نشانه‌های ترس از بیماری

از مهم‌ترین و اصلی‌ترین نشان‌‌های اختلال نوسوفوبیا اضطراب و ترس بیش از اندازه از بیماری است. معمولا بیماری‌های مزمن و خطرناکی نظیر سرطان، نارسایی قلبی یا اچ آی وی که سلامت جانی فرد را ممکن است به خطر بیاندازد.

نگرانی فرد مبتلا به این اختلال، حتی پس از دادن آزمایش و مطمئن‌شدن از منفی‌بودن جواب آن، ادامه دارد. این نگرانی می‌تواند او فکر فرد را به طور مدام دگیر می کند. استرس و ترس های شدید می تواند باعث بروز بیماری های جسمانی شود. مانند:

- سرگیجه
- عرق کردن
- حالت تهوع
- تنفس سریع
- تندشدن نبض
- مشکل در به‌خواب‌رفتن

از دیگر علائم رفتاری فرد مبتلا به ترس از بیماری، دوری کردن از اطلاعات راجع به بیماری ها است و اگر از اخبار تلویزیون یا دوست و آشنا چیزی در خصوص بیماری بشنود، مضطرب و پریشان می شود. حتی ممکن است از سوار شدن به وسایل نقلیه عمومی و حضور در اماکن پررفت‌وآمد هم اجتناب کند.

اما از سوی دیگر، بعضی افراد مبتلا به این اختلال، ترجیح می‌دهند به هر روشی اطلاعات بیشتری درباره بیماری‌های بخصوصی به دست آورند. ممکن است ساعت‌ها وقت خود را صرف مطالعه درباره بیماری کنند و پیگیر وقایع تازه راجع‌به شیوع بیماری یا نظایر این اطلاعات باشند.

علل ابتلا به ترس از  بیماری

چندین عامل باعث ابتلای اشخاص به ترس از بیماری می شوند؛ البته در بسیاری از موارد، پیداکردن علت قطعی اختلال ممکن نیست.

خبر شیوع بیماری‌های مسری و واگیردار، عاملی است که خطر ابتلا به اختلال ترس از بیماری را بیشتر می‌کند. مثلا ویروس کرونا به‌تازگی مردم کشور ما و بسیاری از نقاط جهان را ترسانده است. شنیدن اخبار مرتبط با بیماری‌های واگیرداری مانند کرونا می‌تواند به نگرانی و اضطراب دامن بزند.

علت دیگری که خطر ابتلا به ترس از بیماری را بیشتر می‌کند، دسترسی آسان و بی‌دردسرِ اینترنتی به حجم زیادی از اطلاعات در خصوص بیماری‌های مختلف است. کافی است بیماری موردنظر را جست‌وجو کنیم تا به تمامی جزئیات راجع‌به نشانه‌ها و علل بروز آن دسترسی پیدا کنیم. این علت آن‌قدر به ترس و اضطراب ناشی از ابتلای به بیماری‌ها دامن زده است که به آن خودبیمارانگاری اینترنتی می گویند.

عوامل ژنتیکی؛ علت دیگری است که می‌تواند خطر ابتلا به ترس از بیماری را بیشتر کند، داشتن پیش‌زمینه اختلال اضطراب یا سابقه بروز نوسوفوبیا در خانواده است.

علل احتمالی بروز ترس از بیماری

- اختلال جسمانی‌سازی؛ باعث بروز نوسوفوبیا شود. در اختلال جسمانی‌سازی، شخص فکر می‌کند نشانه‌های بیماری بخصوصی را تجربه می‌کند، اما در واقعیت امر چنین نیست و فقط خیال می‌کند که نشانه‌ها را تجربه کرده است.

- بیماری‌های مزمن و خطرناک مانند بیماری های قلبی ـ عروقی، سرطان و بیماری سل می‌تواند خطر ابتلا به ترس از بیماری را بیشتر کند.

- افرادی که از اختلال‌های رفتارب( اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، افسردگی بالینی یا وسواس فکری-عملی)  رنج می‌برند بیشتر در معرض ترس از بیماری قرار می گیرند.

عوامل تشدید کننده بیماری نوسوفوبیا کدام است؟

- ترس از بیماری
- سابقه تجربه آسیب در گذشته
- نزدیکی مداوم با بیماران مزمن
- قرارگرفتن در معرض حجم زیادی از اطلاعات مطبوعاتی درباره بیماری و خطر ابتلا به بیماری‌ها

اگر نگرانی و اضطراب در خصوص ابتلا به بیماری، زندگی روزمره را برای شما دشوار کرده و اگر فکر می‌کنید اضطرابتان درباره بیماری‌ها از حد طبیعی گذشته و به فوبیا تبدیل شده است، باید حتما به روان‌شناس مراجعه کنید. آنها می‌توانند به تشخیص و بهبود ترس از بیماری کمک کرده و کاری کنند که بیماران با ترس‌های خود روبه‌رو شوند و با به‌کارگرفتن راهکارهایی بر آنها غلبه کند.

راه‌های درمان ترس از بیماری

بعضی از انواع فوبیا لزوما به درمان نیازی ندارند، ولی کسی‌که به ترس از بیماری مبتلاست، ممکن است از حضور در اماکنی که خطر ابتلا به بیماری بخصوصی در آنها بیشتر است، خودداری کند.

در چنین شرایطی، رفتن به محل کار، مدرسه یا مکان‌های دیگر محدود می‌شود و زندگی او تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد؛ به همین خاطر، درمان نوسوفوبیا در چنین شرایطی نه‌تنها مفید، که ضروری است.

راه‌های درمان ترس از بیماری

دو روش اصلی برای درمان ترس از بیماری وجود دارد:

- مواجهه‌درمانی: در این روش، شخص مبتلا به ترس از بیماری را در معرض چیزی قرار می‌دهند که از آن می‌ترسد. درمانگر ابزارها و روش‌هایی را در اختیار شخص مبتلا گذارده که با استفاده از آنها بتواند ترس و اضطرابش را کنترل کند و با این احساسات کنار بیاید. ( آرام سازی، مدیتیشن و تکنیک‌های ریلکسیشن (ازجمله روش‌هایی هستند که در اختیار بیمار قرار می‌گیرند.

درمانگر، در آخر، بیمار را با بعضی از ترس‌هایش رودررو کرده و از او می‌خواهد با روش‌های معرفی‌شده، ترس خود را کنترل کند. بعضی از راههای مواجه‌کردن شخص مبتلا به نوسوفوبیا عبارت‌اند از: مشاهده اخبار شیوع بیماری‌ها، مطالعه درباره بیماری‌های مختلف و وقت‌گذراندن در کنار کسانی که مبتلا به بیماری بخصوصی هستند.

- رفتار درمانی شناختی: این روش راهکار مؤثر دیگری برای بهبود ترس از بیماری است. در این روش هم درمانگر از مواجهه شخص مبتلا با عامل زمینه‌ساز ترس استفاده می‌کند؛ اما تمرکز اصلی در این روش به‌چالش‌کشیدن افکار و ترس‌های نامعقول است.

شخص مبتلا به نوسوفوبیا یاد می‌گیرد چطور دفعه دیگری که ترس ناشی از فکرکردن راجع‌به بیماری به سراغش آمد، لحظه‌ای درنگ کند و ببیند آیا فکرش با عقل جور درمی‌آید یا نه. تغییردادن و اصلاح‌کردن افکار نامعقول و نگران‌کننده به کاهش اضطراب کمک می‌کند.

آیا ترس از بیماری، نوعی بیماری است؟

یکی از انواع وسواس‌های فکری، وسواس از بیمار شدن است. افراد مبتلا به نوسوفوبیا همیشه تصور می‌کنند به بیماری لاعلاجی مبتلا هستند و به همین دلیل به طور مداوم به پزشکان مراجعه کرده و آنها را وادار می کنند که برایشان انواع آزمایش، سونوگرافی و تصویر برداری تجویز کنند.

ذهن این افراد به‌دلیل وسواس فکری شدیدی که دارند، مدام در حال ساخت بیماری‌های جدید است. در بیشتر موارد، ترس از مردن مهم‌ترین عاملی است که این وسواس را به جان بیماران می‌اندازد.

بعضی افراد هستند که در مراحل رشد خود، یاد گرفته‌اند تنها از راه تمارض و جلب ترحم، توجه دیگران را به خود معطوف کنند. این افراد معمولا جزو کسانی هستند که همیشه ناله مریضی‌شان به‌راه است و همیشه از درد و بیماری شکایت دارند.

این افراد شاید در ظاهر آگاهانه تمارض می‌کنند، ولی از آنجا که ریشه ترس و اضطراب جدایی و طرد شدن در وجود آن‌ها نهادینه شده، عوارض آن در قالب بیماری‌های جسمی بروز می‌کند. این حالت کاملا با وسواس فکری بیمار شدن متفاوت است و کاملا نوعی تمارض به بیماری به‌منظور جلب توجه دیگران محسوب می‌شود که آنقدر به این تمارض ادامه می‌دهند تا در دنیای واقعی این درد‌ها به سراغش می‌آید.

در نقطه مقابل آن‌ها هم افرادی وجود دارند که علیرغم بیمار بودن، حتی حاضر نمی‌شوند از کنار مرکز درمانی عبور کنند. ترس بیمارگونه از کادر درمانی و پزشک و بیمارستان و دارو، جزو اختلالات اضطرابی به شمار می‌رود و باید ابتدا اضطراب مبتلایان را درمان کرد.

البته ترس از مبتلاشدن به بیماری‌ مسئله‌ای کاملا طبیعی است، به‌ویژه در شرایط خاصی مثل این روزها که شیوع ویروس کرونا بسیاری را نگران کرده است. اما اگر ترس از بیماری بخصوصی دارید و اضطراب و نگرانی ناشی از فکرکردن به آن زندگی روزمره‌تان را مختل کرده و سلامت روحی شما را تحت‌تأثیر قرار داده است، شاید زمان آن باشد که برای بهبود وضعیت سلامتی خود به متخصص مراجعه کنید.

---