تبیان، دستیار زندگی

ویروس کرونا و مرگ عزیزان؛

با خانواده‌های داغدیده چگونه رفتار کنیم؟

در این روزهای سختی که ویروس کرونا بلای جان مردم شده است، متأسفانه حال‌ عده‌ای به‌مراتب بدتر است؛ کسانی که عزیزانشان را به‌واسطه بیماری کرونا از دست‌ داده‌اند، آن‌ هم در شرایطی که حتی نمی‌توانند در مراسم تدفین که خود می‌توانست تسکینی برای دردهایشان باشد، شرکت کنند. باید بپذیریم که این حقیقت اتفاق افتاده و انکار نشدنی است، مهم این است که در چنین شرایطی در قبال افرادی که عزیز خود را از دست‌داده‌اند بی‌تفاوت نبوده و کمک کنیم تا از این مشکل بیرون بیاییم.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
کرونا و خانواده داغدار
تخلیه هیجانی و روانی افراد زمانی که عزیزی را از دست می‌دهند یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای تسکین درد و غم است. قسمت عمده این اتفاق از طریق حاضر شدن در مراسم خاکسپاری و تدفین صورت می‌گیرد. متأسفانه با وجود ویروس کرونا عملاً امکان برگزاری مراسم تدفین و همچنین برگزاری مراسم عزاداری به شکل قبل، حذف‌شده و این اتفاق تحمل فقدان عزیز را برای بازماندگان سخت‌تر کرده است. به توصیه روانشناسان افراد برای تحمل مشکلات و سختی‌ها نیازمند حمایت و همدردی هستند، بنابراین تا جایی که امکان دارد با در نظر گرفتن نکات بهداشتی و ایمنی اعضای درجه یک پیش هم بوده و در محیط خانه هر چند با تعداد محدودی مراسم عزاداری به‌صورت بسیار خلاصه‌ برگزار شود.

اگر امکان حضور فیزیکی در کنار این افراد را ندارید، از فناوری روز استفاده کرده و طی تماس تصویری همدلی و همراهی‌تان را به آن‌ها نشان دهید


- همدلی کنید؛ لیورا سعید؛ روانشناس کودک و نوجوان سوگ و غم را برای هر فرد مختص خود او دانسته که باید محترم دانسته شود. او در گفتگوی خود با تبیان پذیرش فرد سوگوار از ناحیه اطرافیان را بسیار مهم دانسته و در این رابطه می‌گوید: «حال بد و افکار فرد را بپذیرید، سوگ او را محترم دانسته و سوگواری کردن را حق او بدانید. او را سرزنش نکنید. به فرد یا افراد سوگوار اجازه دهید در مورد غم و اندوهشان سخن بگویند.
در چنین شرایطی به آن‌ها پند و‌ اندرز نداده و با جملات اشتباهی مثل "قوی باش، خودت را جمع کن، مریض بود مرد راحت شد، این همه مردن و دارند می‌میرند، خودتو ناراحت نکن..." آن‌ها را دلداری ندهید، این‌ دلداری دادن نیست. به احساسات فرد که ناشی از اضطراب، نگرانی و یا غم است بها داده و او را تایید کنید.»
- فرصت دهید؛ اگر فرد سوگوار می‌خواهند تنها باشند، با توجه و نظارت‌های غیرمستقیم آن‌ها را تنها گذاشته و اگر می‌خواهند حرف بزنند با او همراهی و همدلی کنید. آنها با گذشت زمان با غم و سوگ خود کنار می‌آیند ولی در روزهای اول بیشتر نیاز دارند صحبت کرده و گریه کنند.
- یادآوری کارهایی که پیش‌ از این باید انجام می‌شده؛ تحت هیچ شرایطی سعی نکنید کارهایی را که فرد سوگوار در زمان زنده‌ بودن فرد متوفی باید انجام می‌داده و انجام نداده یا کوتاهی‌هایی که کرده یا اختلافاتی را که با متوفی داشته یادآوری کنید. یادآوری این نکات باعث حالتی از خسران و درماندگی در فرد می‌شود که وضعیت روانی او را به‌ شدت به هم خواهد ریخت.
- اگر امکان حضور فیزیکی در کنار این افراد را ندارید، از فناوری روز استفاده کرده و طی تماس تصویری همدلی و همراهی‌تان را به آن‌ها نشان دهید.
- به فرد و خانواده داغدار کمک کنید تا در مرحله اول این اتفاق را پذیرفته، باور کند و خود را با گریه و عزاداری تسکین دهد.
- به او این پیام را بدهید که وقتی شرایط بهتر شود، حتماً مراسم مفصل‌تری خواهید گرفت. این حرف‌ها دلگرم‌کننده است.
- ابتلا به کرونا را یک انگ و برچسب ندانسته و در گفتگوها به‌جای "بیمار کرونایی" از کلمات دیگری مانند "فرد مبتلا به کرونا" استفاده کنید. 
- به او یادآور شوید هنوز داشته‌هایی وجود دارند که باید قدر آن‌ها را دانست و از آن‌ها مراقبت کرد.
- اگر می‌توانید در کارهایی مثل نظافت خانه، خرید، مراقبت از بچه‌ها، پرداخت قبوض، آشپزی و ... کمک کنید. این کارها غصه تنهایی افراد سوگوار را کاهش می‌دهد.
- فرد را به یک مرکز مشاوره هدایت کنید تا بتواند این شرایط سخت و بحرانی را با کمک یک متخصص بهتر و راحت‌تر طی کند. در شرایط فعلی مراکزی برای این کار در نظر گرفته شده؛ خط 1480 بهزیستی و سامانه «۴۰۳۰» ستاد ملی مقابله با بحران کرونا توسط سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره پاسخگو هستند. این مراکز به‌صورت رایگان و تلفنی فعالیت می‌کنند.
- ایام خاصی مثل سالگرد ازدواج، تولد و ... زمان‌هایی هستند که نبود عزیزان بیشتر احساس می‌شود. این زمان‌ها افراد سوگوار را تنها نگذارید.

سخنی با بازماندگان و عزیز از دست‌داده‌ها

این طبیعی است بسته به میزان وابستگی و نزدیکی فرد متوفی، سوگ از دست دادن او برای اطرافیان متفاوت باشد؛ هر چه نزدیکی فرد متوفی به فرد سوگوار نزدیک‌تر، غم و اندوه از دست دادن او سخت‌تر خواهد بود. اما باید این حقیقت را پذیرفت که قرار است زندگی برای خود و اطرافیانمان به بهترین شکل ادامه داشته باشد. در ادامه برای طی این مسیر راهکارهایی را یادآور می‌شویم؛
- گریه کنید: احساستان را مخفی نکنید و هر اندازه که می‌خواهید سوگواری کنید.
- به خودتان زمان دهید: زمان حلال مشکلات است. درست است که از دست دادن عزیز بسیار سخت و جبران‌ناپذیر است اما زمان می‌تواند رنج و درد آن را کمرنگ‌تر کند بعد از گذشت مدتی می‌توانید با این غم کنار بیایید و به زندگی عادی خود برگردید.
- حرف بزنید: گفتگو درباره خوبی‌های فرد از دست‌رفته، غم از دست دادن و سختی تحمل از دست دادن او هم می‌تواند در سبک‌تر شدن بار اندوهتان کمک کند. علاوه بر این قدرت سازگاری با شرایط و غلبه بر تنش و غم و اندوه را تمرین کنید. برای این امر برون‌ریزی احساسات، به شما کمک می‌کند.
- آرام باشید: در چنین شرایطی یکی از ترس‌های بزرگ از دست دادن بقیه عزیزان است. به خدا توکل کنید، مقررات قرنطینه را سفت و سخت اجرا کنید و دستورات بهداشتی را انجام بدهید. اخبار را هم در این حد که اطلاعات اولیه را داشته باشید، مراکز درمانی را بشناسید و شیوه‌های پیشگیری را بدانید، پیگیری کنید.
-  دنبال مقصر نباشید: لیورا سعید؛ روانشناس کودک و نوجوان در ادامه گفتگو با عنوان "به دنبال مقصر نباشید" ادامه می‌دهد: «گاهی اوقات افراد در فوت عزیزانشان خود یا کادر درمان را به جهت عدم رسیدگی صحیح به بیمار و یا حتی خود متوفی را به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی مقصر می‌دانند. دنبال مقصر نباشید. این بیماری طوری است که هر فردی را در هر سن و سالی ممکن است گرفتار کند و این نوع نگاه و واکنش اشتباه است. هم خود افراد و هم بازماندگان باید تلاش کنند و در عین پذیرفته شدن این واقعیت، بدانند قطعاً افرادی بوده‌اند که نهایت سعی و تلاش خود را برای بازگرداندن سلامتی فرد متوفی انجام داده‌اند.»
- منابع حمایتی داشته باشید: این روانشناس داشتن منابع حمایتی خوب انسانی را در بهبود حال روحی افراد سوگوار مهم می‌داند؛ «با افراد مورد علاقه‌تان که مورد شناخت شما هستند، منابع حمایتی داشته باشید؛ کسانی‌که حالتان را خوب می‌کنند، پذیرش دارند، کارشان مدام سرزنش‌کردن نیست، مثبت‌اندیشی صحیح دارد، خوب می‌توانند همدلی و همراهی کنند با آن‌ها ارتباط حضوری، تصویری و حتی مکاتبه‌ای داشته و با آنها صحبت کنید.»
- خودتان را سرگرم کنید: درست است که خیلی حال و حوصله ندارید، ولی قرار است زندگی ادامه داشته باشد. خودتان را با کارهای مورد علاقه‌تان در داخل خانه که حالتان را خوب می‌کند سرگرم کنید.
- خیرات کنید: هزینه مراسمات بزرگ، صرف غذا و دیگر نذورات را به نیابت از متوفی صرف انجام یک کار خیر کنید. این امر در آرامش بخشی به شما بسیار مفید است.

زمان حلال مشکلات است. درست است که از دست دادن عزیز بسیار سخت و جبران‌ناپذیر است اما زمان می‌تواند رنج و درد آن را کمرنگ‌تر کند بعد از گذشت مدتی می‌توانید با این غم کنار بیایید و به زندگی عادی خود برگردید

- با خدا راز و نیاز کنید: ارتباط با خداوند و راز و نیاز با او به هر شکلی برایتان آرامش روحی و ذهنی فراهم می‌کند. از قرائت قرآن، ادعیه، نمازهای مستحبی و قرائت آیه استرجاع «انا لله و انا الیه راجعون» غافل نمانید.
- مراقب سلامتی‌تان باشید: اگر می‌خواهید به روند طبیعی زندگی بازگردید به فکر سلامتی خود باشید. حفظ سلامتی می‌تواند قدرت مقابله با مشکلات را افزایش دهد. هر روز سه وعده غذایی سالم شامل پروتئین‌ها، میوه و سبزیجات و کربوهیدرات سالم بخورید. علاوه بر این به بهداشت خود اهمیت دهید. سعی کنید هر روز دوش بگیرید.
- با یک مشاور حرف بزنید: اگر بعد از مدتی شرایط زندگی تان به روال طبیعی برنگشت از یک مشاور کمک بگیرید. هیچ کسی در این شرایط به اندازه یک مشاور کارآزموده نمی‌تواند شما را راهنمایی کند. ضمنا با توصیه دوست و آشنا و بدون تجویز پزشک از مصرف هرگونه داروی آرامش‌بخش خودداری کرده و به‌ جای آن‌ها از شربت‌های سنتی و خانگی استفاده کنید.