بررسی سبد صادرات ایران
آیا می‌دانید صادرات ایران با کشورهای پیشرفته دنیا چه تفاوتی دارد؟
بررسی کالاهای صادراتی ایران نشان می‌دهد که محصولات نفتی سهم بسیار بالایی در درآمدهای صادراتی ایران دارند، از طرفی علی رغم وجود زیر ساخت‌های بسیار خوب، در سال‌های پس از انقلاب، شاهد جهش ویژه‌ای در سایر بخش‌های اقتصادی نبوده‌ایم. سوال اینجاست که چرا شاهد تحول در حوزه‌های مختلف اقتصادی نیستیم؟ چه عاملی ترمز جهش اقتصادی و تحرک مسئولین اجرایی اقتصادی شده است؟
طبق آمار گمرک، ایران در ۶ ماه نخست امسال، 75% صادراتش به کشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات و افغانستان بوده است.
در بین این کشورها چین همزمان بیشترین صادرات و بیشترین واردات را از ایران دارد.
با یک بررسی ساده می‌توان دریافت که بیشترین موادی که در ۶ ماه نخست امسال از کشور صادر شده‌اند، مواد زیر هستند:
- گاز طبیعی مایع شده
- پروپان مایع شده
- میعانات گازی
- قیر نفت
- متانول
اما سوال اینجاست: سبد صادراتی ایران چه تفاوتی با سبد صادراتی کشورهای پیشرفته دارد؟
چرا بیشتر محصولات صادراتی ایران خام فروشی و نفتی است؟
اقتصاد ایران به منبع سرشار نفت متصل است، همین باعث شده تا مدیران در دوره‌های مختلف کمترین نیازی به توسعه بخش‌های مختلف مانند صنعت، کشاورزی، معدن، خدمات و... جهت پیشبرد و اداره کشور نداشته باشند.نفتی بودن یک اقتصاد چه اثری بر زندگی مردم دارد؟
در بیشتر کشورهای دنیا درآمد دولت‌ها از طریق مالیات تامین می‌شود و تا وقتی تولیدی نباشد، مالیاتی نیست، برای همین دولت‌ها در آن کشورها مجبورند مسائل مربوط به تولید را به صورت ریشه‌ای حل کنند تا از طریق رونق تولید، بتوانند مالیات بگیرند و کشور را اداره کنند. اما در کشور ما چون دولت متکی به مردم نیست و متکی به درآمدهای نفتی است، وقتی با کاهش درآمدهای نفتی مواجهیم مسئولان اجرایی به فکر تامین مجدد درآمد نفتی از طریق مذاکره برای فروش نفت هستند و مشکلات کسب و کار و تولیدکنندگان بر زمین می‌ماند. برای همین خیلی از اقتصاددان‌ها تحریم را علیرغم همه بدی‌هاش بهترین فرصت برای اقتصاد ایران می‌دانند تا از طریق بسته شدن جریان درآمد نفتی، مسئولان مجبور شوند به بقیه بخش‌های اقتصاد هم توجه کنند و رشد متوازن در همه بخش‌ها را به وجود بیاورند و بالاخره پایِ حرفِ دلِ تولیدکننده‌ها بنشینند.بیشتر بخوانید
با توجه به شرایط فعلی، برای رهایی از اقتصاد نفتی، نسخه اقتصاددانان چیست؟
اقتصاددانان راه‌های زیر را برای رهایی ایران از نفتی بودن پیشنهاد می‌کنند:- به سراغ حوزه‌هایی برویم که در آنها مزیت داریم
مثلا می‌توانیم سراغ تولید خودروهای برقی و یا تولیدات نانو برویم.
چون در زمینه خودروهای بنزینی و گازسوز شرکت‌های دیگر به اندازه بسیار زیادی پیشرفت کرده‌اند اما خودروهای برقی و هیدروژنی هنوز جای کار دارد.
در زمینه‌هایی مانند نانو و... هم که ایران جزو کشورهای برتر دنیاست و دانش انباشته خوبی دارد، می‌تواند پیشرفت خیلی خوبی داشته باشد.
- نظام آموزشی و پژوهشی مدارس و مراکز علمی رو مساله محور و ناظر به نیازهای جامعه خودمان تعریف کنیم و فضا برای تولید انبوه و تجاری سازی محصولات دانش بنیان فراهم کنیم.
- در محصولات استراتژیک کشاورزی و صنعتی تلاش کنیم که با یک برنامه زماندار کوتاه و میان مدت به خودکفایی و یا نزدیک خودکفایی برسیم تا تحریم در این حوزه‌ها بر رشد بقیه بخش‌ها در اقتصاد کشور موثر نباشند. این همان کاری است که کشورهای پیشرفته مانند هلند، سوئد، آمریکا و چین در پیش گرفتند و توانستند موفق شوند.
