قتل و ناامنی خلاصه‌ای از ایران در سینما

سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر با حضور آثاری که غالبا فضایی غم‌زده و ناامید داشتند به پایان رسید. طبق بررسی‌های سرویس فرهنگی تبیان(نشانک) بیش از 60 درصد آثار جشنواره فجر امسال مضمونی تلخ داشتند و از میان 27 فیلم اکران شده، در 19 اثر قتل عمد و غیر عمد موضوع اصلی یا فرعی داستان‌ها بوده است.

نکته عجیب‌تر اینکه امسال در مجموع 7 فیلم سینمایی اکران شده در جشنواره فیلم فجر؛ صحنه وقوع قتل که در مواردی بسیار خشن هم بوده به طور کامل به نمایش درآمده در حالی که تنها 4 فیلم سینمایی فجر دارای هشدار رده بندی سنی بوده‌اند.


اما آیا دوره سی و هشتم جشنواره فیلم فجر تنها دوره ناامید و تلخ این جشنواره طی سالیان گذشته بوده است؟! تبیان با کمک مجموعه پژوهشی بینا(زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی) به این پرسش پاسخ می‌دهد. بررسی آثار سه دوره قبل جشنواره فیلم فجر یعنی از سال 95 تا سال 97 خبرهای خوبی به همراه ندارد و این فرضیه را اثبات می‎کند که جشنواره فیلم فجر یا در اصل تولیدات سینمای ایران در سال‌های اخیر بیش از هر چیز مشغول پمپاژ ناامیدی در میان جامعه بوده است.

بررسی شاخص کلی غم‌انگیز بودن آثار در این سه دوره از جشنواره فیلم فجر نشان می‎دهد؛ در سال 95، 41% آثار؛ در سال 96، 28 % و در سال 97 هم 16 % آثار جشنوراه فجر غم‌انگیز بوده‌اند. به جز این بررسی دقیق‌تر شاخص‌های مهم دیگر وضعیت هشدار دهنده‌ای برای سینمای ایران ترسیم می‎کنند.

شاخص «مهاجرت از ایران» که در میزان رضایت‌مندی از زندگی افراد تاثیر چشم گیری هم دارد در فیلم‎های جشنواره فجر به وفور وجود دارد. در سال 95 بیش از 11 درصد؛ در سال 96 با یک اوج‎گیری ناگهانی 36 درصد و در سال 97 هم 13 درصد آثار حاضر در جشنواره مهاجرت از ایران را دستمایه روایت قصه خود کرده‌اند.

شاخص بسیار مهم «امنیت» که بار روانی غیر قابل انکاری در جامعه دارد در سینمای ایران و بر خلاف واقعیت جای خود را به ناامنی داده است. بررسی این مفهوم در آثار سه دوره اخیر جشنواره فیلم فجر نشان می‎دهد، در سال 95، بیشتر از 30 درصد فیلم‌های سینمایی، ایران را به طرق مختلف ناامن جلوه می‌دهند. سال 96 فیلم‎های بیشتری درگیر شده و 44 درصد آثار به ناامنی می‌پردازند. سال 97 اما وضعیت بهتر شده و تنها 20 درصد آثار دچار این سیاه‌نمایی هستند.



«اعتماد به حاکمیت» آخرین شاخصی است که در این گزارش به وضعت آن در آثار سینمای ایران می‎پردازیم. شاخصی که در اصل جای خود را با بی‌اعتمادی به حاکمیت عوض کرده است. آثار حاضر در جشنواره فیلم فجر سال 95 اصرار عجیبی برای تبلیغ بی‌اعتمادی به حاکمیت داشتند و74 درصد آثار در این باره روایت می‎کردند. در سال 96 هم 60 درصد مضامین، اعتماد به حاکمیت را منفی جلوه می‎دادند که البته این کاهش در جشنواره سال 97 با یک سیر صعودی جبران شد و دوباره 73 درصد آثار به این موضوع پرداختند.

بی‌توجهی وزارت ارشاد به وضعیت مضامین سینمایی که به مرحله هشدار رسیده در کنار رفتار عجیب جشنواره فجر که امسال جوایز معتبرش را به تحریم کنندگان جشنواره داد این نگرانی را ایجاد می‎کند که جریانی در دستگاه فرهنگی کشور تلاش دارد تا موتور محرک سینمای ایران را علیه ارزش‎های ملی و انقلابی به راه بی‌اندازد.

 

---