خـدا یکــی، یار یکـــی

لابه‌لای تبریکات و آرزوی خوشبختی که چند صدتایی هم بود، پیام‌هایی دیدم با این مضمون که کاش ما هم وسع مالی و توان ازدواج داشتیم. اینها از نزدیکان این دوست ما نبودند، اما به هرحال چون صفحه باز بود و او فردی شناخته‌شده، این را نوشتند و آرزو داشتند تا بتوانند این شرایط را تجربه کنند. اتفاقی که البته برای فهم آن نیازی به کنکاش‌های مجازی نیست و خیلی‌ها این روزها درصددند تا سروسامانی به زندگی‌شان بدهند و به دلایل مختلفی خصوصا اقتصادی عاجز از این کارند، یا کار ندارند یا پول یا از طبقه اقتصادی ضعیفی هستند، اینها هم ربطی به تنبلی و نخواستن و نتوانستن ندارد، به قول معروف نمی‌شود که بشود. لابه‌لای همین معضل‌ها و اخباری که رسانه‌ها روزانه از جمعیت متاهلان و مجردها منتشر می‌کنند و ندای وااسفا سر می‌دهند که تعداد زیادی دختر و پسر جوان داریم که ازدواج نکرده‌اند و به دلایل مختلف قصد ازدواج ندارند و... لابه‌لای روزهایی که اولویت‌های دست‌چندمی به‌عنوان اولویت‌های اصلی جامعه جازده می‌شوند، ناگهان یک پوستر، هزاران توئیت و واکنش مجازی و یک برنامه تلویزیونی و اظهارنظر از افراد مختلف را ایجاد می‌کند و این می‌شود که از صغیر و کبیر نسبت به آن واکنش نشان دهند و طوری با آن برخورد کنند که انگار تمام مصائب و مشکلات زنان و مردان این مملکت حل شده است و مانده همین یکی.

اصالتی که به یک جریان فیک دادند

چند وقت پیش یک پوستر که از وصله‌پینه چند تصویر و عکس و متن از این طرف و آن طرف سرهم شده بود، در فضای مجازی و رسانه‌ای منتشر شد و همین شد آغاز جریانی که در آن هرکسی از راه رسید، اظهارنظر کرد. بررسی آن پوستر نیاز به زمان زیادی نداشت، اینکه با یک طراحی ساده فتوشاپی و سوءاستفاده از چند عکس و طرح نامرتبط با مساله و یک جمله نام سایت و... ترویج و تبلیغ چندهمسری صورت گیرد، کمی مشکوک به نظر می‌رسید. خصوصا وقتی سری به سایت معرفی‌شده زدیم و محتوای خاصی دست‌مان را نگرفت و بیش از پیش مشخص شد این قبری که بالای سرش معرکه گرفته‌اند، مرده‌ای در خود ندارد. اما به هرحال ماجرا محدود به این پوستر و عکس و... نشد و نماند، در همین وانفسا و قبل و بعد از آن، زمینه‌سازی‌های برخی چهره‌های شناخته‌شده توئیتری و مجازی برای ترویج چندهمسری در کنار دعوت برنامه «بدون‌توقف» تلویزیون از آقای قاسمیان برای بررسی این مساله و رپورتاژ ماجرا مساله را بیخ‌دار کرد و کار به جایی رسید که تریبون‌های رسمی و رسانه‌های رسمی نسبت به آن واکنش نشان دادند، از سیاسیون تا جامعه‌شناسان و برخی روحانیون و... . آنقدر پیش رفت که برخی رسانه‌های داخلی و خارجی سعی کردند این مساله را یک سیاست رسمی از سوی حاکمیت جلوه دهند و سوار بر موج نارضایتی‌های عمومی از این آب گل‌آلود هم ماهی بگیرند.

موافقان چند‌همسری

همانطور که نوشتیم، ماجرای چندهمسری تا جایی در کانون توجهات قرار گرفت که برخورد و اظهارنظر در ارتباط با آن محدود به فضای مجازی و... نماند. مساله، مساله جدیدی نیست، اعلام آغاز و انجام آن هم در توان نگارنده نیست اما در تشریح وضع موجود، خصوصا همین روزهای اخیر، اشاره به سخنان قاسمیان در برنامه بدون‌توقف خالی از لطف نیست و می‌توان با آن شروع کرد. این روحانی در برنامه تلویزیونی «بدون‌توقف» گفت: «اصلا مساله تعدد زوجات جزء مسائل اصلی ما نیست، چراکه کسانی که بخواهند با دید شهوت‌رانی وارد ارتباط با زن دیگری شوند از بحث ازدواج و نظام خانواده وارد نمی‌شوند، نظام خانواده یک نظام سختی است که افراد یک همسر را هم به زور می‌توانند اداره کنند چه رسد به دو تا، ولی خب ازدواج موقت یا چندهمسری هم کارکردهای خودش را دارد. دیدگاه من در این زمینه ترویجی نیست اما به جد از آن دفاع می‌کنم.» بعد از این اظهارات بود که پوستر برگزاری کارگاه آموزش چندهمسری منتشر و فضای مقابله با مساله تشدید شد. پیرو انتشار آن پوستر یکی از رسانه‌ها با متولی برگزاری آن کارگاه به گفت‌وگو پرداخت و او در این رابطه گفت: «ما سوپرمیلیاردرهایی را داریم که بندگان خدا، دوست دارند زندگی دوم تشکیل بدهند، سفره‌ دیگری را پهن بکنند اما، جریان فرهنگی غرب‌زده، فمینیست‌های غرب‌گرا و البته فمینیست‌های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده‌اند.»
اگر این دو اظهارنظر را در موافقت با مساله چندهمسری در نظر بگیریم، علی مطهری نماینده مجلس شورای اسلامی هم اظهارنظری در این‌باره داشته است و از ماجرا دفاع کرده است. او در این‌باره گفت: «اصل مساله چند‌همسری حکمی از احکام اسلام است که به حل یک معضل اجتماعی می‌پردازد. با توجه به وضعیت فعلی جامعه، اگر ما این حکم را اجرا نکنیم، فساد و فحشا در جامعه افزایش پیدا می‌کند. اما موضوع این نیست که بخواهیم این مساله را ترویج کنیم و از همه بخواهیم این کار را انجام دهند.»

مخالفان چندهمسری

سوای موافقان، مخالفان زیادی در این رابطه اظهارنظر و زوایای مختلف ماجرای چند‌همسری را تحلیل کرده‌اند. معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده در این رابطه گفت: «همزمان با انتشار این موضوع بسیاری نگرانی‌هایی را درخصوص تغییر «احساس» افراد نسبت به ازدواج مطرح می‌کنند. مفهوم ازدواج برای جوانان باید توام با احساس خشنودی باشد ما هم باید شرایط را از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حمایت‌های اشتغال، مسکن و ... فراهم کنیم تا جوانان ازدواج کنند؛ اگر همه اینها در کنار هم مطرح شود شرایطی فراهم می‌شود تا زوج‌های جوان بتوانند همدیگر را پیدا کرده و زندگی مشترک تشکیل دهند و در عین حال نسبت به زندگی مشترک احساس خشنودی داشته باشند.

هرچند وقت یک‌بار موضوعاتی را مطرح می‌کنند که از نظر فضای فرهنگی و روانی به ضرر ازدواج است و با ترسیم یک تصویر نادرست که با واقعیت همخوانی ندارد، فضای نادرستی ایجاد می‌کنند.» اما در کل اظهارات مخالفان طرح آنقدر زیاد بود که انتشار و نگارش همه آنها امکان‌پذیر نیست و برای همین مساله سراغ اصلی‌ترین شخص از مخالفان چندهمسری می‌رویم که از همان روزهای ابتدایی داغ‌شدن ماجرا هم نامش مطرح بود و هم نظرش.

آیت‌الله عباس کعبی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم جزء اولین نفراتی بود که در ارتباط با نظر مقام معظم رهبری درمورد چند‌همسری نوشته‌ای منتشر و در آن خاطرنشان کرد: «سال گذشته بود که فتوایی منتسب به رهبری در کانال‌ها منتشر شد که مدعی بود حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تعدد زوجات را در شرایط فعلی جامعه مستحب می‌دانند. اما بنا بر آنچه در رسانه‌ها منتشر شده مدتی پیش در جمعی با حضور رهبری، یکی از حضار از ایشان درباره صحت این فتوا می‌پرسد.
آیت‌الله خامنه‌ای با شنیدن این مطلب برافروخته شده و متعجب گفته‌اند که اصلا بنده چنین فتوایی ندارم و چنین چیزی را قبول ندارم؛ چه کسی این را گفته است؟ آقایان حتی به شوخی هم نباید درباره تعدد زوجات حرف بزنند که باعث دلسردی خانم‌ها می‌شود. جالب آنکه رهبر انقلاب این نظر را در محل‌ کارشان هم اجرایی کرده و هشدار داده‌اند که افراد شاغل در بیت رهبری اگر همسر دوم اختیار کنند، اخراج می‌شوند.»

 خدا یکی و محبت یکی و یار یکی

ماجرای واکنش مقام معظم رهبری در این باره به همین‌جا ختم نشد، روز گذشته، بخش زن و خانواده سایت Khamenei.ir (ریحانه) به‌طور مختصر نگاه مقام معظم رهبری را در این ارتباط تشریح کرد. براساس این نوشته، در نظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بنابر ادله‌ معتبر دینی چند‌همسری مردان، مباح اما غیرمستحب است اما از آنجا که مطابق دلایل قرآنی جواز آن مشروط به اطمینان از رعایت عدالت بین همسران شده است، بنابراین هرگاه از نظر عقلایی عدم تحقق رعایت عدالت بین‌همسران محتمل باشد، ازدواج مجدد شوهر جایز نیست. همچنین در نگاه کلان معظم‌له به خانواده به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی در زندگی انسان و ضرورت شکل‌گیری خانواده و مراقبت و حفاظت از آن، عواملی در استحکام این بنیان الهی و شکل‌گیری آن موثر است ازجمله حفظ محبت و اعتماد متقابل زوجین، اصالت نقش مادری و تربیتی بانوان، پرهیز از راه‌یافتن نگاه مادی به خانواده و تجمل‌گرایی و رقابت‌های مادی خانواده‌ها، ترویج ازدواج آسان و نقش مهم و موثر والدین در آن، وظیفه‌ دستگاه‌های حکومتی و رسانه‌ها در تسهیل امر ازدواج جوانان. بر این اساس از آنجا که در جامعه و کشور ما ازدواج مجدد مردان غالبا به ضرر استحکام خانواده و موجب تضعیف محبت زوجین و گاه فروپاشی خانواده است، نگاه معظم‌له به آن خوشبینانه و مثبت نیست و از این‌روست که این جمله در بیان ایشان تکرار شده است که: «خدا یکی و محبت یکی و یار یکی.»

---

منبع: روزنامه فرهیختگان