گفت‌وگو با عبد ا... باکیده، کارگردان با سابقه فیلم‌های دفاع مقدس که قرار است این روزها تجلیل شود
دفاع مقدس هیچ وقت از اهمیت نمی‌افتد
برگزاری مراسم فرهنگی برای آدم‌های بی‌حاشیه سینما كه بی‌سر و صدا در سینمای ایران حضوری مستمر داشتند قطعا به نفع سینمایی است كه گاهی خیلی از این چهره‌ها غفلت كرده‌اند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : سه شنبه 1398/09/19 ساعت 15:51
با دور شدن از دوران دفاع مقدس عده‌ای می‌گویند موضوع جنگ هشت ساله عراق علیه ایران دیگر ظرفیت پرداخت سینمایی ندارد. نظر شما در این باره چیست؟
مقوله دفاع مقدس مثل دریایی بیكران پر از موضوعات متنوع است. یك فیلمساز با نوع نگاهش می‌تواند سراغ هر كدام از این موضوع‌ها برود و از زاویه‌ای جدیدی به آنها بپردازد. من در فیلم صلیب طلایی به شهدای اقلیت در جنگ پرداختم و سال‌ها بعد محمدعلی باشه‌آهنگر هم فیلم «سرو زیر آب» را با همین محوریت ساخت، البته با نگاه خودش. در هر دو فیلم سعی شده حقانیت حضور اقلیت‌های مذهبی در دفاع مقدس به تصویر كشیده شود، اما هر كدام با شكل و شمایلی متفاوت از دیگری. شما به سال‌هایی كه سینمای دفاع مقدس خیلی پركار بود نگاه كنید. در آن سال‌ها با این‌كه حجم زیادی از فیلم‌ها مختص به این گونه بود، اما هر فیلمساز با نوع نگاهی كه داشت فیلم می‌ساخت و مردم هم از آنها استقبال می‌كردند. موضوع دفاع مقدس و كسانی كه از سرزمین‌شان دفاع كردند، موضوعی است تاریخی كه مقدس است و چنین مضامینی هیچ‌گاه از اهمیت نمی‌افتد.
و این در حالی است كه سینمای جهان از جنگ‌ها بارها در تولید آثارش بهره برده است. به نظر شما ما چطور می‌توانیم روایت خودمان را با ابزار سینما از دفاع مقدس در سطح جهان داشته باشیم؟
اگر بخواهیم سینمای دفاع مقدس را به دنیا عرضه كنیم باید خیلی ظریف و دقیق با مقوله دفاع مقدس مواجه شویم. شما فیلم «نجات سرباز رایان» به كارگردانی استیون اسپیلبرگ را ببینید. قصه خانواده‌ای را روایت می‌كند كه چند نفر از اعضایش را به خاطر جنگ از دست داده، اتفاقی كه بارها در دفاع مقدس ما افتاده. اسپیلبرگ اما، با نگاهی انسانی این موضوع را چنان روان و زیبا بیان می‌كند كه تمام دنیا آن را می‌بینند و تحسین می‌كنند.
جنگ به خودی خود مقوله خوبی نیست و جز ویرانی و كشتار چیزی ندارد، اما موقعی شكلی دیگر پیدا می‌كند كه رنگ دفاع به خود بگیرد.
ما باید حرف‌مان را جهانی به تصویر بكشیم. حرف را از پروپاگاند جنگ و تبلیغاتش خارج كنیم و به ستایش انسان‌ها بپردازیم. من خودم وقتی فیلم سرو زیر آب به كارگردانی محمدعلی باشه‌آهنگر را می‌دیدم، دقیقا همین حس را داشتم. این فیلم به نوعی در ستایش انسان و ارزش او بود. چنین پرداختی از دفاع مقدس قطعا در سینمای جهان مورد توجه قرار می‌گیرد.
البته این نگاه شاید از سوی برخی مورد انتقاد قرار گیرد و حتی آن را «ضدجنگ» هم بدانند!
جنگ به خودی خود مقوله خوبی نیست و جز ویرانی و كشتار چیزی ندارد، اما موقعی شكلی دیگر پیدا می‌كند كه رنگ دفاع به خود بگیرد. نشان دادن مصائبی كه در جنگ اتفاق افتاده دلیل بر نگاه ضدجنگ نیست و دلیل بر ارائه واقعیت است؛ واقعیتی كه منشأ حماسه است و انسان‌ها از همین‌جاست كه به علو درجات رسیده‌اند. در فیلم «دیده‌بان» شما ترس یك رزمنده را می‌بینید و همین اوست كه به مرور تبدیل به یك قهرمان می‌شود. آیا این فیلم ضد جنگ است؟ خیر، این فیلم سیر تحول یك انسان را به تصویر می‌كشد یا در فیلم پوتین آدم‌ها قهرمان نیستند و خرمشهر است كه قهرمان است یا فیلم «آبادانی‌ها» به كارگردانی كیانوش عیاری با این‌كه نگاه قهرمانانه‌ای به جنگ نداشت، اما فیلم خوبی بود. متاسفانه گاهی تعصباتی بی‌معنی باعث لطماتی به سینمای دفاع مقدس می‌شود كه بعضا قابل جبران نیست. سینما هم درد است، هم غم، هم رنج، هم شادی و هم بزرگی. ما وقتی به تمام این عواطف و احساسات نگاه بیندازیم، می‌توانیم فیلمی عمیق و تاثیرگذار در سطح جهانی بسازیم.
ما باید حرف‌مان را جهانی به تصویر بكشیم.
می‌گویند هر اثر هنری جنبه‌ای حدیث‌نفس‌گونه برای سازنده‌اش دارد. حدیث‌نفس شما در آثارتان چه بود؟
حدیث نفس شاید در یك سكانس اتفاق بیفتد و به نظرم حدیث نفس شخصی در مورد جنگ نگاه چندان خوبی نیست. وقتی به این فكر می‌كنیم كه دفاع مقدس ما مساله‌ای كلی بود كه پیر و جوان با اندیشه‌های متفاوت برای پابرجا ماندن ارزش‌های سرزمین‌شان به میدان آمدند دیگر حدیث نفس شخصی معنا پیدا نمی‌كند بلكه چیزی كه مهم است حدیث‌نفس تمام كسانی است كه در آن حماسه حضور داشتند. من سعی كردم در فیلم‌هایم تمام حدیث نفس‌هایی كه در این مقوله دیده‌ام و شنیده‌ام را تا جایی كه می‌توانم بازتاب دهم.
به نظرتان كدام فیلمساز در حوزه دفاع مقدس آثار در خور توجهی ارائه داده است؟
تمام فیلمسازانی كه در عرصه دفاع مقدس كار كرده‌اند (ولو یك كار) قابل احترام هستند، اما كسی كه در زمان‌های مختلف و با نگاه‌های مختلف به این مقوله پرداخته ابراهیم حاتمی‌كیای عزیز است. من تهیه‌كننده فیلم‌های «دیده‌بان» و «مهاجر» بودم و از نزدیك با دغدغه‌هایش آشنا هستم. فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای» و «دیده‌بان» برایم بسیار احترام‌برانگیز است.
نظرتان درباره مواضع سال‌های اخیر ابراهیم حاتمی‌كیا و انتقادهایی كه از فیلمسازان دیگر می‌كند، چیست؟
من برای حاتمی‌كیا به عنوان فیلمسازی كه همیشه غمخوار بچه‌های بسیجی بوده و احساسات پاك آنها را در قاب فیلم‌هایش گنجانده، احترام زیادی قائلم. او هنوز كه هنوز است مبارزه می‌كند تا بتواند حرف این بچه‌ها را در زمانه كنونی بزند. حاتمی‌كیا رشد كرده و اگر به كارنامه‌اش نگاه كنیم به درستی در می‌یابیم كه او سعی كرده وظیفه‌اش را به عنوان یك فیلمساز متعهد به جا بیاورد. حاتمی‌كیا از شریف‌ترین كارگردانان سینمای ماست كه تاریخ‌ساز بوده. او وقتی ناراحت و تند می‌شود كه بی‌احترامی ببیند، سختی ببیند، بی‌مهری ببیند، اما در هر صورت او فیلمساز بزرگ و قابل احترامی است.
سینمای ما باید قیمومت وزارت فرهنگ و ارشاد را بپذیرد و بقیه ارگان‌ها هم فیلم مورد تایید وزارت ارشاد را تایید كنند
آخرین فیلم‌هایی كه دیده‌اید را می‌توانید نام ببرید؟
اخیرا فیلم‌های «سرخپوست» و «متری شیش و نیم» را دیده‌ام و البته فیلم‌های كمدی را هم دنبال می‌كنم. جامعه نیاز به انواع و اقسام گونه‌های فیلم دارد و اگر كمدی‌ای خط قرمز‌ها را رد می‌كند مسؤولش فیلمساز نیست. فیلمساز كار خودش را كرده و فیلمش را ساخته، اما از آن‌طرف به بعضی از فیلمسازان جدید بسیار امیدوارم. سعید روستایی نوید یك فیلمساز بزرگ را برای ما می‌دهد یا نیما جاویدی بسیار حرفه‌ای است.
به نظر شما نقطه تعادل بین گیشه و فیلم‌های فرهنگی كجاست؟
در تمام دنیا یك‌سری فیلم صرفا برای سرگرمی و گیشه ساخته می‌شود و یك‌سری دیگر علاوه بر گیشه به جنبه‌های هنری هم توجه دارد. شما فیلم «جوكر» به كارگردانی تاد فیلیپس را ببینید، هم در ساختار هنری موفق است و هم در گیشه. فیلم خوب می‌تواند گیشه و ارزش را با هم داشته باشد.
در مورد شرایط فعلی سینمای ایران چه نظری دارید؟
سینمای ایران مشكلات زیادی دارد كه باید كارشناسان و مسؤولان سینمایی آن را حل كنند. سینمای ما باید قیمومت وزارت فرهنگ و ارشاد را بپذیرد و بقیه ارگان‌ها هم فیلم مورد تایید وزارت ارشاد را تایید كنند.
بحث كپی‌رایت از مباحث مهم در سینمای ایران است. ماهواره‌ها فیلم‌های سینمای ایران را نشان می‌دهند بدون این‌كه یك ریال به صاحب اثر بپردازند! امیدوارم برای سینمای ایران برنامه‌ریزی جهانی شود. ما باید بازار جهانی برای نمایش پیدا كنیم و تنها در این‌صورت است كه می‌شود در فیلم‌ها از حرف و ساختار جدی استفاده كرد.
درباره مراسم تجلیل که قرار است برای شما اجرا شود نظری ندارید؟
از كانون كارگردانان سینمای ایران بسیار ممنونم كه اقدام به برگزاری شبی به نام من کرده‌اند. شاكله این كانون با این‌كه از جوان‌ترها تشكیل شده، اما آنها به فكر دوستان و همكاران پیشكسوت هستند و این جای تقدیر دارد.
منبع: روزنامه جام جم
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .
