علائم و راه های درمان بیماری پارکینسون چیست؟

پارکینسون ، پس از آلزایمر معمول ترین بیماری مخرب اعصاب به شمار می رود. این بیماری یکی از انواع بیماری های نورولوژیک است که فرد مبتلا به آن به تدریج توانایی جسمی و روحی خود را از دست می دهد  و در صورتی که راهی مناسب  برای درمان آن انتخاب نشود ، علائم و نشانه های آن به سرعت زیاد می شود.

این بیماری برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد. دکتر جیمز این بیماری را فلج لرزان نامید اما در اصل تمامی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش ندارند.

بیماری پارکینسون معمولا با بروز مشکل در عضلات بدن شروع می‌شود و تا مشکلات درخوردن  و یبوست پیش می‌رود. در مراحل بعدی این بیماری، فرد مبتلا ممکن است دچار لکنت یا ناتوانی در بیان کلمات شود. برخی از افراد مبتلا هم ممکن است به زوال عقل دچار شوند. در واقع بیماران مبتلا به پارکینسون حرکاتی مانند حرف زدن، نوشتن ،کارکردن، لباس پوشیدن و حتی پلک زدن را به کندی انجام دهند. بیماری پارکینسون در واقع یک اختلال مغزی پیشرونده است ، به این معنا که تغییرات داخل مغز در طول زمان ادامه دارند.

این بیماری بیشتر در افراد بالا 55 سال دیده می شود ، اما گاهی برخی جوانان هم مبتلا به این بیماری می شوند. همچنین اگر عضوی از خانواده مبتلا به بیماری پارکینسون باشد ، احتمال ابتلای دیگر اعضای خانواده ، زیاد است. بیماری پارکینسون به مرور زمان بدتر می‌شود، اما معمولا روند این وخامت کُند است و در طول چند سال طول می کشد.شیوع این بیماری  در تمام مناطق دنیا یکسان است یعنی درصد شیوع بیماری با تغییر در منطقه خیلی فرق نمی‌کند.

در واقع پارکینسون بیماری است که سیستم حرکتی بدن را مختل می‌کند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که برخی سلول‌های خاص در مغز دچار مشکل می‌شوند. معمولا این سلول‌های عصبی مسئول تولید ماده‌ی شیمیایی مهمی به‌نام دوپامین هستند. دوپامین ماده‌ای است که با بخش کنترل‌کننده‌ی حرکات بدن در مغز مرتبط است. سیگنال‌هایی که دوپامین به مغز می‌فرستد به ماهیچه‌ها اجازه‌ی حرکت می‌دهند. هنگامی‌ که فرد به پارکینسون مبتلا می‌شود، این سلول‌های عصبی از کار می‌افتند و دوپامین به اندازه‌ی کافی ترشح نمی‌شود، در نتیجه فرد برای حرکت دچار مشکل می‌شود.

علت بروز بیماری پارکینسون

اگرچه علت بروز این بیماری کاملا مشخص نیست، اما مشخص شده که، هردو فاکتور های ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند.مثلا گاهی ممکن است فرد در معرض مواد سمی و آفت کش قرار گرفته باشد و همین دلیلی برابتلا بیماری پارکینسون باشد. در واقع قرار گرفتن در معرض برخی سموم یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد، اما ریسک نسبتا کم است.

همچنین محققان جهش های ژنتیکی خاص را شناسایی کرده اند که می تواند باعث بیماری پارکینسون شود اما این موارد غیر عادی هستند به جز در موارد نادر با بسیاری از اعضای خانواده که مبتلا به بیماری پارکینسون هستند. با این حال، برخی تغییرات ژنی خاص به نظر می رسد که خطر بیماری پارکینسون را زیاد می کند.

 در واقع اگر سطح دوپامین در مناطقی از مغز که کنترل حرکات بدن را به عهده دارند، پایین باشد، باعث بروز پارکینسون می‌شود. سطح دوپامین زمانی پایین می‌آید که سلول‌های عصبی در مناطقی از مغز تجزیه می‌شوند، اما دلیل تجزیه‌ی این سلول‌ها هنوز به‌درستی مشخص نیست. اگرچه محققان در حال بررسی دلایل بروز پارکینسون و ارتباط آن با مسائل ژنتیکی، رادیکال‌های آزاد و سموم موجود در محیط زیست هستند اما هنوز دلیل واقعی این بیماری تشخیص داده نشده است.

به نظر می‌رسد در برخی از افراد یک ژن غیرطبیعی وجود دارد که باعث بروز پارکینسون می‌شود،برخی از افراد پارکینسون را از پدر، مادر و افراد درجه‌ی یک فامیل خود به ارث می‌برند، افرادی که در سنین پایین مبتلا به این بیماری شده اند ، ممکن است علت بیماری ،ارثی باشد.گاهی هم ممکن است در فرد بیمار علائم پارکینسون دیده شود ، اما در واقع مبتلا به پارکینسون نیستند.

البته جنسیت هم در ابتلا به بیماری پارکینسون نقش دارد و مردان بیشتر از زنان مبتلا به پارکینسون می شوند.

محققان همچنین متوجه شده اند که بسیاری از تغییرات در مغز افراد مبتلا به پارکینسون اتفاق می افتد که این تغییرات عبارتند از:

حضورلویی بادی ها :توده های مواد خاص درون سلول های مغز،نشانه های میکروسکوپی از بیماری پارکینسون هستند اینها لویی بادی نامیده می شوند و محققان معتقدند  که این لویی بادی ها سرنخ مهمی برای علت بیماری پارکینسون هستند.

آلفا سینوکلئین در لویی بادی ها یافت می شود:اگرچه بسیاری از مواد در لویی بادی ها یافت می شوند اما دانشمندان معتقدند که یک پروتیین مهم و گسترده به نام آلفا سینوکلئین در تمامی بدن به شکل توده وجود دارد که سلول ها نمی توانند آن را تجزیه و تحلیل کنند. این در حال حاضر یک تمرکز مهم در میان پژوهشگران مبتلا به پارکینسون است.

علائم بیماری پارکینسون

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون در افراد مختلف متفاوت است و معمولا همزمان با پیشرفت بیماری، این علائم تغییر می‌کند. از طرفی ممکن است علائمی که فردی در مراحل اولیه‌ی بیماری دارد، شخص دیگری در پیشرفته‌ترین زمان بیماری هم نداشته باشد. این بیماری هم علائم حرکتی و هم علائم غیرحرکتی دارد.

مهمترین علائم بیماری پارکینسون موارد زیر هستند:

 1-  لرزش: لرزش به معنای تکان خوردن یا لرزیدن دست و بازوهاست و در مواردی هم پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در واقع اولین و شایع‌ترین نشانه این بیماری ، لرزش است که فرد و اعضای خانواده‌ی او متوجه بروز مشکل می شوند.اگر چه ممکن است این نشانه در همه افرادمبتلا به پارکینسون دیده نشود.

 در واقع هرکس دچار لرزش بشود، به این معنا نیست که مبتلا به پارکینسون است. در این بیماری معمولا فقط یک دست یا پا، یا فقط یک طرف بدن دچار لرزش می‌شود. این لرزش معمولا زمانی که فرد بیدار است شدت می‌گیرد و در هنگام خواب علائم بیماری خفیف‌تر است. لرزش ممکن است چانه، لب‌ها و زبان فرد بیمار را هم درگیر کند.

 زمانی که بیماری پیشرفت می کند امکان سرایت لرزش به هر دو سمت بدن وجود دارد، اما در بیشتر موارد به یک طرف بدن محدود می‌شود. در حالی که فشارهای عاطفی و جسمی لرزش را شدت می بخشند و بیشتر می‌کند، خواب، استراحت و آرامش کامل، تحرک و فعالیت معمولا باعث کاهش یا توقف لرزش می‌شود. گرچه لرزش از شایع‌ترین علائم پارکینسون است اما دلیل هر لرزشی بیماری پارکینسون نیست. برخلاف لرزش ناشی از پارکینسون که با حرکت بهتر می‌شود، لرزش‌های ناشی از عوامل دیگر با تحرک بدتر می‌شوند. شایع‌ترین لرزشی که به بیماری پارکینسون مربوط نمی‌شود، لرزش ضروری است. این بیماری قابل درمان است ولی اغلب با پارکینسون اشتباه گرفته می‌شود.

2- سفت شدن و درد عضلات: یکی از رایج‌ترین نشانه‌های اولیه‌ی بیماری پارکینسون سفت شدن و درد عضلات می باشد که معمولا با کاهش چرخش بازو‌ در یک سمت بدن هنگام راه‌ رفتن خود را نشان می دهد و دلیل آن انقباض عضلات است. سفتی عضلات ممکن است در عضلات پا، صورت، گردن یا دیگر قسمت‌های بدن اتفاق بیفتد و باعث احساس خستگی و درد شود.

3- کندی حرکت: زمانی که فرد مبتلا به بیماری پارکینسون می شود ،حرکت فرد مخصوصا زمانی‌ که آهسته و از حالت استراحت شروع شود، به‌کندی صورت می‌گیرد. مثلا ممکن است فرد مبتلا به این بیماری به‌سختی از روی صندلی یا تخت‌خواب خود بلند شود.

4- ضعف عضلات صورت و گلو: از دیگر نشانه ها و علائم بیماری  پارکینسون ، ضعف عضلات صورت و گلو است .ممکن است فرد برای صحبت کردن و غذا خوردن دچار مشکل شود. همچنین به دلیل ضعف عضلات گلو، گاهی فرد دچار خفگی، سرفه شود و نتواند و آب دهان  خود را کنترل کند. حرف زدن با وقفه و یکنواختی همراه می‌شود. ضعف عضلات صورت باعث می‌شود بیمار نتواند عکس‌العمل‌های مناسب را با چهره‌اش منتقل کند؛ به این سردی و بی‌روح بودن صورت اصطلاحا ماسک پارکینسون می‌گویند.

5- عدم تعادل و بروز مشکل در راه‌ رفتن: یکی دیگر از نشانه های این بیماری آن است که فرد در راه رفتن دچار مشکل می شود. فرد مبتلا به این بیماری معمولا هنگام راه‌ رفتن گام‌های کوچک و نزدیک به هم برمی‌دارد و قوز کرده راه می‌رود و سخت می‌تواند بدنش را به اطراف بچرخاند. فرد مبتلا به پارکینسون بیشتر اوقات تعادل حرکتی ندارد، اما معمولا این مشکل تا مدت‌ها بعد از شروع بیماری اتفاق نمی‌افتد.

6- در جا خشک شدن:ممکن است فرد در جا خشکش بزند و این هم می تواند از نشانه های پارکینسون باشد. فرد به‌طور ناگهانی و به‌مدت خیلی کوتاه نمی‌تواند حرکت کند و در همان حالت باقی می‌ماند و اصطلاحا در جا خشکش می‌زند. معمولا این علامت هنگام راه رفتن خود را نشان می‌دهد.

بسیاری از افراد علائم بیماری پارکینسون را تنها در یک سمت بدن تجربه می‌کنند و این علائم هرگز به سمت دیگر سرایت نمی‌کند. گاهی  هم ممکن است پارکینسون علائم دیگری هم  داشته باشد  که به اندام‌های حرکتی مربوط نشود اما بدن را دچار مشکلاتی از جمله یبوست، مشکلات خواب و افسردگی می‌کند.

سطوح بیماری پارکینسون

این بیماری را می توان به سه مرحله تقسیم کرد. در مراحل اولیه بیماری پارکینسون، درمان معمولا به کنترل علائم کمک می‌کند و با پیشرفت بیماری تأثیر داروها کمتر می‌شود. علائمی که در مراحل اولیه بیماری زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد معمولا با ناتوانی بیمار برای کار کردن و انجام فعالیت‌های روزانه آغاز می‌شود.

مراحل اولیه:

مراحل اولیه بیماری معمولا با لرزش در یک سمت بدن شروع می‌شود. با پیشرفت بیماری بیشتر اوقات البته نه برای همیشه ،ممکن است لرزش به سمت دیگر هم منتقل شود. در این هنگام ممکن است درد مفاصل، ضعف و خستگی هم رخ دهد.

مرحله‌ی میانه

 در این مرحله ، بیماری پیشرفت کرده است وبا این پیشرفت ، ممکن است علائم حرکتی بدتر شود. فرد دچار کندی حرکت، سفتی و ضعف در هماهنگی عضلات می‌شود و در انجام کارهایی مثل نوشتن، اصلاح صورت و مسواک زدن دچار مشکل می‌شود. تغییر دست‌خط بیمار از اتفاقات رایج در این مرحله است. فرد با مشکل تعادل روبه‌روست و هنگام راه رفتن به جلو خم می‌شود و ممکن است پایش را روی زمین بکشد.

مرحله پیشرفته

در این مرحله هم بعد از چند سال که فرد با علائمی  و نشانه هایی مثل انقباض عضلات وزیاد بودن  لرزش بدن دست‌وپنجه نرم می‌کند، به‌خصوص اگر مراقب خودش نباشد ممکن است مجبور شود از ویلچر استفاده کند یا بستری شود.

ممکن است افرادی که دارو مصرف می‌کنند نشانه های معمول پیشرفت بیماری پارکینسون را تجربه نکنند اما شاید دچار دیگر علائم حرکتی شوند. این نوسانات حرکتی، ممکن است به تغییرات دارویی نیاز داشته باشد. تغییر دارو هم  با عدم کنترل و توجه بیمار همراه است و ممکن است روند درمان را پیچیده‌تر کند.

 در این مرحله فرد دچار زوال عقل و سردرگمی شبانه و گیجی می‌شود و حافظه‌اش را از دست می‌دهد. متأسفانه درمان‌هایی که برای این بیماری استفاده می‌شود می‌تواند این مشکلات را بیشتر کند.

عوارض پارکینسون

بیماری پارکینسون ممکن است با عوارض همراه باشد  که قابل درمان است:

مشکل در فکر کردن:

یکی از عوارض بیماری پارکینسون، به وجود آمدن مشکلاتی درفکر کردن فرد است. در واقع  فرد ممکن است مشکلات شناختی و مشکلات فکری را تجربه کند. این مورد معمولا در مراحل آخر بیماری پارکینسون اتفاق می افتد و چنین مشکلات شناختی نسبت به داروها چندان واکنشی نیست.

افسردگی و تغییرات عاطفی:

 یکی دیگر از عوارض بیماری پارکینسون، افسردگی و تغییرات عاطفی است. گاهی ممکن است افسردگی را در مراحل اولیه تجربه کنید. درمان افسردگی می تواند مشکلات دیگری از بیماری پارکینسون را کنترل کند.

 همچنین فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است تغییرات احساسی  دیگری مانند ترس، اضطراب و یا از دست دادن انگیزه را تجربه کند. پزشکان ممکن است به این فرد دارو بدهند تا این علائم را درمان کنند.

 مشکلات در بلع وخوردن و جویدن  :

یکی دیگر از عوارض این بیماری ، مشکل در بلع و خوردن غذا می باشد. ممکن است فرد  با پیشرفت بیماری خود، مشکلاتی با قورت دادن داشته باشد. بزاق ممکن است به علت کند شدن بلع در دهان جمع شوند و آب دهان سرازیر شود.

همچنین در مرحله  آخر ،بیماری پارکینسون بر ماهیچه ها در دهان فرد تاثیر می گذارد و جویدن را دشوار می کند این می تواند منجر به خفگی و تغذیه ضعیف شود.

اختلالات خواب:

فرد با ابتلا به بیماری پارکینسون ممکن است دچار اختلال در خواب شود. از جمله  این اختلالات بیدار شدن مکرر در طول شب، بیدار شدن یا خوابیدن در طول روز است.

 همچنین ممکن است افراد، دچار اختلال رفتار چشمی سریع شوند، که شامل نمایش رویاهای آنها می شود. داروها ممکن است به مشکلات خواب کمک کنند.

مشکلات مثانه:

 یکی دیگر از عوارض بیماری پارکینسون ایجاد مشکلاتی در مثانه است. این بیماری ممکن است باعث بروز مشکلات مثانه از جمله توانایی کنترل ادرار و یا به سختی ادرار کردن شود.

یبوست:

بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون یبوست دارند که بیشتر به خاطر دستگاه گوارش آهسته است.

تغییر فشار خون

گاهی هم ممکن است فرد با این بیماری دچار تغییر فشار خون شود .مثلا ممکن است هنگامی که ایستاده اید به خاطر افت ناگهانی فشار خون احساس سرگیجه و فشارخون کنید.

 اختلال عملکرد بویایی:

ممکن است مشکلاتی را با حس بویایی خود تجربه کنید ممکن است در تشخیص بوهای خاص یا تفاوت بین بوها مشکل داشته باشید.این هم می تواند از عوارض بیماری پارکینسون باشد.

 خستگی:

 از دیگر عوارض این بیماری خستگی می باشد که فرد مبتلا به پارکینسون ، انرژی خود را از دست می دهد و خستگی را تجربه می کند.

 درد :

 فرد مبتلا به بیماری پارکینسون می تواند دچار درد در بدن شود. برخی افراد مبتلا به پارکینسون درد را تجربه می کنند، چه در مناطق خاص بدن و چه در بدن خود.

 عملکرد بد جنسی :

 از دیگر عوارض بیماری پارکینسون کاهش تمایل جنسی در فرد می باشد.

پیشگیری از پارکینسون

هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای جلوگیری از بیماری پارکینسون وجود ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که بیشتر میوه و سبزی‌جات می‌خورند؛ غذاهای سرشار از فیبر، ماهی و روغن‌های حاوی امگا ۳ مصرف می‌کنند و در مقابل گوشت قرمز و فرآورده‌های لبنی کمتری می‌خورند ممکن است در برابر بیماری پارکینسون مقاوم‌تر باشند.

درمان‌ بیماری پارکینسون

زمانی‌ که فرد با مشکل روبرو می شود ، به پزشک مراجعه می‌کند،پزشک هم درباره‌ی سابقه‌ی بیماری از او سؤال می‌کند و در صورتی که به بیماری پارکینسون مشکوک شود تست‌های عصبی خاصی را انجام می‌دهد. این تست‌ها مشخص می‌کنند که آیا اعصاب بیمار به خوبی کار می‌کند یا نه. پزشک حرکت فرد، قدرت عضلانی، رفلکس‌های بیمار و قدرت دید او را بررسی می‌کند و از خلق‌وخوی او می‌پرسد تا به تشخیص مناسب برسد.

در برخی موارد ممکن است پزشک دارویی را تجویز کند تا با توجه به نحوه پاسخ بدن به داروی موردنظر مطمئن شود که بیمار به پارکینسون مبتلاست.

 در واقع هیچ آزمایش خونی برای تشخیص پارکینسون وجود ندارد، اما روشی مانند (ام آرآی) می‌تواند بیماری، وجود تومور مغزی یا نشانه‌های سکته‌ی مغزی و تفکیک آن از پارکینسون را تشخیص دهد.

درمان دارویی:در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد اما انواع مختلفی از داروها می‌تواند علائم بیماری را کنترل کند. در مواردی ممکن است حتی نیاز به مصرف دارو هم نباشد. به‌طور معمول تا زمانی‌ که بیمار مشکل خاصی نداشته باشد، برای او دارو تجویز نمی‌شود. از طرفی ممکن است بدن هرکس به نوع خاصی از دارو جواب مثبت دهد؛ بنابراین گاهی لازم است داروهای مختلف برای بیمار تجویز شود تا در نهایت پزشک به مناسب‌ترین درمان برسد.

متداول‌ترین داروی پارکینسون، لوودوپا یا اِل-دوپا است. اما اگر این دارو برای مدت طولانی یا با دوز بالا استفاده شود ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. در مواردی هم ممکن است پزشک در مراحل اولیه دارو‌های دیگری را تجویز کند. روپینیرول و و پرامیپکسول داروهای دیگری هستند که برای درمان بیماری پارکینسون تجویز می شوند.

 درمان تحریک عمقی مغزی :علاوه بر درمان دارویی ممکن است پزشک از درمان تحریک عمقی مغزی استفاده کند . در این نوع درمان سیگنال‌های الکتریکی به مناطق موردنظر مغز ارسال می‌شود تا عملکرد آن بهبود یابد.

جراحی:گاهی در موارد خاص ممکن است پزشک تشخیص جراحی را بدهد و فرد مجبور به عمل جراحی مغز شود که با توجه به نظر پزشک انواع جراحی ممکن است انتخاب شود.

---