استرس و نابودی سیستم ایمنی بدن

استرس بخش جدایی‌ناپذیر زندگی خیلی از مردم است. استرس گاهی می‌تواند باعث شود که در شرایطی بخصوص، خود را از لحاظ ذهنی و جسمی برای سربلند بیرون‌آمدن از آن آماده کنیم؛ اما اگر مزمن شود و تداوم پیدا کند، سیستم ایمنی بدن را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.

بنابراین به نظر می‌رسد که علاوه بر رعایت نکات بهداشتی و خانه‌نشینی باید با استرسی که ممکن است برایمان ایجاد شود، غلبه کنیم. دقت داشته باشید که ترس از بعضی چیزها بی‌مورد و غیرمنطقی است و باور انسان‌ها را عوض می‌کند؛ وقتی باور کسی عوض شد، اضطراب و استرس بر او وارد می‌شود بنابراین نخستین کار این است که باورهای منفی را برداریم.

این روزها شیوع بیماری کرونا اتفاقی است که رخ داده و این را بدانید که بالاخره این مشکل طی خواهد شد؛ برای کاهش اضطراب و استرس باید باور منفی را از خود دور کرده و همیشه منتظر اخبار بد نباشیم زیرا همواره اخبار بد و استرس زا، منجر به افزایش اضطراب در فرد خواهد شد.

به عنوان نخستین راهکار باید به شما بگویم که براساس مطالعاتی که در روزهای اخیر داشتم، به این نتیجه رسیده‌ام که اگر سیستم دفاعی محکمی داشته باشیم این ویروس نمی‌تواند بدن ما را درگیر کند؛ دو چیز است که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند؛ اول تغذیه نامناسب و دوم استرس و اضطراب بنابراین ترس از بیمارشدن نه تنها هیچ کمکی به ما نمی‌کند بلکه با ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن، ما را در معرض این ویروس قرار می‌دهد.

قوی‌ نگه‌ داشتن سیستم ایمنی بدن، کلید مبتلا نشدن به کرونا است. راهکار مهم در درمان استرس؛ رعایت بعضی از نکات ساده در تغذیه روزانه می باش. همانطور که می دانید در طب سنتی خوردن موادی با طبع سرد، اضطراب می‌آورد بنابراین اگر بدن گرم باشد با ویروس مقابله می‌کند و استرس هم وجود نخواهد داشت همچنین بهره‌گیری از برخی ویتامین‌ها به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

استرس چه تاثیری بر سیستم ایمنی بدن دارد؟

وقتی رویداد یا واقعه‌ای در زندگی رخ می‌دهد که توانایی کنارآمدن با آن را در خود نبینیم، دچار استرس می‌شویم. در چنین شرایطی است که بدن میزان قابل‌توجهی از هورمون استرس، کورتیزول، را ترشح می‌کند. ترشح مقطعی کورتیزول از کارکردهای معمول بدن انسان است و مزایایی چون کاهش التهاب دارد.

اما به‌مرورزمان و در بلندمدت، امکان وابسته‌شدن بدن به میزان قابل‌توجهی از این هورمون در خون وجود دارد. این اتفاق درنهایت تأثیر معکوس دارد و نه‌تنها به محدودکردن التهاب کمکی نمی‌کند، که به آن دامن می‌زند.

باید اشاره کنیم که استرس عامل ۹۰ درصد بیماری ها و اختلال‌ها اعم از سرطان و نارسایی قلبی است. فعال‌شدن برخی واکنش‌های شیمیایی به‌واسطهٔ استرس و افزایش سطح کورتیزول، بدن را به شیوه‌های گوناگون تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

- کاهش تعداد گلبول‌های سفید و سلول‌های کشنده طبیعی؛ سلول‌های بخصوصی که تومورهای سرطانی را از بین می‌برند.
- رشد و گسترش بیشتر تومورها در بدن
- بالارفتن میزان عفونت‌های بدن و آسیب‌های بافتی

از دیگر تاثیرات استرس بر روی سیستم ایمنی بدن، کاهش سطح لنفوسیت‌هااست. (نوعی از گلبول‌های سفید خون که از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند.) هرچه سطح لنفوسیت‌ها در بدن کاهش پیدا کند، بدنمان در برابر ویروس‌هایی نظیر سرماخوردگی و تبخال آسیب‌پذیرتر می‌شود.

استرس شدید همچنین می‌تواند به اختلال‌هایی نظیر افسردگی و اضطراب منجر شود. استرس نقش بسزایی در بروز التهاب دارد. وقتی بدن در بلندمدت و به‌طور مداوم درگیر التهاب‌ها می‌شود، سیستم ایمنی بدن بیشتر از ظرفیت خود فعالیت می‌کند، به‌مرورزمان ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود، و درنهایت دیگر بدن آن‌طور که قادر به محافظت از ما در برابر بیماری‌ها نخواهد بود.

تأثیرات مخرب استرس بر سیستم ایمنی بدن

زمانی که دچار استرس می‌شویم، احتمال روی‌آوردن به رفتارهای ناسالم بیشتر می‌شود. کارهایی مانند:

- مصرف مواد مخدر
- استعمال دخانیات
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- تغذیه نامناسب به‌خاطر کمبود وقت
- کاهش فعالیت‌های ورزشی و کمبود خواب

داشتن استرس احتمال ابتلا به چه بیماری‌هایی را بیشتر می‌کند؟

- اختلال در دستگاه گوارش: استرس بر هضم یا گوارش مواد خوراکی تأثیر بازدارنده دارد. وقتی بدن به شرایط طبیعی برمی‌گردد و استرس از بین می‌رود، فعالیت دستگاه گوارش و به‌دنبال آن، میزان هضم مواد خوراکی بیشتر می‌شود؛ به این صورت، دستگاه گوارش در بازه‌ای کمتر از حد معمول فعالیت می‌کند و در بازه‌ای دیگر، بیش از حد. این فعالیت غیرمعمولی سلامت دستگاه گوارش را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و درنهایت سبب بروز زخم معده می‌شود.

- اختلال دستگاه گردش خون: استرس همچنین با بالابردن ضربان قلب، فشار واردشده بر دستگاه گردش خون را بیشتر می‌کند که می‌تواند پیامدهایی داشته باشد.

- اختلال در فشار خون: فشار خون بالا؛ پرفشاری خون بالارفتن فشارخون و تداوم این وضعیت طی چند هفته متوالی) خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب) را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. عوارض جانبی استرس رفتارهایی مثل خوردن بیش از حد نمک، قهوه یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی را نیز افزایش می دهد.

- بالارفتن سطح کلسترول خون: استرس همچنین می‌تواند باعث بالارفتن سطح کلسترول خون شود. این اتفاق با منتشرشدن اسیدهای چرب آزاد و از طریق فعالیت‌های آدرنالین و نورآدرنالین رخ می‌دهد. در چنین شرایطی، ذرات کلسترول به یکدیگر می‌چسبند، در خون و نیز دیواره‌های سرخ‌رگ‌ها لخته ایجاد می‌کنند و باعث انسداد آنها می‌شوند.

بالارفتن ضربان قلب هم که پیش‌تر توضیح داده شد به افزایش توده‌های کلسترول در دیواره‌های سرخ‌رگ‌ها دامن می‌زند. فشارخون بالا زخم‌هایی در دیواره‌های سرخ‌رگ‌ها ایجاد می‌کند که به محل انباشت توده‌های کلسترول تبدیل می‌شوند.

بیماری‌های رایج ناشی از استرس

سایر بیماری‌های رایجی را معرفی می‌کنیم که استرس بلندمدت و مداوم نقش بسزایی در بروزشان دارد. پیش‌تر هم اشاره شد که استرس شدید به التهاب مزمن منجر می‌شود و در چنین شرایطی است که بسیاری از بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی بدن مجال پیشروی پیدا می‌کنند، بیماری‌هایی مانند:

- آرتروز
- لوپوس
- التهاب روده
- فیبرومیالژی 
- انواع سرطان 
- دیابت نوع ۲
- پسوریازیس، صدفک
- بیماری های قلبی ـ عروقی
- زوال عقل از دیگر پیامدهای استرس مداوم در بلندمدت است. 

راهکارهای مناسب برای کاهش استرس

استرس مانند تمام بیماری ها، راهکارهای مختلفی برای مقابله دارد؛ راهکارهایی که نه‌تنها برای مدتی ذهنمان را از دغدغه‌ها و مشکلات روزمره آزاد می‌کنند، که از تأثیر مخرب استرس بر سیستم ایمنی بدن هم کم می‌کنند و با استفاده از آنها می‌توان استرس را کاهش داد.

- بهبود عادات رفتاری: اگر بتوانیم برخی عادات بد و منفی را که به استرس دامن می‌زنند، با عادات خوب جایگزین کنیم، به‌مرورزمان، در مواجهه با رویدادهای استرس‌زای زندگی واکنش بهتری از خود نشان خواهیم داد.

- مثبت‌اندیشی: کسانی که واقعا باور دارند حالشان بهتر می‌شود و امیدوار و مثبت‌اندیش هستند، در مقایسه با کسانی که علائم جسمانی مشابهی دارند اما از لحاظ ذهنی خود را باخته‌اند و منفی فکر می‌کنند، وضعیت سلامتی بهتری خواهند داشت. همچنین بنابه نتایج برخی آزمایش‌های صورت‌گرفته، حالات و افکار منفی نظیر اضطراب و خصومت (جامعه‌ستیزی، خودستیزی) کارایی سیستم ایمنی بدن را کمتر می‌کنند.

- مدیتیشن: به‌منظور کاهش استرس می‌توانیم بازه‌های زمانی ۱۰ تا ۱۵دقیقه‌ای را (۳ یا ۴ روز در هفته) به تمرین‌های مدیتیشن اختصاص دهیم. این تمرین‌ها به کاهش سطح هورمون کورتیزول و کاهش التهاب کمک می‌کنند. همچنین آزمایش‌ها نشان می‌دهند که تمرین‌های مدیتیشن به پیشگیری از تجزیه‌شدن کروموزوم‌های بدن کمک می‌کند، اتفاقی که باعث پیری زودرس و بروز سرطان می‌شود.

- یوگا: حرکات یوگا هم برای کاهش استرس کارآمد هستند؛ به‌علاوه، موجب آرامش بیشتر سیستم عصبی و کاهش التهاب هم می‌شوند.  تنفس عمیق مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها را بیشتر می‌کند. حالت‌های معکوس سروته‌کردن بدن رایج در تمرین‌های یوگا هم نقش مؤثری در بهبود جریان سیالات سیستم لنفاوی دارند که به دفع سموم از بدن کمک می‌کند.

ضعف سیستم ایمنی بدن در پی استرس مداوم و مزمن، و هموارشدن مسیر برای پیشروی بیماری‌ها و اختلال‌های مختلف است. بالارفتن ضربان قلب و افزایش فشارخون، کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون و التهاب ناشی از استرس، ازجمله مهم‌ترین عوامل ضعف سیستم ایمنی بدن هستند.

استرس مداوم و مزمن هم مثل هر عارضه و عادت منفی دیگری با اتخاذ تدابیر مناسب قابل‌کنترل خواهد بود. مدیتیشن، یوگا و مثبت اندیشی ازجمله راهکارهای مناسب برای کنترل استرس هستند که با افزودن آنها به عادات روزمره می‌توان تأثیر مخرب استرس بر سیستم ایمنی بدن را کنترل کرد.

---