، بیماری‌های جسمی، تغییرات عمده در زندگی مانند بازنشستگی، از دست دادن استقلال و ... اشاره کرد.
آیا خودکشی‌ها به طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی اتفاق می افتند؟
خیر. علائم هشدار دهنده -کلامی یا رفتاری- در اکثر مواقع قبل از خودکشی توسط اطرافیان قابل مشاهده هستند. بنابراین، شناخت علائم هشداردهنده مرتبط با خودکشی بسیار مهم است. بسیاری از افرادی که قصد خودکشی دارند فقط ممکن است علائم هشداردهنده را در برابر افراد نزدیک به خود نشان دهند. این عزیزان ممکن است آنچه که اتفاق می‌افتد را تشخیص ندهند، به این ترتیب ممکن است به نظر برسد که خودکشی ناگهانی یا بدون هشدار بوده است.فردی که تصمیم به خودکشی دارد چه علائم هشداردهنده‌ای از خود نشان می‌دهد؟
- صحبت کردن در مورد احساس ناامیدی یا تنهایی- صحبت کردن درباره اینکه دلیلی برای ادامه زندگی نمی‌بینند
- وصیت کردن یا بخشیدن بی دلیل دارایی خود به دیگران
- جستجو برای به دست آوردن وسیله‌ای برای آسیب رساندن به خود مانند طناب، قرص، اسلحه و...
- خواب طولانی یا بی‌خوابی
- غفلت از ظاهر و تغییرات شدیدی چون پراشتهایی یا کم اشتهایی که منجر به افزایش وزن و یا کاهش وزن بی‌رویه می‌شود
- تمایل به رفتارهای بی پروا، از جمله مصرف زیاد سیگار، الکل یا مواد مخدر
- اجتناب از تعامل اجتماعی با دیگران
- ابراز خشم یا قصد انتقام
- اضطراب شدید یا آشفتگی
- صحبت کردن در مورد خودکشی به عنوان راهی برای خلاص شدن از زندگی
آیا گفتگو درباره خودکشی با فردی که علائم هشداردهنده دارد صحیح است؟
بله. اگر برایتان مهم است که از خودکشی عزیزانتان جلوگیری کنید با مشاهده علائم حتماً با او صحبت کنید. کسی که علائم هشداردهنده خودکشی را از خود نشان می‌دهد نیاز به کمک فوری دارد و نباید زمان را از دست داد. صحبت کردن با یک دوست یا اعضای خانواده در مورد افکار خودکشی و احساسات شخصی بسیار دشوار است بنابراین اگر مطمئن نیستید که قصد خودکشی دارد بهترین راه این است که از او سؤال رسیده و گفتگو کنید. در حقیقت با سؤال پرسیدن فرصت تنهایی را از او گرفته و برای مدتی سبب متوقف کردن احساسات منفی او خواهید شد.مرگ عزیزان و تنهایی، بیماری‌های جسمی، تغییرات عمده در زندگی مانند بازنشستگی، از دست دادن استقلال و ... از جمله دلایل خودکشی در افراد مسن است
برای شروع گفتگو می‌توانید از این عبارات استفاده کنید:
- من اخیراً درباره تو احساس نگرانی کرده‌ام.
- اخیراً، من رفتارهایی را در تو مشاهده کرده‌ام که نمی‌دانم علتش چیست؟
- آیا اتفاقی افتاده که تو اینگونه به نظر می‌رسی؟
- چگونه می‌توانم در حال حاضر به بهترین وجه از تو حمایت کنم؟
- آیا به کمک نیاز داری؟
- تو تنها نیستی. من به خاطر تو اینجا هستم.
حرفهای دوست، اعضای خانواده و یا هر فردی که قصد کمک به او را دارید با جان و دل گوش کرده و با او همدلی کنید. به او بگویید که چقدر برایتان مهم است و شما نمی‌توانید با مشاهده این علائم در او بی‌تفاوت باشید، نگران شده‌اید و فقط قصد کمک به او را دارید.
چگونه به فردی که قصد خودکشی دارد کمک کنیم؟
کمک حرفهای دریافت کنیدشما به تنهایی قادر نیستید به او کمک کنید. پس او را ترغیب کنید که هر چه سریع‌تر به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند.
شروع درمان
اگر پزشک دارو تجویز می‌کند، اطمینان حاصل کنید که آن را طبق دستورالعمل پزشک مصرف می‌کند. از عوارض جانبی احتمالی آگاه باشید و در صورت بدتر شدن وضعیت، حتماً به پزشک اطلاع دهید. پیدا کردن دارو یا درمانی که برای یک فرد خاص مناسب باشد اغلب به زمان نیاز دارد.
پیگیر باشید
افرادی که قصد خودکشی دارند اغلب اعتقادی به کمک ندارند، بنابراین ممکن است شما مجبور باشید پیگیریتان را بیشتر کنید. به فردی که می‌خواهید کمک کنید نگویید "هر وقت به چیز احتیاج داری با من تماس بگیر" بلکه مرتباً به او سر زده و جویای احوالش شوید و منتظر نمانید تا او با شما تماس بگیرد.
تشویق به تغییرات مثبت
سعی کنید تغییرات مثبت زیادی در زندگی آنها ایجاد کنید. تغییراتی از قبیل رژیم غذایی سالم، تنظیم زمان خواب، بردن به طبیعت و انجام فعالیت بدنی. انجام فعالیت‌های بدنی باعث آزاد شدن اندورفین‌ها و از بین بردن استرس در این افراد می‌شود.
جمع آوری وسایل احتمالی برای خودکشی
وسایل احتمالی خودکشی مانند قرص، چاقو، تیغ و ... را از دسترس خارج کنید. مدیریت داروها نیز نباید به عهده خود شخص باشد و از در اختیار قراردادن قرص به میزان زیاد اجتناب کنید و تنها به میزان نیاز روزانه در اختیارش قرار دهید.
حمایت خود را ادامه دهید
حتی پس از گذشت بحران خودکشی، با او در تماس باشید و به طور دوره‌ای احوالاتش را بررسی کنید. پشتیبانی و حمایت شما برای اطمینان از این که دوست یا یکی از عزیزانتان در مسیر بهبودی قرار دارد بسیار حیاتی است.
