تیغ کتاب‌های قاچاق روی گلوی انتشاراتی‌ها
رونق در بازار قاچاقچیهای فرهیخته
هر چند قیمت کاغذ پایین آمده است اما باز هم انتشاراتی‌ها آسوده خاطر نیستند. این بار کتاب‌های قاچاق مانع درآمدزایی فرهنگی آنها شده است.
اما این روزها حال کتاب‌فروشی‌ها و انتشاراتی‌ها خیلی خوب نیست. از طرفی قیمت کاغذ نسبت به دو سال گذشته 3 برابر شده و از طرف دیگر وجود قاچاقچیهای کتاب روز به روز بیشتر شده و قیمت تمام شده کتاب‌های آنها بسیار کمتر از کتاب‌های موجود در بازار است.
متاسفانه به دلیل نبود نظارت کافی و برخی نقص‌های قانونی، افراد سودجو تنها با تغییر اندکی در متن کتاب می‌توانند آن را با نام خود متشر کنند و ایرادی هم به آنها گرفته نمی‌شود
کتاب قاچاق چیست؟
قاچاق کتاب، به تکثیر غیرقانونی کتاب به صورت گسترده و توزیع آن با نرخ پایین گفته می‌شود که متاسفانه برخی از افراد سودجو با شناسایی بازار و در اختیار داشتن یک دستگاه چاپ اقدام به انتشار کتاب‌های مجوزدار ناشران می‌کنند.کتابی که نه مولف دارد، نه مجوز دارد و نه هزینه‌ای برای تالیف و ترجمه آن پرداخت شده‌است. حتی برای فروش آن هم نیازی به کتابفروشیهای رسمی نیست.
این کتاب‌های قاچاق تنها به دو چیز نیاز دارند: 1. چاپخانه‌ای که با هزینه کاغذ پایین کتاب را چاپ کند؛ 2. دست‌فروشانی که در خیابان‌های تهران بساط کنند و با تخفیف‌های زیاد، کتاب را به دست مردم برسانند.
تالیف کتاب با تغییر چند صفحه
متاسفانه به دلیل نبود نظارت کافی و برخی نقص‌های قانونی، افراد سودجو تنها با تغییر اندکی در متن کتاب می‌توانند آن را با نام خود متشر کنند و ایرادی هم به آنها گرفته نمی‌شود.تابناک در گزارشی از روند فعالیت این باندها پرده بر می‌دارد:« آنها کتاب‌های پرفروش بازار را انتخاب می‌کنند. متن چند صفحه اول را کمی تغییر داده و برای انتشار به وزارت ارشاد می‌دهند. بعد هم مجوز نشر را گرفته، کتاب را چاپ کرده و به بهایی اندک می‌فروشند. نکته عجیب‌تر ماجرا این است که ارشاد هم کتاب‌ها را آن‌طور که باید بررسی نمی‌کند! چون اگر کتاب‌ها از صفحات اولیه به بعد مورد بررسی قرار می‌گرفتند، اصل ماجرا روشن می‌شد.»
در این بین روند قضایی بررسی شکایات کمی طولانی بوده و در عمل جریمه سنگینی هم برای متهمان در نظر گرفته نمی‌شود. علیرضا رئیس‌دانا، مدیر موسسه انتشارات آگاه در این زمینه می‌گوید:« یکی از متهمان بنام «س.ز» 1500 نسخه از یکی از کتاب‌های نشر ققنوس را قاچاق کرده بود که ارزش پشت جلد این کتاب‌ها 45 میلیون تومان است، آن وقت این متهم با قرار وثیقه 30 میلیون تومانی آزاد شده است. از سوی دیگر پرونده با اعتراض متهمان به دادگاه تجدید نظر رفته که بررسی و رای صادره آن هم یکسال طول خواهد کشید، طبیعی است که ناشر دیگر انگیزه‌ای برای پیگیری برایش نمی‌ماند.»(1)
همچنین تا زمانی‌که این افراد شاکی خصوصی نداشته‌باشند و رسما به قوه‌قضاییه و دادسرا اعتراض نکند، از سوی ناظران بازار کتاب اقدامی صورت نمی‌گیرد. جالب آن که یکی از کتاب‌های انتشارات ققنوس که به‌صورت قاچاق چاپ شده بود، در روز روشن با یک وانت به دست‌فروش‌ها تحویل داده می‌شد!
بیشتر بخوانید
تخفیف‌ها بلای جان انتشاراتی‌ها
اصلی‌ترین دلیل فروش بالای کتاب‌های قاچاق قیمت بسیار پایین این کتاب‌ها نسبت به کتب موجود در بازار است. برای مثال کتابی که قیمت اصلی آن 80 هزار تومان باشد، قیمت کتاب‌های قاچاق حدود 40 تومان خواهد بود. حتی برخی از این دست‌فروشان در مترو یا خیابان‌ها، تخفیف‌های 50% درصدی هم به مشتریان می‌دهند.همچنین یکی دیگر از دلایل خرید کتاب‌های قاچاق، تبلیغات دروغ این دست‌فروشان است. برخی از آنها مدعی هستند که کتاب‌های آنان بدون سانسور و ممیزی است و به مخاطب القا می‌کنند که کتاب‌های موجود با حذفیاتی همراه است. اما کتاب «تهران مخوف» که دست‌فروشان ادعا می‌کردند بدون سانسور است، هیچ تفاوتی با نسخه اصلی نداشت.
همین قیمت پایین و تبلیغات مسموم باعث می‌شود مردم از چنین کتاب‌هایی استقبال کنند و به فکر غیرقانونی بودن کتاب‌ها نباشند.
کتاب قاچاق نخریم
مردم هم در این زمینه وظیفه دارند از قانونی بودن کتاب مطمئن شوند و ترجیحا از کتابفروشیهای معتبر کتاب تهیه کنند. در همین زمینه «ابراهیم رها» نویسنده و طنزپرداز کشورمان می‌گوید:« مردم باید متوجه شوند کتابی که در کنار خیابان فروخته می‌شود، چیز اضافه‌تری ندارد. از طرف دیگر کسی که کتاب می‌خرد، باید کمی دغدغه فرهنگی داشته باشد، این فرد باید بداند با خرید این کتاب‌ها شریان تولید کتاب را نابود می‌کند و اگر دغدغه فرهنگی دارد باید مطلقا این کار را نکند.»(2)هرچند که توصیه به مردم و تقاضا از آنها باید مرحله آخر باشد. قبل از آن باید ضابطان و مراجع مسئول از گسترش این روند جلوگیری کرده و با دستگیری سلاطین کتاب قاچاق، بازار کتاب را از این حالت خارج کنند. بسیاری از انتشاراتی‌ها از ترس پخش نسخه غیرقانونی، کتاب‌های آماده خود را منتشر نمی‌کنند تا زمانی‌که وضعیت بازار بهتر شود.
پی‌نوشت:
1. تسنیم
2. ایسنا
