درمان پریودهای نامنظم

بدن برخی زنان مثل ساعت کار می‌کند؛ یعنی هرماه به فاصله‌ای منظم پریود می‌شوند. معمولاً چرخه قاعدگی زنان ۲۸روزه است؛ یعنی در هرماه به فاصلهٔ ۲۸ روز پریود می‌شوند. البته این عدد بین افراد مختلف کمی تفاوت دارد. نکته قابل ذکر این است که زمانی می‌توان گفت پریود نامنظم است، چرخه قاعدگی از ۳۵ روز بیشتر یا از ۲۱ روز کمتر باشد.

پریود نامنظم چیست؟

پریود بخشی از چرخه قاعدگی زنان است. در دوران پریود، دیواره رحم کنده می‌شود. این پاک‌سازی ماهیانهٔ دیوارهٔ رحم با خون‌ریزی از رحم و خروج آن از واژن است، پریود‌شدن از سن بلوغ یعنی از سنین ۱۰الی ۱۶سالگی آغاز شده و این روند تا سنین 45الی 55 سالگی که زنان یائسه می‌شوند، ادامه می‌یابد.

اما پریود نامنظم، به دلایل مختلفی رخ می‌دهد؛ به‌طور مثال تغییر روش‌های پیشگیری از بارداری، به‌هم‌خوردن تعادل هورمون‌ها، تغییرات هورمونی در شروع دوران یائسگی و ورزش‌های شدید از عوامل بروز آن هستند.

درمان پریود نامنظم در دوران بلوغ یا در شرف یائسگی ضروری نیست؛ ولی اگر چنین چیزی در سال‌های باروری و تولیدمثل رخ دهد، لازم است که درمان شود.

علائم در پریود نامنظم

همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردیم چرخه‌ٔ قاعدگی ۲۸ روزه است و همچنین بسته به بدن و شرایط هر فرد، امکان دارد که این عدد از ۲۱ تا ۳۵ متغیر باشد. به‌طور متوسط، تعداد روزهای خون‌ریزی هم حدود ۵ روز است. البته این عدد هم می‌تواند از ۲ تا ۷ روز تغییرنماید.

معمولاً بعد از دوران بلوغ، چرخه قاعدگی در بیشتر زنان به‌طور منظم پیش می‌رود و تعداد روزهایی که فرد پریود می‌شود، در هر ماه به عددی مشخص می‌رسد. بااین‌حال، مقدار خون‌ریزی و فاصلهٔ بین هر پریود در بعضی از زنان در هرماه متغیر است. به این حالت، پریود نامنظم گفته می‌شود.

نخستین علامت پریود نامنظم، تغییر فاصلهٔ بین دو پریود از ۳۵ روز است؛ یعنی اگر فاصلهٔ پریود این ماهتان از ماه پیش، بیشتر از ۳۵ روز شده است، باید کمی درباره این موضوع حساسیت بیشتری به خرج بدهید. تغییر در مدت‌زمان پریود هم نشانهٔ دیگری است که نیاز به پیگیری دارد. تغییرات در خون‌ریزی یا وجود لخته‌های خونی که قطرشان بیشتر از ۲٫۵ سانتی‌متر است هم می‌تواند نشانه‌ای از پریود نامنظم باشد.

دلایل پریود نامنظم

دلایل زیادی برای بروز پریود نامنظم وجود دارد. پریود نامنظم گاهی نشانه‌ای از مشکلی جسمانی است؛ یعنی به شما هشدار می‌دهد که سلامتی‌تان به خطر افتاده است. در بعضی موارد هم می‌تواند موجب مشکلات عمیق‌تری مانند ناباروری شود.

- کاهش وزن شدید
- افزایش وزن شدید
- استرس‌های عاطفی
- ورزش‌های شدید مانند دوی ماراتون
- اختلالات در خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی

دلایل دیگری در بروز پریودی‌های نامنظم

تولید و تغییرات هورمونی از شایع‌ترین علت‌ها است و استروژن، پروژسترون دو هورمونی هستند که روی تغییرات پریود اثر گذاشته و نظم پریود را ‌کنترل می‌کنند. همچنین عوامل دیگری نیز در نامنظم شدن دوران قاعدگی مؤثر هستند.

- اثرات هورمونی: تغییرات چرخه‌ٔ عمر که بر تعادل هورمونی بدن اثر می‌گذارد شامل بلوغ، یائسگی، بارداری، زایمان و شیردهی می‌شود. در دوران بلوغ، بدن تغییرات بسیار زیادی می‌کند. امکان دارد که به تعادل‌رسیدن سطح استروژن و پروژسترون سال‌ها طول بکشد. در چنین حالتی، پریود نامنظم رایج است.

- بلوغ و یائسگی: نامنظم‌بودن پریود در دوران بلوغ یا نزدیک‌شدن به یائسگی معمولاً نیاز به درمان ندارد. قبل از یائسگی هم زنان اغلب دچار پریود نامنظم می‌شوند و ممکن است میزان خون‌ریزی‌شان در هر بار پریود با دفعهٔ قبلی متفاوت باشد. یائسگی زمانی رخ می‌دهد که از آخرین پریود حدود ۱۲ ماه می‌گذرد. بعد از یائسگی، دیگر پریود‌شدن در کار نیست.

- پیشگیری از بارداری: اگر خون‌ریزی غیرعادی به‌دلیل روش‌های پیشگیری است و در طول چند ماه هم ادامه دارد، باید با پزشک متخصص درباره استفاده از روش‌های دیگری برای پیشگیری صحبت شود. در طول بارداری هم پریود متوقف می‌شود و بیشتر زنان تا زمانی که به نوزاد شیر می‌دهند، پریود نمی‌شوند.

روش‌های پیشگیری از بارداری می‌توانند از دلایل خون‌ریزی نامنظم باشند؛ برای مثال شاید وسایل پیشگیری داخل‌رحمی مانند آیودی موجب خون‌ریزی شدید شوند. قرص‌های ضدبارداری هم باعث می‌شوند که در فاصلهٔ بین دو پریود، لکه‌بینی به وجود بیاید. زمانی که برای نخستین بار از قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنید، پریود با خون‌ریزی سبکی همراه می‌شود و  کمتر از همیشه طول می‌کشد. البته این مشکل معمولاً بعد از چند ماه حل می‌شود.

- استرس یا اختلالات خوردن: علت نامنظم‌شدن پریود اگر استرس و مشکلات روحی، کاهش وزن ناگهانی یا اختلالات خوردن باشد، نیاز به روان‌درمانی به وجود می‌آید؛ مثلاً فن‌های ریلکسیشن، مدیریت استرس و مشاوره با روان‌شناس به فرد کمک خواهد کرد.

-سندروم تخمدان پلی‌کیستیک: یکی از مشکلاتی است که با پریود نامنظم ارتباط دارد. افراد مبتلا به آن، در تخمدان‌هایشان، کیسه‌های کوچک پُر از مایعی به نام کیست دارند. زنانی که دچار این سندروم هستند، تخمک‌گذاری ندارند و هر ماه یک عدد تخمک را آزاد نمی‌کنند. از علائم این مشکل، پریود نامنظم یا پریودنشدن، چاقی مفرط، آکنه و رشد موهای زائد است.

- آندومتریوز: هم وضعیتی است که در آن سلول‌های موسوم به سلول‌های آندومتریال (که به‌طور طبیعی در داخل رحم وجود دارند) در خارج از آن شروع به رشد می‌کنند. به‌عبارت دیگر، در این حالت، پوشش داخلی رحم در بیرون آن شکل می‌گیرد. سلول‌های آندومتریال همان سلول‌هایی هستند که هر ماه در دوران پریود از دیواره رحم کنده می‌شوند و بیرون می‌ریزند؛ به همین خاطر، احتمال اینکه آندومتریوز بیشتر در دوران باروری زنان رخ دهد، بیشتر است.

رشد سلولی در آندومتریوز سرطان‌زا نیست. حتی ممکن است هیچ علامتی هم به همراه نداشته باشد، اما احتمال دارد که درد ایجاد کند و مشکلات دیگری را در بدن به وجود آورد. اگر خون دیواره رحم در بافت‌های اطرافش به دام بیفتد، امکان تخریب آن بافت‌ها، ایجاد درد شدید، پریود نامنظم و ناباروری خواهد بود.

- بیماری التهابی لگن: عفونت در دستگاه تولیدمثل زنان است. این بیماری از شایع‌ترین عوارض بیماری‌های مقاربتی به‌جز ایدز است. اگر این بیماری سریع تشخیص داده شود، امکان درمانش با آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد اما اگر در بدن پخش شود، امکان دارد که لوله‌های فالوپ و رحم را تخریب کند و دردی مزمن و بلندمدت به وجود بیاورد. نشانه‌های بیماری التهابی لگن پرتعدادند. خون‌ریزی بعد از آمیزش جنسی و در فاصلهٔ میان دو پریود هم از نشانه‌های آن است.

- اختلالات تیروئید: هم می‌توانند باعث نامنظم‌شدن پریود شوند. غده تیروئید هورمونی ترشح می‌کند که بر سوخت‌وساز بدن اثرگذار است.

- سرطان رحم یا دهانه رحم: در مواردی نادر می‌تواند موجب خون‌ریزی‌ها در فواصل دو پریود یا در زمان نزدیکی جنسی شود.

درمان پریود نامنظم

پزشکان برای درمان نامنظم‌بودن پریود ممکن است قرص متفورمین تجویز کنند. متفورمین دارویی خوردنی است که برای کاهش انسولین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو استفاده می‌شود.

این قرص می‌تواند به منظم‌شدن پریود و تخمک‌گذاری کمک کند. مقدار (دُز) اندکی از قرص‌های ضدبارداری، که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون است، هم می‌تواند مفید باشد. این قرص‌ها می‌توانند باعث کاهش تولید آندروژن شوند و خون‌ریزی غیرعادی را تنظیم کنند.

پریودهای نامنظم می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات باروری باشد؛ اما همیشه هم این‌طور نیست. تخمک‌گذاری در خلال خون‌ریزی هم می‌تواند رخ بدهد. برای پیگیری روند تخمک‌گذاری می‌توان موارد زیر را در نظر گرفت:

- تاریخ پریودهایتان را روی تقویم علامت بزنیدو الگوی آن را پیدا کنید.
- دمای بدن را هرروز اندازه بگیرید. اگر افزایش دما داشتید، یعنی احتمالاً به تخمک‌گذاری نزدیک می‌شوید.
- وضعیت مخاط دهانه رحم را کنترل کنید. با نزدیک‌شدن به تخمک‌گذاری، مخاط رحم بیشتر می‌شود و حالت لزج، لیز و شفاف پیدا می‌کند.

- رژیم غذایی مناسب
نیمی از مشکلات قاعدگی مانند درد شدید و بی‌نظمی‌های قاعدگی به‌دلیل عادات غذایی ناسالم ایجاد می‌شوند. وقتی به دوران قاعدگی خود نزدیک می‌شوید، از مصرف غذاهای پرادویه و شور پرهیز کنید؛ زیرا این غذاها احتمال لخته‌شدن خون را افزایش می‌دهند و به گرفتگی‌های عضلانی به‌شدت دردناک منجر می‌شوند؛ همچنین بهتر است که میوه‌هایی مانند موز را بیشتر مصرف کنید.

- ممنوعیت در مصرف برخی مواد
گرفتگی‌های قاعدگی دردهایی است که در طول دوران قاعدگی یا روزهای قبل و بعدازآن ایجاد می‌شود. این دردها معمولاً در کمر، شکم و پاها ایجاد می‌شوند. دلایل اصلی گرفتگی قاعدگی مصرف گوشت و لبنیات و سیگار کشیدن است. معمولاً استعمال دخانیات موجب توقف تولید تخمک در تخمدان‌ها می‌شود و عدم تخمک‌گذاری از دلایل عمده بی‌نظمی‌های قاعدگی است.

-  فعالیت کنید
به‌جای مصرف داروهای مسکن، فعالیت بدنی خود را افزایش دهید؛ برای نمونه می‌توانید حرکات کششی انجام دهید. فعالیت بدنی در کاهش فشار بر قسمت‌های تحتانی بدن مؤثر است.

- حرکات یوگا
برای جلوگیری از لخته‌شدن و اختلال در جریان خون و درنتیجه درد قاعدگی باید به‌طور منظم تمرین‌ها و حرکات یوگا انجام دهید. برای این منظور، انجام بعضی از تمرین‌های پایه‌ای حرکت سلام‌برخورشید (سوریا ناماسکار) بسیار مفید است.

- استفاده از کیسه آب گرم
معمولاً در ماه‌های سرد سال، دوران قاعدگی طولانی‌تر و دردناک‌تر می‌شود. برای برطرف‌کردن درد می‌توانید کیسه‌ آب‌ گرمی را روی شکم خود قرار دهید تا با تسهیل و روان‌‌کردن جریان خون، شدت درد را کاهش دهید.

- سندرم پیش از قاعدگی
بعضی از زنان در دوران قاعدگی دچار نوسانات خلقی می‌شوند. نوسانات خلقی دوران قاعدگی را سندرم پیش از قاعدگی (PMS) می‌نامند. تغییرات خلقی شدید پیش از قاعدگی، در طول قاعدگی و پس از آن، از علائم این سندرم است. مصرف مواد غذایی سالم در برطرف‌کردن این تغییرات خلقی نقش زیادی دارد.

در این میان، مصرف نخود، ماست سویا، شیر، برنج قهوه‌ای، عدس و سایر حبوبات بسیار مهم است؛ زیرا در برطرف‌کردن عدم تعادل هورمونی مؤثر هستند. چای گیاه شاه‌پسند نیز دمنوش ضداضطرابی است که در کنترل‌کردن نوسانات خلقی سندرم پیش از قاعدگی مؤثر است.

- تغییر سبک زندگی
مهم‌ترین مورد در نکات بهداشتی دوران قاعدگی، تغییر سبک زندگی است. امروزه عادت‌ماهانه دختران جوان زمانی شروع می‌شود که هنوز به سن نوجوانی نرسیده‌اند و بسیاری نیز دچار بی‌نظمی‌های قاعدگی می‌شوند. بیشتر دختران نوجوان به فعالیت‌های بدنی‌ مثل ورزش، بازی در فضای باز و یوگا کاملاً بی‌توجه هستند. 

وقتی بدن هیچ تحرکی نداشته باشد، چرخه قاعدگی نامنظم می شود، البته منظور از سبک زندگی فقط افزایش فعالیت بدنی نیست و تغییر رژیم غذایی و عادات غذایی را نیز شامل می‌شود. برای نمونه، مصرف فست‌فود یکی از دلایل مهم اختلال در قاعدگی و قاعدگی نامنظم است.

---