تاریخچه والیبال در ایران

بازی والیبال در ایران در آغاز دارای قواعد خاصی نبود و فنون و تاکتیک‌های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت. اما در سال ۱۳۰۲ شمسی قوانینی که در آن زمان در کشورهای دیگر اجرا می‌شد، در ایران نیز به اجرا در آمد و ورزش والیبال در ایران با قواعد بین‌المللی برگزار شد.

فدراسیون بین‌المللی والیبال

از سال ۱۳۰۴ توجه عموم مردم به ورزش والیبال زیاد شد و در مدت کمی طرفداران زیادی پیدا کرد. به‌طوری‌که تمرینات والیبال در سه محل، به‌طورجدی و مستمر شروع و دنبال شد.

- دارالمعلمین ورزش
- کلوپ شایسته یا اجتماعیون
- کلوپ ورزشی کالج البرز

البته کالج البرز نسبت به دیگر مراکز ورزشی آن زمان، از امکانات بیشتر و بهتری بهره می‌برد و در نتیجه اکثر جوانان برای تمرین به این محل می‌رفتند.

اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کـــلوپ شایسته به وقوع پیوست. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آید. این مسابقه مقدمه‌ای برای توسعه روز افزون این ورزش بود.

بازی والیبال به‌تدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ‌التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در شهرستان‌های کشور رواج و عمومیت یافت. اولین مسابقه شهرستان‌های ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشد.

تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می‌شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصی به نام قمشه‌ای ساخته شد.

- در سال ۱۳۱۴ یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد.
- در سال ۱۳۱۸ اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات سایر رشته های ورزشی برگزار شد.

در سال ۱۳۲۴  والیبال و بسکتبال در ایران دارای فدراسیون مشترک شدند و در آن سال‌ها مسابقاتی تحت عنوان قهرمانی باشگاه‌ها، دستجات آزاد، انتخابی، قهرمانی مدارس و دانشکده‌های هر شهرستان و نهایتاً قهرمانی کشور انجام می‌گرفت.

ورزش والیبال و جنگ جهانی دوم

اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم، ارتباط ورزشی کشور بخصوص با تیم‌های والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کـشور بود. در آن زمــان یک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتش روسیه در بندر انـزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ایران خاتمه یافت.

ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط دکتر سید ضیاءالدین شادمان، رئیس فدراسیون والیبال و بسکتبال وقت، و تهیه و تنظیم آن توسط استاد کاظم رهبری، رئیس تربیت بدنی آموزشگاه‌های پایتخت، که از داوران ممتاز والیبال در کشورمان بودند، اقدامات ارزنده‌ای بود که شکل منظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود.

در پایان سال ۱۳۳۶، آقای امیرعباس امین به‌عنوان اولین رئیس فدراسیون والیبال کار خود را آغاز کرد. در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین‌المللی والیبال جهان مطرح شد. در سال 1337 تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد. چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات والیبال در بازیهای آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شدند.

 این تیم که برای اولین بار در چنین رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب نموده و مدال نقره اولین دوره مسابقات والیبال بازی‌های آسیایی را برای کشورمان به ارمغان آورد. بعدازاین مسابقات، فعالیت‌های بین‌المللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد.

برگزاری مسابقات والیبال لیگ سراسری ایران با عنوان جام پاسارگارد که در سالهای 1353، 1354 و 1355 برگزار شد و همچنین مسابقات بین‌المللی دهه فجر و لیگ‌های برتر و دسته اول باشگاه‌ها كه از سال 1372 تاکنون انجام شده است از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و در رواج و گسترش و پیشرفت والیبال در کشور تأثیر فراوانی داشته است.

ورزش والیبال پس از پیروزی انقلاب اسلامی

در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تأثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه کشورمان برنامه‌های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می‌شد درزمینهٔ ورزش عمومی و همگانی برنامه‌ریزی شود. رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه‌ریزی در ورزش کشور، برنامه‌ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت.

مسابقات والیبال بین‌المللی دهه فجر که از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۷۹ برگزار شد از جمله رویدادهای ارزنده در تاریخ والیبال ایران اسـت که به پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید تا جایی که لیگ‌های برتر و دسته اول باشگاه‌های کشور به شکل نوین خود یعنی آن‌طور که در دنیا معمول بود، پی‌ریزی شد و سال به سال رونق یافت.

از سوی دیگر، با به کار گرفتن مربیان نام آشنای جهان والیبال در کنار مربیان داخلی در رده پایه به امر بازیکن سازی و آموزش توجه ویژه‌ای شد. همچنین علم روز والیبال به بازیکنان ایرانی تزریق شد. ازاین‌رو طی سال‌های اخیر عناوین متعدد جهانی و آسیایی و مدال‌های رنگارنگ والیبال در رده‌های نوجوانان، جوانان و بزرگ‌سالان افتخار بی‌چون و چرایی برای ورزش والیبال ایران  رقم زد و والیبال به‌عنوان پرافتخارترین ورزش گروهی ایران شناخته شد.

کسب کرسی‌های قابل توجه در فدراسیون جهانی و کنفدراسیون آسیا توسط نمایندگان ایران نیز از دیگر افتخارات والیبال کشورمان است. تیم ملی نوجوانان جمهوری اسلامی ایران در سال 1989 میلادی مقام چهارم اولین دوره مسابقات قهرمانی نوجوانان جهان را که در دوبی برگزار شد کسب نمود.

---