لیله الرغائب چیست و چه اعمالی دارد؟

رجب، ماه خداست؛ ماه پر بركتی است كه اعمال بسیاری برای آن ذكر شده است. پیامبر اكرم (ص)فرمود: هر كس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودی خدا می شود و غضب الهی از او دور می گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته می شود. همچنین می فرمایند: ماه رجب، ماه استغفار امت من است. پس در این ماه بسیار طلب آمرزش كنید كه خدا آمرزنده و مهربان است.

پیامبر اکرم (ص) در فضیلت این ماه می فرمایند: رسول اکرم (ص) فرموده‌اند: رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت‏ به پایه آن نمی‌رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است. آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد، خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‏‌گردد.

 لیله الرغائب در لغت به معنای شب آرزوها ، شب بخشش بسیار است. کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی که مورد رغبت و میل است و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان می‌باشند. بنابر معنای اول «لیله الرغائب» شبی است که میل و توجه به عبادت و بندگی در آن بسیار است و بندگان خدا در این شب گرایش زیادی به رفتن به در خانه خدا و ارتباط و انس با او دارند. بر پایهٔ معنای دوم «لیله الرغائب» شبی است که در آن عطاء و بخشش خدا بسیار است و بندگان خداوند با رو آوردن به بارگاه خدا و خشوع در برابر بزرگی خدا، شایستهٔ دریافت انعام و عطا و بخشش بی کرانهٔ خدا می‌شوند، که این شب پربرکت به اولین شب جمعه ماه رجب تعلق می گیرد.

شب جمعه اول  این ماه با شب جمعه های دوم و سوم متفاوت است و برای آن اعمال مخصوص گذاشته اند و به آن لیله الرغائب می گویند. برای اینکه آرزوهای انسان در این شب می تواند با دعا مستجاب شود و به آرزوهایش برسد. این جایزه کسی است که از این شب استفاده کند.

فضیلت لیله الرغائب

در این شب فرشتگان از آسمان به زمین خاکی سرازیر می شوند و ساکن زمین می شوند و پیغامبر نیت های پاک بندگان خداوند هستند. بنابراین ضمن تاکید بر اعمالی که مربوط به چنین شبی است، فرصت نیت خواسته های به حق و آرزوهای دست یافتنی را نمی توان از دست داد.

پیامبر اکرم (ص) درباره فضیلت این شب فرموده اند: از نخستین شب جمعه ماه رجب غفلت نکنید چه آن شب را ملائکه «شب رغائب» نامند و آن چنان است که چون ثلث شب بگذرد در آسمان‌ها و زمین ملکی باقی نمی ماند مگر اینکه در کعبه و حول آن جمع می‌شوند و خداوند به آنها خطاب فرموده گوید: ای ملائکه من! هرچه می‌خواهید از من بخواهید.

فرشتگان عرض می‌کنند: خداوندا! خواسته ما از تو این است که گناهان کسانی را که در ماه رجب روزه می‌گیرند، ببخشایی و آنان را مورد آمرزش خویش قرار دهی. خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: این کار را انجام دادم.

 اعمال لیله الرغائب

اعمال ماه های رجب و شعبان، جهت آماده ساختن روح برای شركت در میهمانی ماه مبارك رمضان می باشد. برای درك عظمت ماه رمضان باید از قبل خود را آماده کنیم. یکی از اعمال اولین پنج شنبه ماه رجب ، روزه گرفتن و خواندن نماز لیله الرغائب در بین نماز مغرب و عشا می باشد.

 خواندن نماز لیله الرغایب به این گونه است که دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود و زمانی که این 12 رکعت نماز تمام شد بعد از سلام نماز هفتاد بار ذکر «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الاْمِّیِّ وَعَلی آلِهِ» گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ» گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر «رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِیُّ الاَعْظَمُ» گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر «سُبُّوحٌ قُدّوُسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ» گفته شود.بعد از خواندن این اذکار ، حاجات خود را  از خدا بخواهید.

پیامبر اسلام در فضیلت این نماز فرموده اند: کسی که این نماز را بخواند، شب اول قبرش خدای متعال ثواب این نماز را با زیباترین صورت و با روی گشاده و درخشان و با زبان فصیح به سویش می‌فرستد. پس او به آن فرد می‌گوید: ای حبیب من، بشارت بر تو باد که از هر شدت و سختی نجات یافتی. میّت می‌پرسد تو کیستی؟ به خدا سوگند که من صورتی زیباتر از تو ندیده‌ام و کلامی شیرین تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی، بهتر از بوی تو نبوئیده‌ام. آن زیباروی پاسخ می‌دهد: من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به جا آوردی. امشب به نزد تو آمده‌ام تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود و قیامت بر پا شود، من سایه بر سر تو خواهم افکند.

 همچنین رسول اکرم در فضیلت نماز این شب گفته اند: قسم به کسی که جانم به دست او است این نماز را هیچ مرد و زنی از بندگان خدا نمی‌گزارد مگر اینکه خدا گناهان او را می‌آمرزد هرچند آن گناهان به اندازه کف دریا و عدد ریگها و وزن کوهها و شماره برگ درخت‌ها باشد و روز قیامت هفتصد نفر از اهل بیت خودش را که مستوجب آتش باشند شفاعت می‌کند .

یکی از برترین شب های ماه رجب، شب «لیله الرغائب» است، شبی که به اصطلاح شب آرزوها نام گرفته است و دعا در آن شب بنا به خواسته الهی مستجاب خواهد شد.

 بزرگان و کارشناسان دینی درباره جایگاه و بزرگی این شب عزیز در ماه رجب اظهار کرده اند که برخی از زمان ها دارای نورانیت خاصی هستند، رجب هم ماه ویژه ای از لحاظ روزه گرفتن و نماز خواندن در این ماه است. پیامبر اکرم (ص) هم در ماه اول رجب فرمودند: «خدایا! به من کمک کن در روزه گرفتن و نماز خواندن در این ماه.»؛ اما جالب است که در ماه رجب برخی از زمان ها مانند لیله الرغائب  ویژه تر از دیگر ماه‌ها است.

اسناد روایت لیله الرغائب

سید ابن طاووس در اقبال الاعمال این نماز را آورده‌است. ایشان در قبل از نقل روایت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که این نماز در آن بیان شده می‌گویند: من آن را در کتاب‌های عبادات به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دیده‌ام و خودم آن را از برخی کتاب‌های راویان شیعه امامیّه-رحمهم اللّه نقل می‌کنم.

معنی سخن ایشان این است که روایت مربوط به این نماز در کتاب‌های مربوط به عبادات سنی و شیعه آمده‌است و ایشان آن را به نقل از یکی از کتاب‌های شیعه آورده‌اند. البته کتابهایی که سید بن طاووس بدانها اشاره نموده‌است به دست ما نرسیده‌است.

کفعمی هم در بلد الامین این نماز را نقل کرده‌است و ایشان آن را از کتاب اختیار المصباح الکبیر و ما اضیف الیه من الادعیه نوشته ابن باقی قرشی، علی بن حسین (قرن ۷ق) نقل کرده‌است. البته این دعا در بخش اضافات ابن باقی آمده‌است یعنی بخشی که ابن باقی بعد از نقل گزینش خود از کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی آورده‌است.

همچنین شیخ عباس قمی هم در مفاتیح الجنان می‌آورد: بدان‌که اولین شب جمعه ماه رجب را «لیلة الرغاب» (یعنی شب دلدادگان) می‌گویند و برای آن عملی با فضیلت بسیار از حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله وارد شده که آن را سیّد در کتاب «اقبال» و علاّمه حلی در «اجازه بنی زهره» نقل کرده‌اند.

---