سنگ بزرگ پیش پای دوحه

ظریف قرار است ضمن سخنرانی در دوحه دیدار و گفت‌وگوهایی در حاشیه این نشست با برخی همتایان خود داشته باشد.
آنگونه که رسانه‌های منطقه گزارش می‌دهند، نزدیکی روابط ایران با برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همچون عربستان و امارات مد نظر است؛ موضوعی که پیش از این بارها از سوی رسانه‌ها و مقامات کشورمان با عنوان «صلح هرمز» عنوان شد و با استقبال برخی کشورها همراه شد و وزیر خارجه عمان اخیرا سفری بدین منظور به تهران داشت تا شاید بتواند تاثیر‌گذاری بر توسعه دوباره روابط تهران و ریاض داشته باشد.

«شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» امیر قطر از سال گذشته تاكنون در پی محاصره‌ای كه با ادعای حمایت دوحه از تروریسم ازسوی چهار كشور به سركردگی عربستان‌سعودی بر آن اعمال شد، به ایران نزدیك شده است. اقدامات این ائتلاف ازجمله بستن مرز زمینی میان قطر و عربستان و بستن حریم هوایی خود به روی هواپیماهای قطری با این هدف طراحی شده بودند تا دوحه را به قطع رابطه با ایران وادار كنند اما تاكنون نتیجه عكس داده است. تجارت میان دوحه و تهران به سرعت رونق گرفته و انتقال غذا و دیگر كالاهای ضروری از بندر بوشهر به قطر ادامه دارد.

افزون بر این، قطر همچنین با پرداخت هزینه‌ای از حریم هوایی ایران برای پرواز هواپیماهای مسافربری خود استفاده می‌كند.

امیر قطر: دوحه موفق شده یکی از ایستگاه‌های گفت‌وگو باشد

«تمیم بن حمد آل‌ثانی»‌ امیر قطر در افتتاحیه اجلاس «سمینار دوحه» که با حضور ده‌ها سیاستمدار از کشورهای مختلف برگزار می‌شود، اعلام کرد که کشورش در حل منازعه‌ها در دنیا مشارکت دارد. همچنین «محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی» وزیر امور خارجه و معاون نخست‌وزیر قطر در توییتی همزمان با افتتاح سمینار دوحه گفت کشورش موفق شده که یکی از ایستگاه‌های گفت‌وگو باشد.

اینك اما اقدامات ضدایرانی آمریكا اوضاع را پیچیده كرده است. قطر از طرفی محل استقرار یكی از مهم‌ترین پایگاه‌های هوایی آمریكا موسوم به «العدید» و 10هزار نیروی این كشور است و از طرف دیگر نه‌تنها برای شكستن محاصره، بلكه در مورد شراكت در میدان نفتی پارس جنوبی نیز به ایران وابسته است. حدود دوسوم ذخایر این میدان در آب‌های قطر است و باقی به ایران تعلق دارد. به گزارش فایننشال‌تایمز ، نخستین گام منطقی برای آمریكا این است كه سعودی‌ها را وادار به پایان دادن به محاصره قطر كند؛ اما حتی در آن صورت نیز نمی‌توان به‌طور قطع گفت كه قطری‌ها به اقدام فعالانه علیه ایران تمایلی نشان خواهند داد یا نه. «خالد العطیه» وزیر دفاع قطر گفته است كه كشورش در اقدام علیه ایران مشاركت نخواهد كرد و رییس خطوط هوایی قطر نیز تایید كرده است كه هواپیماهای این شركت به پرواز به ایران ادامه خواهند داد.

فایننشال‌تایمز در ادامه با مطرح كردن احتمال تسلیم دوحه در برابر فشارهای واشنگتن نوشت: اگر قطر ناگزیر به كارزار ضدایرانی آمریكا ملحق شود، ممكن است اختلاف نظرهای قدیمی در مورد تقسیم و توسعه میدان پارس جنوبی بار دیگر مطرح شود و در صورت اجتناب از حمایت از این كارزار، می‌تواند از قربانیان ابتدایی آن باشد چراکه در خاورمیانه جایی برای بی‌طرفی نیست.

همچنین فهرست درخواست چهار دولت عربی از قطر برای رفع تحریم‌های این كشور بیش از آنكه مبنایی برای گفت‌وگو و رفع تنش‌های پدیدآمده در حاشیه خلیج فارس باشد، از دید بسیاری مطالباتی دشوار و غیرمنطقی است كه ناخرسندی سعودی‌ها از روابط دوحه- تهران و هراس از نفوذ رسانه‌های قطری بر شهروندان منطقه را نمایان می‌کند.

در ادامه كش‌و‌قوس‌های سیاسی در حاشیه خلیج فارس، چهار كشور عربی كه اقدام به تحریم و قطع روابط خود با قطر كرده بودند، جمعه گذشته (دوم تیرماه) فهرست 13گانه‌ای از شروط و درخواست‌های خود را به مقصد دوحه فرستادند؛ درخواست‌هایی كه بنا بر اعلان رسانه‌ها در صدر آن قطع رابطه با ایران و حزب‌الله لبنان، توقف همكاری‌های نظامی با تركیه در خاك قطر و همچنین توقف فعالیت‌های خبرگزاری «الجزیره» قرار دارد.

رسانه‌ها 13 خواسته عربستان سعودی و متحدان ریاض از قطر را تهدیدكننده و بهایی سنگین برای برداشته‌شدن تحریم‌های این كشور دانسته‌اند. برخی رسانه‌ها مهم‌ترین انگیزه طرح این درخواست‌ها را خصومت عربستان با ایران و ناخرسندی از روابط تهران- دوحه ارزیابی كردند. روزنامه «گاردین» نوشت که از زمان اعمال تحریم‌ها و محدودیت‌های دیپلماتیك علیه قطر، هدف اصلی، انزوای ایران و بستن رسانه مهم قطر یعنی «الجزیره» بود. جمهوری اسلامی ایران در چارچوب اصول انسان‌دوستانه و ‌در خلال این بحران، مرزهای زمینی و دریایی خود را به روی قطر گشود و با ارسال کمک‌های فوری از جمله مواد غذایی، این کشور را از محاصره همه‌جانبه نجات داد.

در مقابل، دولت قطر شرایط ارائه‌شده برای لغو تحریم‌ها را غیرمنطقی خوانده است. وزیر مشاور در امور خارجه امارات اما انتشار مفاد خواسته‌ها ازسوی قطر را اقدام كودكانه قطر و نشانه دیگری از سیاست‌های نامناسب این كشور دانست. «انور قرقاش» قطر را تهدید كرد این انتخابی بین ثبات و سعادت یا انزواست.

اما گاردین اعتقاد دارد که ایالات متحده یك پایگاه نظامی بزرگ در قطر دارد و این خطر وجود دارد كه تحریم‌ها و ادامه انزوای دوحه باعث شود تا این كشور به اتحاد با ایران كشانده شود. این امر می‌تواند ضربه بزرگ راهبردی به جایگاه واشنگتن وارد كند.

گادرین در گزارشی ارتباط قطر با ایران را از مهم‌ترین دلایل برای دشمنی عربستان سعودی با قطر دانست و تاکید کرد: ریاض تاكید دارد روابط دوحه و تهران باید بر اساس تحریم‌های بین‌المللی و در چارچوب مورد تایید شورای همكاری خلیج فارس صورت بگیرد. قطع روابط قطر با ایران بسیار سخت است زیرا قطر در یك میدان گازی بزرگ دریایی با ایران شریك است. این میدان گازی منابع مالی و انرژی این كشور كوچك را تامین می‌كند كه در سال 2022 میزبان جام جهانی فوتبال است.

حال بسیاری از تحلیلگران عرصه كنونی را رقابت قطر و عربستان با یكدیگر در متقاعد كردن آمریكا برای دست زدن به یك اقدام می‌دانند.

علیا احمد بن سیف آل‌ثانی، نماینده قطر در سازمان ملل ضمن تاکید بر اصل گفت‌وگو و مذاکره تاکید کرد که دوحه فقط بدون پیش‌شرط با کشورهای تحریم‌کننده مذاکره می‌کند.

آل ثانی با قرائت بیانیه‌ای در نشست شورای امنیت سازمان ملل تاکید کرد که کشورهای تحریم‌کننده در اثبات ادعاهای خود در خصوص قطر ناکام ماندند و اصرار آنان برای تحمیل اقدامات غیر‌قانونی و ظالمانه، گفت‌وگو و مذاکره را با چالش مواجه می‌کند.

---

منبع: روزنامه صبح نو