طرح سهمیه بندی بنزین میتوانست بهتر از آنچه اعلام شد اجرا شود تا بیشتر مصالح کشور تامین کند. اما چگونه میتوان این طرح را اصلاح کرد تا خلاهای آن رفع شده و جلوی اعتراضات گرفته شود؟
به گفته کارشناسان اقتصادی، علیرغم غافلگیر شدن مردم از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین و وجود نگرانیهایی مبنی بر افزایش قیمتها و عدم پیش واریز پول بسته حمایتی، اجرای این طرح و طرحهایی مانند اصلاح قانون مالیاتی و بانکداری، اقدامی ضروری برای اقتصاد ایران است اما مهم نحوه اجرای آنهاست. چرا که کمتر بودن نرخ بنزین در ایران از کشورهای همسایه، سبب قاچاق روزافزون آن به سایر کشورها شده است. لذا نظرخواهی و مشارکت نخبگان در طرح مهمترین عاملی است که هم میتواند به حفظ ثروت ملی کمک شایانی کند. متن زیر به تجمیع انتقادات، نقایص و پیشنهادات پیرامون این طرح پرداخته است.
اما مشکلات طرح سهمیه بندی سوخت:
1- عدم رفع مشکل قاچاق سوخت
یکی از اصلی ترین اهداف دولت در طرح فعلی کاهش قاچاق سوخت است که به دلیل اختلاف و کمتر بودن قیمت بنزین از قیمت کشورهای منطقه هنوز قاچاق آن به صرفه است. طبق آمار عمده این قاچاق توسط کارت جایگاه داران صورت میگیرد.
برای اصلاح این کار میتوان قیمت بنزین را پلکانی کرد و مثلا : تا 30 لیتر: 1000 تومان 30 تا 60 لیتر: 1500 تومان 60 تا 120 لیتر: 3000 تومان بیش از 100 لیتر تا 300 لیتر: 7000 تومان و کارت جایگاه داران حذف شود.
2- تخصیص بنزین به افراد به جای خودرو
یکی از مشکلات اصلی طرح فعلی تعلق گرفتن سهمیه بنزین به ماشین به جای تعلق گرفتن آن به هر ایرانی(کدملی) است. برای این کار میتوان از طریق ایجاد سامانهای برای هر ایرانی 30 لیتر بنزین سهمیه داد. از طرفی با ایجاد حسابی برای افراد فاقد وسیله نقلیه به ازای هر نفر ماهانه 75 هزار تومان به حساب سرپرست خانوار واریز کرد.
3- نزولی بودن مبلغ یارانه نسبت به خانواده
در این طرح سهم افراد با افزایش جمعیت خانوار نزولی است و سهمی برای خانوارهای با جمعیت بالای 5 نفر محاسبه نشده است. از طرفی این امر خلاف سیاستهای جمعیتی است و از سویی خانوارهای روستایی را که عمدتا جمعیت بالاتری دارند و نیاز بیشتری به حمایت معیشتی دارند، کمتر پوشش میدهد.
4- عدم تخصیص بنزین متناسب با منطقه جغرافیایی
در برخی استانهای کشور مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، کرمان و... متناسب با فاصلهها و دور بودن از مراکز اصلی که سطح توسعه یافتگی کم است و همین نیاز مراجعه آنها به شهرهای دیگر را تشدید میکند، لذا این افراد نیاز به سهمیه بیشتری در بنزین تخصیصی دارند که در طرح لحاظ نشده است.
5- دید صرفا اقتصادی و عدم لحاظ نیازهایی مانند سفر، تفریح و...
غیر از نیاز روزمره، سایر نیازهای مردم اعم از مسافرت، تفریح، سهمیه ویژه اعیاد و... در این محاسبه در نظر گرفته نشده است که عدم تخصیص آن هزینههای بالایی را برای خانوادهها ایجاد میکند.