اضطراب در کودکان و 5 راه کنترل آن

اضطراب یکی از رایج‌ترین نگرانی‌های بهداشت روان در کودکان و بزرگ‌سالان است که طبق آمار انستیتوی ملی بهداشت روان، 25٪ از کودکان در طول عمر خود اختلال اضطراب را تجربه می‌کنند. کودکان چون مشکلات پیش‌ آمده را تهدیدآمیزتر از چیزی که هست می‌دانند طبیعتاً عکس‌العمل شدیدتری نسبت به موقعیت‌های تهدیدآمیز از خود نشان داده و بیشتر مضطرب می‌شوند. اگر کودک هرازگاهی احساس نگرانی و اضطراب کند طبیعی و بخشی از غریزه او است اما اگر روزی چندبار نگران و مضطرب شده و اضطرابش در تمام فعالیت‌های روزانه‌اش تأثیر بگذارد، از حالت طبیعی خارج‌ شده و نیاز به درمان دارد.

کودکان مضطرب چه نشانه‌هایی دارند؟

1. سخت تمرکز می‌کنند.
2. سخت به خواب می‌روند و یا بدخواب هستند و چندباره از خواب بیدار می‌شوند.
3. به‌ سرعت عصبانی شده و تحریک‌پذیرند.
4. دائماً نگران‌اند و افکار منفی دارند.
5. همیشه در حال گریه و زاری هستند.
6. بسیار وابسته‌اند.
7. از دردهای شکمی و داشتن حالت تهوع شکایت می‌کنند.
8. تپش قلب و تنفس سریع دارند.

 ریشه اضطراب در کودکان چیست؟

1. ژنتیک
2. عوامل روان‌شناختی
3. عوامل محیطی
4. عارضه جانبی برخی از داروها
5. برخی از کودکان پس از وقایع استرس‌زا دچار اضطراب می‌شوند مانند مشاجره والدین، مرگ یکی از نزدیکان، تصادف یا بیماری، موضوعات مربوط به مدرسه مثل زمان امتحانات، مورد سوءاستفاده قرار گرفتن و کودکان مبتلابه اختلال بیش فعالی و اوتیسم 

انواع اضطراب شایع در کودکان

1. اضطراب عمومی: اگر کودک نگرانی یا اضطراب بالایی را تجربه کند به‌ طوری که منجر به خستگی، تحریک‌پذیری، فشار عضلانی، مشکل در تمرکز یا اختلال در خواب او شود اصطلاحاً می‌گویند کودک از اضطراب عمومی رنج می‌برد.

2. اضطراب جدایی: این نوع اضطراب بیشتر هنگام جدایی از والدین یا پرستار کودک اتفاق می‌افتد و کودکان مبتلا به این اختلال بیشتر نگران فوت یا جدایی والدینشان هستند و به همین علت از رفتن به مهدکودک و مدرسه امتناع می‌کنند و علائمی چون سردرد و حالت تهوع دارند.

3. اضطراب اجتماعی: اگر کودک از داشتن مشارکت در کلاس و تعامل با همسالان خود شدیداً می‌ترسد احتمالاً به اضطراب اجتماعی مبتلا شده است. این کودکان از مورد قضاوت قرار گرفتن و تحقیر شدن توسط دیگران دچار اضطراب می‌شوند و نشانه‌هایی چون گریه، چسبیدن به والدین و امتناع از صحبت کردن دارند و سعی می‌کنند از موقعیت‌های اجتماعی که باعث ایجاد ترس در آن‌ها می‌شود دوری کنند.

4. فوبیا یا ترس از چیزی خاص: این نوع اضطراب با ترس شدید و غیرمنطقی از یک وضعیت یا هر چیز دیگری مانند هواپیما، رعدوبرق، ترس از حشرات و ... همراه است. این کودکان ممکن است از تنگی نفس، درد قفسه سینه، احساس خفگی، حالت تهوع، سرگیجه، احساس سرما یا گرما، ترس از دیوانه شدن و یا ترس از مرگ شکایت کنند.
والدین اغلب وقتی می‌بینند که کودکشان از موضوعی خاص دچار ترس و نگرانی و اضطراب شدید می‌شود سعی می‌کنند تا کودک را از محیط دور کرده و همین موضوع باعث می‌شود که او نسبت به محیط حساس‌تر شود. در  صورتی که ابتدا باید نگرانی و اضطراب او را تأیید کرده و قابل درک بدانند و بعد به کودک اطمینان خاطر دهند که خطری او را تهدید نمی‌کند و او را به آرامش برسانند. وظیفه والدین این نیست که همه عوامل اضطراب‌زا را از زندگی فرزندشان برطرف کنند بلکه باید به کودک کمک کنند تا اضطراب را به‌طور مؤثر مدیریت کند تا بتواند در بزرگ‌سالی با چالش‌های بزرگ زندگی مقابله کند.
 

درمان اختلالات اضطرابی در کودکان

1. هرگز از مشورت با متخصصان در مورد اضطراب فرزند خود دریغ نکنید.
2. کودکان مبتلابه اختلالات اضطرابی معمولاً با گفتگودرمانی درمان می‌شوند.
3. شناخت درمانی رفتاری می‌تواند به کودک کمک کند تا افکار خود را واقعی یا غیرواقعی تشخیص دهد.
4. بازی‌درمانی ممکن است بهترین کار برای کودکان خردسال باشد تا از این طریق روی کاهش اضطرابشان کار کنند.
5. برای برخی از کودکان بسته به ماهیت و شدت علائم ممکن است در کوتاه‌مدت یا بلندمدت دارو تجویز شود.

چگونه به کاهش اضطراب کودکمان کمک کنیم؟

1. تنفس عمیق
تنفس عمیق هنگام اضطراب به تنظیم ضربان قلب کودکان کمک می‌کند. برای این کار به بچه‌ها گفته می‌شود تا وقتی احساس اضطراب کردند نفس عمیق بکشند؛ اما یاد دادن تنفس عمیق به آن‌ها نیاز به تمرین دارد. تنفس عمیق روزانه بخصوص هنگامی‌ که کودکان آرام هستند به بچه‌ها کمک می‌کنند تا یاد بگیرند نفس خود را به‌ تنهایی کنترل کنند.
2. گفتگو
کودکان یاد می‌گیرند که با استفاده از گفتگو افکارشان را ترمیم کنند. ممکن است در ابتدا برای بچه‌ها سخت و عجیب باشد که از نگرانی‌هایشان برایتان بگویند ولی با آرامش و اطمینان خاطری که به آن‌ها می‌دهید باعث می‌شوید افکار مضطرب خود را کنترل کنند. تمرین صحبت کردن، آسان و برای بچه‌ها سرگرم‌کننده است. 

3. فعالیت ورزشی
انجام فعالیت‌های ورزشی روزانه می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. یک مطالعه نشان داده است کودکانی که یوگا تمرین می‌کنند نه‌تنها اثرات مفید ورزش را بلافاصله بعد از تمرین تجربه می‌کنند بلکه تا مدت‌ها بعد از تمرین نیز از نتایج مثبت آن بهره‌مند می‌شوند. ورزش‌های گروهی، کلاس‌های ورزشی و پیاده‌روی در پارک به بچه‌ها کمک می‌کند تا هم تعاملات اجتماعی‌شان بهتر شود و هم افکاری که آرامششان را بر هم می‌زند کنترل کنند.

4. بنویس و پاره کن
بچه‌ها باید یاد بگیرند چگونه افکاری که موجب نگرانی و اضطرابشان می‌شود را از ذهن خود بیرون بریزند. نوشتن احساسات و افکاری که باعث اضطراب می‌شود یک‌ راه عالی برای بیرون ریختن احساسات منفی بر روی کاغذ است. برای این کار کودک خود را تشویق کنید تا افکاری که نگرانش می کنند را نوشته و سپس پاره و دور بیندازد. پاره کردن کاغذ به بچه کمک می‌کند تا به‌طور نمادین نگرانی‌های خود را از بین ببرند. البته درست است که این افکار دوباره برمی‌گردند اما هنگامی‌که بچه‌ها یاد بگیرند چگونه آن‌ها را از خود دور کنند راحت‌تر با نگرانی‌هایشان کنار می‌آیند.

5. به آغوش گرفتن و همدلی کردن
فرزندتان را چنددقیقه‌ای در آغوش بکشید و با او تماس لمسی پیدا کنید این کار باعث آزاد شدن هورمون اکسی توسین و کاهش هورمون استرس شده و از اضطراب کودکتان می‌کاهد. همان‌گونه که او را در آغوش گرفته‌اید به او بگویید خیلی طبیعی است که هر انسانی در طول زندگی استرس و اضطراب را تجربه کند مهم این است که ما بتوانیم آن‌ها را  کنترل کنیم. اضطراب کودک را طبیعی جلوه داده و با همدلی و در آغوش گرفتنش به کاهش علائم استرس و اضطراب به او کمک کنید.

---