ماشین‌هایی که رنگ پمپ گاز و بنزین را نمی‌بینند

شاید در کلانشهرها کمتر ببینید که خودرویی صندوق عقب خود را باز کرده و با شلنگی چند متری مشغول سوختگیری از یک کپسول کوچک خانگی است. اما این تصور این روزها به وفور در برخی شهرستان‌ها دیده می‌شود. مردمی که با افزایش نرخ بنزین بار دیگر به سمت سوخت نوستالژیک خود یعنی ال پی جی رفته‌اند. آن هم درحالی که سوخت سی ان جی‌ به وفور دیده می‌شود. توسعه سی ان جی در یک دهه اخیر موجب شد تا رفته رفته ال پی جی یا همان گاز مایع که به عنوان سوخت پاک و جایگزین برای خودروها استفاده می‌شد، از دور خارج شود. استفاده از LPG در کشورهای اروپایی مانند آلمان، ایتالیا، هلند، ترکیه تا حدود زیادی رایج است.

چرا ال پی جی به عنوان جایگزین بنزین انتخاب شد؟

در کشورهای نفت‌خیز، برداشت نفت با مقدار قابل توجهی گاز همراه است، تولید ال پی جی از این گازها کاملاً به صرفه است. از ال پی جی بیشتر به عنوان سوخت جانشین برای وسایل نقلیه و گاه به عنوان سوخت در بخش خانگی و تجاری استفاده می‌شود.

اولین بار سال 76 بود که در ایران بیش از صد هزار خودرو به کپسول‌های ال پی جی مجهز شدند. این نوع سوخت به عنوان سوخت جایگزین بنزین برای خودروهای پررفت و آمد مانند تاکسی‌ها در نظر گرفته شد. با گذر زمان ال پی جی جای خود را در میان مردم باز کردد اما با اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین در سال 86 آن هم به صورت شتاب زده، توسعه سوخت سی ان جی یا همان گاز طبیعی فشرده در دستور کار دولت قرار گرفت و با ابلاغ مصوبه شورای‌ عالی اقتصادی و برنامه‌ریزی کشور، نصب تجهیزات استفاده از گاز مایع LPG برای کلیه خودروها ممنوع شد. در روزهای اول آغاز سهمیه‌بندی، بنزین به صورت تک نرخی به فروش می‌رسید و خودروهایی که سهمیه خود را مصرف می‌کردند در صورت نیاز به سوخت بیشتر ناچار بودند بنزین مورد نیاز خودروی خود را یا از بازار سیاه خریداری کنند و یا به فکر دوگانه‌سوز کرد خودروهای خود بیفتند. همین مسئله سبب شد تا خیلی زود سی ان جی جای خود را به ال پی جی بدهد.

اما حالا با وجود اینکه بیش از 12 سال از آن روز ها می‌گذرد همچنان خودروهایی زیادی  به خصوص در شهرستان‌ها هستند که از کپسول‌های ال پی جی به عنوان سوخت جایگزین خودروهای خود استفاده می‌کنند و برای شارژ مجدد باک خودروهای خود از کپسول‌های خانگی مایع بوتان اسفتاده می‌کنند.

چرا ممنوعیت ال‌پی‌جی‌ها بی فایده بود؟

این که طی این سال‌ها با وجود جمع آوری جایگاه‌های سوخت ال پی جی همچنان مردم از این نوع سوخت استفاده می‌کنند دلایل متعددی دارد. از جمله مهم‌ترین دلایل آن مناسب دانستن آن با موتور خودروهای ایرانی است. به دلیل اینکه سوخت ال پی جی، گاز مایع است مردم بر این باورند که با موتور خودروهای خود سازگارتر است و به اصطلاح نرم می‌سوزاند، این در حالی این که سوخت سی ان جی به دلیل گاز بودن به مرور زمان موتور خودروهای ایرانی را دچار مشکل می‌کند که در اصطلاح عامیانه آن می‌گویند سی ان جی خشک می‌سوزاند. ضمن اینکه با هر بار پر کردن کپسول ال پی جی خودروها مسافت بیشتری را می‌توانند نسبت به خودروهای دارای سوخت سی ان جی، طی ‌کنند.

سی‌ان‌جی ارزان‌تر است یا ال‌پی‌جی؟

یکی دیگر از مهم‌ترین دلایلی که مردم نسبت به استفاده از سوخت ال پی جی راغب تر بوده و هستند، نصب ارزان قیمت کیت آن در جعبه عقب خودروها است. کیت‌های ال پی جی حدودا 2 تا 3 میلیون تومان قیمت دارند در حالی که نصب هر کیت سی ان جی حدودا 8 میلیون تومان برای هر خودرو آب می‌خورد.

حالا با وجود اینکه سال‌ها از ممنوعیت استفاده از سوخت ال‌پی‌جی می‌گذرد هر از گاهی گزارش‌هایی مبنی بر فعالیت کارگاه‌های تولید و نصب کیت‌های ال پی جی  به گوش می‌رسد و اگر اخبار حوادث را رصد کنید احتمالا درباره انفجار خوردوها حین سوخت گیری‌های غیر اصولی هم چیزهایی شنیده باشید.یکی از افرادی که در یکی از فرعی‌های خروجی شهر برای خودورها به صورت غیراصولی با کپسول‌های بوتان، گاز مایع میزد در گفتگو با تبیان می‌گوید: «بعد از جمع‌آوری پمپ‌های ال پی جی، خودروهایی که به این نوع کیت‌ها مجهز شده بودند؛ سوخت مکمل خودروی خود را تغییر نداده و با همین روش به پر کردن کیت‌های گاز خودوری خود ادامه می‌دادند. من هم اوایل یک کمپرسور پمپ گاز مایع را خریداری کردم که خوروهایی که می‌خواستند کیت خودوری خود را پر کنند ایمن‌تر و سریع‌تر بتوانند این کار را انجام بدهند. این کمپرسور نمایشگر دیجیتالی داشت و درست مانند نازل‌های پمپ بنزین عمل می‌کرد. اما رفته رفته با کم شدن مشتریان آن را هم جمع کردم.»با سری به مراکز نصب ال‌پی‌جی دریافتیم که هم اکنون هزینه نصب کیت ال پی جی بر روی خودرو؛ حدود 2.5 تا 3 میلیون تومان است و بعد از نصب آن صاحبان خودروها می‌بایست خود برای پر کردن آن با کپسول‌های خانگی اقدام کنند.

رونق دوباره ال‌پی‌جی‌ها با افزایش قیمت بنزین

در یک ماه اخیر با افزایش چند برابری نرخ بنزین در سطح کشور یک بار دیگر کسب و کار این کارگاه‌های غیر مجاز رونق گرفته و این روزها مانند یک دهه قبل خودروهای زیادی را در گوشه و کنار خیابان در حال سوخت‌گیری غیراصولی ال پی جی می‌بینید.

اگر چه این نوع سوخت در کشورهای مختلف برای خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد اما نبود جایگاه‌های سوختگیری آن در کشور ما و همچنین نبود مراکز ارائه خدمات مجاز و معتبر سبب شده تا استفاده از آن به شیوه غیراصولی انجام شود که خطرات زیادی را به دنبال دارد به طوری که کارشناسان از آن به عنوان یک بمب آماده انفجار یاد می‌کنند.

چاره کار ماشین‌های کپسولی چیست؟

گاز CNG با ویژگی‌هایی که دارد در محیط باز خطرات کمتری ایجاد می‌کند و در صورت نشت در محیط باز به دلیل سبک بودن نسبت به هوا به سمت بالا می‌رود و زمینه انفجار را فراهم نمی‌کند اما گاز مایع به دلیل سنگین بودن نسبت به هوا در صورت نشت در صندوق عقب خوردو یا اطراف آن به راحتی قابلیت اشتعال دارد و به سرعت شعله ور می‌شود و خطرات بیشتری استفاده کنندگان از این گاز را ایجاد می‌کند.

با وجود اینکه استفاده از سوخت ال پی جی در سال 86 ممنوع اعلام شد اما هیچ کس به این سوال پاسخ نداد که تکلیف چند صد هزار خودوریی که قبل از آن تاریخ خودورهای خود را به این  نوع سوخت مجهز کرده‌اند، چیست؟ ضمن اینکه مقرون به صرفه بودن این نوع سوخت، باعث شده تا مردم حتی ریسک انفجار و خطرات جانی استفاده غیر استاندارد از ال پی جی را بپذیرند و به هر نحوی شده از آن استفاده کنند.

شاید زمان آن رسیده تا دولت استفاده از این نوع سوخت را برای خودروها به رسمیت بشناسد و امکان دسترسی آسان به ابزارهای استاندارد نصب و سوختگیری ال پی جی را دست کم برای استان‌های پرمصرف فراهم کند. اگر چه ایجاد جایگاه‌های ال پی چی برای دولت هزینه‌زا است اما می‌توان با واگذاری دستگاه‌های ایمن‌تر به بخش خصوصی و پذیرفتن کارگاه‌های تولید و نصب ال پی چی به عنوان یک صنف فعال، از بروز حوادث بعدی جلوگیری کند.

---