گچ و آتل بیخ گوش 3 میلیون ایرانی

«پوکی استخوان» یا «استئوپروز» بیماری خاموشی است که استحکام استخوان ها را به تدریج از بین می‌برد، این بیماری را از آن جهت بیماری خاموش نامیدند که تا زمانی که فرد دچار شکستگی استخوان یا مجبور به سنجش تراکم بافت استخوانی نشده باشد، هیچ علامت و نشانه به خصوصی از خود نشان نمی‌دهد.

بر اساس مطالعات وزارت بهداشت، 47 درصد زنان و 44 درصد مردان بالای 50 سال در ایران دچار کمبود تراکم استخوان بوده و 4.6 افراد 20 تا 70 سال در ایران به پوکی استخوان در ستون فقرات مبتلا هستند، همچنین از هر 4 زن ایرانی بالای 50 سال، یک نفر به پوکی استخوان مبتلاست. این در حالی است که آمارهای جهانی، فاصله معنی داری با آمار کشور ما دارد. در سرتاسر دنیا از هر 3 زن، یک زن و از هر 5 مرد یک مرد بالای 50 سال دچار پوکی استخوان هستند.

با توجه به میزان شیوع پوکی استخوان و عدم آگاهی کافی درخصوص علل ابتلا، نحوه پیشگیری و درمان این بیماری خاموش و شناخت بیشتر آن نظرات تعدادی از پزشکان و متخصصان این حوزه را جویا شدیم.

*پوکی استخوان چیست؟

 با توجه شیوع سالمندی در کشور احتمال ابتلا به بیماری پوکی استخوان روز به روز در حال افزایش است به طوری که  پیش‌بینی می‌شود 3 میلیون نفر در کشور ما به پوکی استخوان مبتلا باشند

کوروش کمالی رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت ، با بیان اینکه بیماری پوکی استخوان از جمله بیماری‌های وابسته به سن و جنس است به خبرنگار فارس گفت: این بیماری بافت استخوان را درگیر می‌کند و باعث می‌شود که استخوان‌های بدن به مرور زمان استحکام خود را از دست بدهند. 

وی با اشاره به اینکه استخوان‌های بدن انسان از بافت پیوندی و کلسیمی تشکیل شده‌اند، افزود: معمولا با بروز پوکی استخوان این بافت‌ها آسیب می‌بینند و در وضعیت شکنندگی قرار می‌‌گیرند. 

کمالی ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که بار این بیماری به سیستم بهداشت و درمان بسیار زیاد است؛ به دلیل اینکه این بیماری خاموش بوده و از زمان آغاز تا مراحل پیشرفته علامت خاصی را از خود نشان نمی‌دهد. بسیاری از افراد جامعه ممکن است به این بیماری مبتلا باشند و در مراحل پیشرفته با شروع دردهای عضلانی یا شکستگی استخوان بیماری‌شان تشخیص داده شود.

*ابتلای سه میلیون نفر به پوکی استخوان

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت در پاسخ به پرسشی درخصوص آمار افراد مبتلا به پوکی استخوان در کشور توضیح داد:  پیش‌بینی می‌شود 3 میلیون نفر در کشور ما به پوکی استخوان مبتلا باشند که متاسفانه به دلیل روند افزایشی سالمندی در جامعه شیوع این بیماری نیز افزایش پیدا می‌‌کند. 

وی با بیان اینکه شیوع بیماری پوکی استخوان معمولا از سنین بالای 50 سال آغاز می‌شود  گفت:از هر سه خانم در این سن یک نفر درگیر این بیماری می‌شود همچنین از هر 5 نفر آقا یک نفر ممکن است در سن بالای 50 سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا شود. با این اوصاف می‌بنیم که شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است. 

کمالی تصریح کرد: ایجاد ناتوانی به دلیل شکستگی‌ها یکی از عوارض این بیماری به شمار می‌رود و معمولا اکثر افراد مبتلا به پوکی استخوان شکستگی را تجربه می‌کند به طور مثال در آقایان بالای 47 سال مبتلا به پوکی استخوان خطر شکستگی 27 درصد  بیشتر از خطر ابتلا به سرطان پروستات تخمین زده می‌شود. 

وی ادامه داد: از لحاظ بستری و  اشغال تخت‌های بیمارستانی باید اعلام کنیم که افرادی که به دلیل پوکی استخوان در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند معمولا تعداد روزهای بیشتری را نسبت به افرادی که به دلیل بیماری دیابت یا سرطان سینه بستری هستند سپری می‌کنند. 

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت تصریح کرد: معمولا شکستگی‌ها بر اثر این بیماری در نواحی ستون فقرات، لگن و مفاصل رخ می‌دهد و 20 درصد خانم‌هایی که یکبار شکستگی را تجربه کرده‌اند در صورت رعایت نکردن مسائل درمانی ممکن است پس از گذشت یکسال مجدد شکستگی را تجربه کنند. 

وی افزود: در افرادی که شکستگی لگن ایجاد می‌شود وابستگی به دیگران 33 درصد افزایش پیدا می‌کند و این افراد باید در بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار بگیرند؛ همچنین شکستگی لگن 25 درصد خطر مرگ آنها را افزایش می‌دهد. 

کمالی ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت هرساله روزی را برای این بیماری نامگذاری می‌کند که امسال نیز شعار «این پوکی استخوان است» را برای این روز  انتخاب کرده و مطالبی را برای آموزش افراد منتشر می‌کند. 

وی درخصوص عوامل ابتلا به این بیماری عنوان کرد:  تغذیه نامناسب، کم تحرکی، دریافت نامناسب کلسیم و ویتامین D و مصرف غذاهای خالی از پروتئین منجر به ابتلا به این بیماری خواهد شد لذا توصیه می‌شود مصرف ویتامین D و کلسیم طبق نظر پزشک در وعده‌های غذایی دیده شود. 

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت با بیان اینکه  در بسیاری از مراکز درمانی دستگاه سنجش تراکم استخوان وجود دارد اظهار داشت: افراد بالای 50 سال می‌توانند طبق نظر پزشک سنجش تراکم استخوان را انجام دهند و بیماری‌شان تشخیص داده شود.

*شیوع 70 درصدی کمبود ویتامین D

کمالی درباره میزان شیوع این بیماری در مناطق کشور توضیح داد: آمار دقیقی از شیوع پوکی استخوان در مناطق در دسترس نیست  اما هر جا که سالمندان بیشتر باشد پوکی استخوان نیز بیشتر خواهد بود؛ متاسفانه شیوع کمبود ویتامین D در کشور ما تا 70 درصد تخمین زده می‌شود و این موضوع در حالی اتفاق افتاده که تابش نور خورشید در کشور ما مناسب است اما استفاده خوبی از این موضوع صورت نمی‌گیرد. 

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت در پایان با بیان اینکه مصرف خودسرانه ویتامین D می‌تواند عوارضی را در پی داشته باشند توضیح داد: ویتامین D ویتامین محلول در چربی است که مصرف بیش از حد آن عوارض کلیوی را در پی خواهد داشت اما توجه داشته باشیم که ویتامین D که با کمک وزارت بهداشت در مدارس توزیع می‌شود طبق نظر پزشکان متخصص است و سلامت دانش‌آموزان را به خطر نمی‌اندازد.

آیا در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید؟

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت در ادامه نکاتی را در خصوص افرادی که در معرض خطر ابتلا به پوکی اسنخوان قرار دارند ذکر کرد:

1- افراد بالای 50 سال که سابقه شکستگی به ویژه در لگن و مهره‌های گردن دارند، برای بررسی تراکم استخوان و ارزیابی نیاز به درمان، به پزشک مراجعه کنند.

2- اگر والدین مبتلا به استئوپروز هستند و بالای50 سال سن دارند، برای ارزیابی خطر شکستگی به پزشک مراجعه کنند.

3- اگر بانوی بالای 50 سال هستید و سابقه یائسگی زودرس (زودتر از 45 سال) درمان نشده دارید، برای بررسی تراکم استخوان و ارزیابی نیاز به درمان، به پزشک مراجعه کنید.

4- اگر قد افراد در مقایسه با گذشته بیش از 4 سانتی متر کوتاه شده است لازم است برای ارزیابی خطر شکستگی به پزشک مراجعه کنند.

5- اگر سیگار مصرف می‌کنید و بالای 50 سال هستید، برای ارزیابی خطر شکستگی به پزشک مراجعه کنید.

6- اگر در حال حاضر یا گذشته به مدت بیش از 3 ماه از داروهای کورتون استفاده کرده‌اید برای بررسی تراکم استخوان و ارزیابی نیاز به درمان، به پزشک مراجعه کنید.

7- اگر به مدت طولانی از الکل، داروهای ضد صرع و داروهای شیمی درمانی استفاده می‌کنید برای بررسی تراکم استخوان و ارزیابی نیاز به درمان، به پزشک مراجعه کنید.

8- اگر افرادی مبتلا به بیماری‌های آرتریت روماتویید، دیابت نوع 1، کم کاری تیروئید طولانی و درمان نشده، کم کاری تخمدان یا یائسگی زود هنگام، سوء تغذیه یا سوء جذب مزمن و بیماری مزمن کبدی) هستند برای بررسی تراکم استخوان و ارزیابی نیاز به درمان، به پزشک مراجعه کنند.

*توصیه‌هایی برای سلامت استخوان‌ها

کمالی در ادامه توصیه‌هایی را برای سلامت استخوان‌ها ارائه کرد و گفت: خانم‌های بالای50 سال روزانه 800 تا 1200 میلی گرم کلسیم مصرف کنند و در صورتی که دریافت کلیسم از طریق مواد غذایی آن‌ها کمتر از 800 میلی گرم در روز است با نظر پزشک از مکمل کلسیم استفاده کنند. مصرف پروتئین مناسب برای حفظ عملکرد سیستم عضلانی اسکلتی ضروری است. در صورت تمایل به استفاده از رژیم های غذایی با پزشک خود مشورت کنند.

وی با بیان اینکه به منظور جلوگیری از پوکی استخوان مصرف سیگار و الکل باید قطع شوند افزود: همچنین بدین منظور مصرف قهوه و نوشابه را محدود شود و با انجام ورزش‌های مختلف استقامتی و تعادلی زندگی فعال داشته باشید.

رئیس اداره بیماری‌های اسکلتی عضلانی وزارت بهداشت ادامه داد: به مدت 3 تا 4 روز در هفته و هر روز 30 تا 40 دقیقه پیاده روی کنید و در صورتی که در معرض خطر افتادن هستید برای دریافت مشاوره یا وسایل محافظتی به پزشک مراجعه کنید.

*20 درصد خانم‌های بالای پنجاه سال پوکی استخوان دارند

17 درصد بزرگسالان بالای 30 سال دچار پوکی استخوان هستند و این آمار در استان‌های شمالی از جمله گلستان، مازندران، تهران و آذربایجان بیشتر از استان‌های جنوبی مانند فارس و بوشهر گزارش شده است
 
احمد رئیس السادات دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران در خصوص میزان شیوع این بیماری در بزرگسالان توضیح داد: 17 درصد بزرگسالان بالای 30 سال دچار پوکی استخوان هستند و این آمار در استان‌های شمالی از جمله گلستان، مازندران، تهران و آذربایجان بیشتر از استان‌های جنوبی مانند فارس و بوشهر گزارش شده است.

وی متذکرشد: بر اساس پژوهش‌های داخلی بیش از 20 درصد خانم‌های بالای پنجاه سال دچار پوکی استخوان هستند. حدود ده درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند و با افزایش امید به زندگی این میزان بیشتر خواهد شد و در نتیجه بر جمعیت مبتلا به پوکی استخوان افزوده خواهد شد.

رئیس‌السادات افزود: در پوکی استخوان تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابند، استخوان‌ها متخلخل تر می‌شود و به دلیل تغییر کیفیت ساختاری استخوان، خطر و احتمال شکستگی در آنها افزایش می‌یابد. این بیماری هم به دلیل اختلالاتی که در عملکرد فرد ایجاد می‌کند و هم به علت شکستگی‌های ناشی از آن اثرات مخربی بر کیفیت زندگی مبتلایان دارد.
طبق اظهار نظرهای کارشناسان، یکی از دلایل ایجاد پوکی استخوان در سنین بالای 50 سال کمبود ویتامین D و کلسیم است، این موضوع درحالی مطرح می‌شود که توزیع شیر در مدارس هرازگاهی متوقف شده و از آنجا که سرانه مصرف لبنیات در کشور به نسبت استاندارد جهانی در سطح پایینی قرار دارد همین تتفاق نیز می‌تواند در آینده خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد، با توجه به شیوع این بیماری در افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود این افراد، برای بررسی وضعیت سلامت استخوان‌های خود طبق نظر پزشک متخصص تراکم استخوان‌هایشان را سنجش کنند.

---

منبع: فارس