تبیان، دستیار زندگی

جنجال «خانه پدری» به نفع خانواده یا جیب تهیه‌کننده؟

محتوای منفی و ضد خانواده فیلم سینمایی جدید کیانوش عیاری و حواشی زیادش که مخاطبان زیادی را به سینما کشاند این سوال را مطرح می‌کند که آیا جنجال‌های منتقدان علیه «خانه پدری» به نفع خانواده است؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
خانه پدری

پس از تولید فیلم‌ها، جلوگیری از اکران‌ سینمایی‌شان در تمام دنیا امری طبیعی اما کم‌تکرار است. در رابطه با ایران سوال مورد بحث این است که چرا توقیف فیلم‌های تولید داخل در کشورهای دیگر به اندازه ایران مرسوم نیست و به نظر می‌رسد ایران به طور مداوم در حال توقیف فیلم‌های سینمایی داخلی است؟

در این رابطه اولین مسئله این است که عدم توقیف فیلم‌های سینمایی در اروپا و آمریکا به معنی نبود ممیزی در این کشورها نیست؛ اتفاقا ممیزی‌های سنگینی در این کشورها نیز صورت می‎گیرد، توقیف به دلیل حساسیت‎های اعتقادی و سیاسی در این کشورها مسبوق به سابقه است، مثلا آمریکا اکران فیلم آخرین وسوسه مسیح که روایتی در خصوص حضرت مسیح (ع) بود را به دلیل حساسیت‎های اعتقادی مسیحیان متوقف کرد.

اینکه توقیف کمتری در این کشورها اتفاق می‌افتد بیش از همه به این دلیل است که تولید فیلم‌های حساسیت برانگیز آن‌هم با بودجه کمپانی‌های خصوصی برای سرمایه‌گذارها به صرفه نیست. در کشورهای اروپایی و همچنین در غول صنعت فیلم‎سازی آمریکا فیلم‎سازها منطبق بر حساسیت‌‎ها فیلم می‎سازند تا فروش بیشتر را از دست ندهند و با اعمال محدودیت یا اعتراض گروه‌های مردمی و دولتی دچار زیان و خسارت نشوند.

در ایران علی رغم وجود قانون دریافت مجوز ساخت، اکران برخی آثار با مشکل مواجه می‎شود. خانه پدری، ساخته کیانوش عیاری جدیدترین نمونه توقیف‌ در سینمای ایران است که اساسا با توجه به میزان خشونت و محتوای ضد ایرانی که دارد صدور مجوز ساخت برای آن سوال‌برانگیز است. بسیاری از رسانه‎ها انتقادات مفصلی را متوجه اکران خانه پدری کردند و این فیلم را فیلمی نامناسب برای اکران در سینمای ایران می‌دانند.

هم‌زمان با آغاز اکران این فیلم، در کمتر از یک هفته با ورود دادستانی رسانه، خانه پدری دو بار توقیف شد. اما آیا این دو اقدام به نفع مخاطب خاکستری سینما بود؟! در سینمای ایران که حتی رده‎بندی سنی به عنوان هشداری در راستای تکریم خانواده مهجور است، هجمه علیه فیلم‌های ضعیف در اصل تبلیغ برای فیلم و موجی برای فروش بیشتر آن تلقی می‌شود.

خانه پدری از جمله مواردی است که اگر تا این اندازه مورد هجمه قرار نمی‌گرفت با توجه به ضعف‌های آشکار ساختاری که دارد قطعا نمی‎توانست با فروش خوبی روبه رو شود. اوج فروش این فیلمِ تلخ در روزهای ابتدایی اکرانش ناشی از موج انتقادات منفی علیه آن بود و مخاطب خاکستری عطشی غریب برای تماشای فیلمی داشت که منتقدان در هجمه‌های سنگین درباره‌اش صحبت کرده بودند.

اکنون سوال این است که اگر انتقادات منفی صورت نمی‌گرفت چه اتفاقی برای خانه پدری می‌افتاد؟! آمارها نشان می‎دهد اغلب توقیفی‌های اکران شده گیشه ضعیفی داشته‌‌ و فروش خود را غالبا مدیون تبلیغات منفی بوده‌اند. به طور مثال فیلم توقیفی «عصبانی نیستم» در رتبه 22 جدول فروش سال 97 توانست تنها 3 میلیارد تومان بفروشد، «آشغال‌های دوست داشتنی» دیگر توقیفی سال‌های اخیر در رتبه 18 جدول فروش سال97 هم نتوانست بیشتر از 3 میلیارد تومان بلیط بفروشد. سینمایی «دلم می‌خواد» هم در همین سال با رتبه 36 توانست تنها 1 میلیارد تومان بفروشد و در سال 96 هم فیلم پرحاشیه «مادر قلب اتمی» تنها 1میلیارد فروخت و در رتبه 26 جدول فروش ایستاد که با توجه به حواشی‌اش یک شکست بزرگ برای تهیه کننده بود.

میزان استقبال مخاطب از این فیلم‌های جنجال آفرین نشان می‌دهد هزینه توقیف آن‎ها که متوجه سازمان سینمایی و وزارت ارشاد است خیلی بیشتر از اکران بی سر و صدای آن‌ها بوده است. با توجه به قانون تامین کف فروش در هفته ابتدایی اکران، شلوغ‌کاری رسانه‎ای تنها به فروش بیشتر کمک می‎کند بنابراین بهترین روش برای جلوگیری از آسیب‌ها افزایش نظارت بر ساخت به جای توقیف است.