جنسیت سوم در آیات و روایات نداریم

حجت‌الاسلام دکتر رضا مهکام، در این نشست به تبیین معیارهای تعیین جنسیت و مسائل مربوط به ترنس‌ها از سه جنبه پزشکی، روانشناختی و فقهی در قرآن پرداخت و گفت: همیشه مفهوم «انثی» و «ذکر» را داشته‌ایم و این دوگانگی را آیات تأکید دارند؛ جنسیت سومی در آیات و روایات نیست.یکی از نکاتی که باید به آن پرداخته شود مفهوم جنسیت و اختلال هویت جنسی است؛ برخی می‌گویند جنسیت براساس ویژگی‌های فیزیولوژیک یا براساس روان فرد مشخص می‌شود. بر سر این موضوع دعواست؛ برخی هم می‌گویند جنسیت صرفاً به داشتن اندام تناسلی نیست و مغز و روان فرد باید دارای احساس مردانگی و زنانگی باشد و به جایی می‌رسند که فقط احساس در تعیین جنسیت اثرگذار است.

سه گروه ناراضیان جنسی

وی ادامه داد: نکته دوم درباره تفاوت سه گروهی است که با این مشکل مواجه هستند؛ ناراضیان جنسی سه گروه هستند، دو جنسی‌های واقعی، میان جنسی‌ها و گروه سوم افراد دارای اختلال هویت جنسی هستند.

دو جنسی‌های واقعی کسانی هستند که مردند و یک تخمدان اضافه دارند یا زن هستند و یک بیضه اضافه دارند؛ افرادی که دو دستگاه جنسی مردانه و زنانه را کامل داشته باشند گزارش نشده است.

مشکل دوجنسی‌های واقعی با عمل جراحی حل می‌شود و موضوع بحث ما نیستند؛ در ادبیات حوزه به این‌ها خنثی گفته می‌شوند.

میان جنسی‌ها  یا اینتر‌سکس‌ها دچار سندروم هستند؛ در زمان انعقاد نطفه کروموزم‌های آنان ایراد پیدا کرده است و یک کروموزم اضافه دارند یعنی سه کروموزم دارند؛ این افراد را نمی‌توان عمل جراحی کرد. آلت تناسلی آن‌ها ترکیبی از دخترانه و پسرانه است، این گروه خنثی مشکل هستند.

گروه سوم آن‌هایی هستند که هیچ علامتی از جنس مخالف ندارند، اما احساس می‌کنند که با وجود دختر یا پسر بودن باید جنس دیگری باشند؛ این‌ها هیچ‌گونه مشکلی در مغز، هورمون، کروموزم‌ها و دستگاه تناسلی ندارند و سالم هستند و در شرایط طبیعی معمولی هستند اما می‌خواهند جنس خود را تغییر دهند؛ این گروه موضوع بحث ما هستند.

ملاک‌های تعیین جنسیت در انسان 

ملاک‌های تعیین جنسیت در انسان کروموزم و غدد هستند؛ بعدها «Judith Butler» همجنس‌باز و میشل فوکو گفتند ما طیف جنسیت داریم و همه افراد جنس سومی می‌توانند داشته باشند. تاریخچه این مبحث به صحبت‌های افلاطون باز می‌گردد که اشاره به مردان زن‌گونه و زنان مردگونه دارد. بعد از انقلاب جنسی که سعی شد مسأله جنسی از خانه‌ها بیرون کشیده شود، این دو نفر، افرادی را به محیط‌های اجتماعی فرستادند که لباس سفیدی با مثلث معکوس بر تن داشتند و روی آن نوشته بود من کوئیر هستم.

با این کارها به تدریج قبح کلمه کوئیر را شکستند و در دهان‌ها انداخته شد و وقتی برای همگان سؤال مطرح شد نظریه خود را ارائه کردند که جنسیتی وجود ندارد؛ این درحالی است که قرآن می‌گوید «ذکر» و «انثی» و آن‌ها ادعا کردند ما جنسیتی نداریم و همه افراد طیفی از زنانگی و مردانگی دارند و مرد یا زن کامل وجود خارجی ندارد.

ملاک‌های تعیین جنسیت ربطی به روان ندارد

دکتر مهکام خاطرنشان کرد: اگر زنانگی و مردانگی پذیرفته شود بدین معنا که یک نفر که ۶۰درصد زن و ۴۰‌درصد مرد است پس در این وضعیت و با این پذیرش در برخی شرایط می‌خواهد در رابطه جنسی زن یا مرد باشد و نقش هر دو جنس را داشته باشد؛ به این فرد نباید اعتراض کرد تا هنجار این موضوع پذیرفته شود. وقتی ثابت کرد که طیفی از زنانگی و مردانگی وجود دارد به سراغ دگرجنس‌گرایی و همجنس‌گرایی می‌رود و از اینجا جنسیت سوم شکل می‌گیرد که نه مرد است و نه زن و در عین حال هم مرد و زن است. در گذرنامه‌ها و مدارک هویتی نیز جنس سوم را مطرح می‌کنند، اما از لحاظ علمی این موضوع پذیرفته نیست و فقط فرآیندی است که توسط این افراد نهادینه شده است و جنسیت سوم نیست. اینجا این پرسش مطرح می‌شود که اختلال هویت جنسی چیست؟

اختلال هویت جنسی این است که یک فرد وقتی به دنیا می‌آید تا سه سالگی جنسیت برای او مهم نیست و از این سن به بعد متوجه تفاوت آلت تناسلی می‌شود و به تدریج متوجه جنسیت می‌شود که سن تمایز جنسیتی است. برخی به علت داشتن مشکلات خانوادگی دچار این مشکل می‌شوند؛ بچه‌ها در مقطع 3 تا 6‌سالگی به سمت والد غیر همجنس می‌روند و سپس به سمت والد همجنس خود می‌روند، اما برخی به سمت والد همجنس خود برنمی‌گردند و تمایل دارند که از دختر بودن یا پسر بودن استعفا می‌ دهند.

مهکام گفت: در حال حاضر بسیاری از سریال‌ها به نفع مردان نیست و مردان را می‌کوبند و زنان را عاقل نشان می‌دهند؛ بهانه این است که نمی‌توان به زنان گفت که ادا و اطوار داشته باشند برنامه‌های کودک نیز بر همین روش است و در خانه نیز زمینه مرد‌زدگی وجود دارد و عوامل فردی و اجتماعی برای این موارد وجود دارد و این‌ها عوامل روانشناختی است.

بنابراین وقتی مشکل روانی است و علت‌ها روانی است در نتیجه درمان باید روانشناختی باشد و قرار نیست درمان فیزیولوژیک باشد؛ در فواصل سنی زیر هشت سال درمان آسان‌تر است در سنین ۸ تا ۱۳‌سالگی درمان سخت‌تر می‌شود، اما با گروه درمانی قابل حل است و از ۱۴‌سالگی تا دوران بلوغ درمان سخت است چراکه از سه سالگی با وجود دختر بودن پسرانه و با وجود پسر بودن زنانه فکر می‌کنند.مشکل دیگر این است که این افراد تمایل ندارند که درمان شوند؛ کسانی که از همجنس‌گرایی حس خوبی ندارند به راحتی درمان می‌شوند، اما کسانی که لذت می‌برند به سادگی درمان نمی‌شوند و تمایل به تغییر وجود ندارند و درمان آن‌ها زمان‌بر است و نیاز به تغییر هویت اصلی خود دارند.

عمل جراحی باز انتساب جنسی است

همجنس‌گرایی به‌دلیل اختلال جنسی نیست؛ در برخی موارد علت‌های آنان تشابهی دارد، اما متفاوت است. ناراضیان جنسیتی چهار گروه هستند، یک گروه ناراضی هستند، اما بروز و ظهور ندارند؛ این‌ها ازدواج کرده و این شرایط را تحمل می‌کنند. گروه دوم مبدل‌پوش‌ها هستند که می‌خواهند لباس جنس مخالف را بپوشند و گروه سوم هورمون تراپی دارند و هورمون‌های تزریقی جنس مخالف بر هورمون بدن غالب می‌شود.

دکترای روانشناسی بالینی اضافه کرد: گروه چهارم (ترانسکشوال) افرادی هستند که می‌خواهند جنسیت خود را تغییر دهند که ۷/۶‌درصد از این افراد به این سمت می‌روند و سه درصد عمل جراحی می‌پذیرند و بقیه پشیمان می‌شوند بنابراین عمل جراحی واقعی نیست و پزشکان برای درآمد این کار را انجام می‌دهند. در این موارد درمان‌های پزشکی کار درستی نیست چراکه این‌ها نیاز به درمان روانشناختی دارند. بیش از ۵۰‌درصد از این افراد بعد از عمل جراحی افسرده می‌شوند و ۳۰‌درصد خودکشی می‌کنند چراکه بعد از عمل جراحی امکان ازدواج ندارند و از خانواده و جامعه طرد می‌شوند. بسیاری از این افراد تحت تأثیر دو علت به سمت عمل جراحی می‌روند که علت نخست اینترنت است و همچنین کسانی که از پدر و مادر خود نارضایتی دارند. بخش قابل توجهی از روانشناسان و روانپزشکان اطلاعات اندکی در این‌باره دارند و نسخه عمل جراحی را ارائه می‌دهند.

فتواهای چندگانه مراجع درباره تغییر جنسیت

نخستین فردی که در این زمینه فتوا دادند امام(ره) بوده‌اند که گفته‌اند اگر در مقام اثبات و خارج، عمل جراحی بتواند تغییر جنسیت ایجاد کند و زن واقعاً به مرد و مرد واقعاً به زن تبدیل شود، اشکالی ندارد یعنی فتوا به عملی دادند که فرد به صورت کامل به زن یا مرد تبدیل شود؛ این مسأله در تحریرالوسیله آمده است. امام(ره) درسال‌۶۴ فتوا به عمل جراحی فردی داد که بعد از عمل نام خود را خانم خاتون گذاشت؛ نظر امام(ره) در مورد این فرد این بود که او خنثی است و مشکل اختلال جنسی ندارد. همه عمل جراحی‌ها براساس این فتوا بوده است نه فتوایی که در تحریرالوسیله آمده است. حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی نظرش این بود که اگر تغییر تحقق پیدا کند اشکالی ندارد؛ حضرت آیت‌الله موسوی‌اردبیلی نیز موافق امام(ره) بوده‌اند و حضرت آیت‌الله اراکی گفتند اگر عمل منجر به روشن شدن واقعیت جنسی شود اشکالی ندارد و در غیر این صورت محل اشکال است. حضرت آیت‌الله بهجت گفتند جایز نیست؛ حضرت آیت‌الله تبریزی گفتند که به صورت مطلق جایز نیست؛ حضرت آیت‌الله خوئی معتقد بودند که این کار در نهایت اشکال است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در فتوای جدید خود گفته‌اند که حرام است و حضرت آیت‌الله سیستانی نیز جایز نمی‌دانند. حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی معتقدند از لحاظ بدنی جایز است، اما کارهای صرفاً روانشناختی جایز نیست؛ فتوای ایشان دوگانه بوده است. حضرت آیت‌الله وحید خراسانی، حضرت آیت‌الله همدانی و حضرت آیت‌الله شبیری‌زنجانی گفته‌اند نیز جایز نمی‌دانند چراکه جنس تغییر پیدا نمی‌کند؛ بنابراین اکثر فتواها اجازه عمل نمی‌دهند.مسأله اینجاست که مردانگی و زنانگی را باید به عرف عام یا خاص ارجاع داد؟ آقای کریمی‌نیا معتقدند که به عرف عام نسبت داده می‌شود در حالی که باید به عرف خاص مراجعه شود. علم می‌تواند بگوید که جنس مرد یا زن است و جنسیت به کروموزم‌ها و غدد است و مربوط به آلت تناسلی نیست و این امر ثابت شده است.

گفتنی است؛ رساله دکترای حجت‌الاسلام مهکام با عنوان «شناسایی عوامل اختلال جنسی در ایران و تبیین مدل علمی و موضوع‌شناسی فقهی آن» بوده است.

---

منبع: روزنامه صبح نو