درآمد میلیاردی سماح
چرا باید در سامانه سماح ثبت‌نام کنیم؟
چند سالی است که پیاده‌روی اربعین مشتاقان زیادی پیدا کرده و هر سال بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. حالا جمعیتی میلیونی از ایران راهی عراق می‌شوند تا در مراسم عظیم راهپیمایی اربعین حاضر شوند. اما در چند سال اخیر بسیاری از مسافران با پدیده‌ای به اسم «ثبت‌نام در سامانه سماح» روبرو شدند. سامانه‌ای که مشخص نیست از کجا آمده و چه خدمتی به زائران ارائه می‌دهد.
درآمد میلیاردی سماح
هر ساله تیترهایی با مضامین «ثبت‌نام در سامانه سماح الزامی است» در رسانه‌ها منتشر می‌شود و دست‌آخر مسافران زیادی بدون ثبت‌نام در این سامانه راهی عراق می‌شوند. در طول سال‌های اخیر هر ساله هزینه‌ای بین 25 تا 35 هزار تومان از ثبت‌نام کنندگان دریافت می‌شود. مثلاً در سال 95 حدود یک میلیون ایرانی در این سامانه ثبت‌نام کردند و این یعنی بیشتر از 25 میلیارد تومان پول به حساب این سامانه واریزشده است. این عددها باعث می‌شود که مردم نسبت به ضرورت این ثبت‌نام و همچنین محل هزینه این مبالغ حساس شوند.این سامانه با هدف کمک به زائران اربعین معرفی شده اما بیشتر به نظر می‌رسد هدف آن ارائه اطلاعات به ستاد مرکزی اربعین جهت برنامه‌ریزی مسئولین باشد. مثلاً یکی از اهداف این سامانه در سال‌های گذشته، تفکیک استانی زائران و تشخیص تعداد مردان و زنان آن‌ها عنوان‌شده بود. ساماندهی و هدایت این جمعیت در مرزهای ایران و عراق نیاز به برنامه‌ریزی و آمادگی است و این سامانه می‌تواند تصویری روشن از میزان زائرین اربعین ارائه دهد.
پول‌های سماح کجا خرج می‌شود؟
حجت‌الاسلام «رحمانی» از مسئولین سازمان حج و زیارت می‌گوید پول‌های واریزی به سماح برای ارائه خدمات درمانی و همچنین هزینه بیمه است. محمود رضا پیروی دبیر کل جمعیت هلال احمر نیز در روزهای گذشته اعلام کرد خدمات پزشکی جمعیت هلال احمر به زائرین در ایام اربعین رایگان است و هزینه‌ای بابت آن دریافت نمی‌شود.هرچند که مسئولین حج و زیارت می‌گویند هزینه خدمات از منابع سامانه سماح پرداخت می‌شود اما هنوز این ابهام وجود دارد که چطور هزینه درمانی از جیب زائرانی پرداخت می‌شود که در سامانه ثبت‌نام می‌کنند و دیگر زائران بدون ثبت‌نام در سماح می‌توانند مانند دیگران از این خدمات استفاده کنند. از سوی دیگر هنوز در رابطه با الزام به بیمه از سوی سامانه سماح مشخص نیست.
امسال با سال‌های قبل فرق می‌کند؟!
هر ساله در ایام اربعین صحبت از اجبار برای ثبت‌نام در سماح مطرح می‌شود اما در نهایت بسیاری بدون ثبت‌نام راهی کربلا می‌شوند. اما ظاهراً امسال با سال‌های قبل ماجرا کمی فرق می‌کند و ثبت‌نام در این سامانه ضروری است. برای ثبت‌نام در این سامانه باید گذرنامه داشته باشید و تنها کسانی که گذرنامه دارند می‌توانند کد رهگیری دریافت کنند. البته این ثبت‌نام امسال 25 هزار تومان هزینه دارد.البته ممکن است امسال هم حرف مسئولین عوض شود و بتوانید بدون ثبت‌نام راهی کربلا شوید ولی این کار ارزش ریسک کردن ندارد و حالا که قرار است برای اربعین برنامه‌ریزی کنید بهتر است این ثبت‌نام را هم انجام دهید تا به مشکل نخورید.
بیشتر بخوانید
در واقع کشور عراق زائران ایرانی را ملزم به انتخاب بین یکی از راه‌های زیر کرده است: 1. اخذ ویزا 2. ثبت‌نام در سماح. در غیر این صورت زائری نمیتواند وارد عراق شود
تناقض مسئولین در الزام سماح
هیچ کجای قانون ننوشته که برای خروج از کشور باید در سامانه سماح ثبت‌نام کنید و مخالفین سامانه از همین زاویه منتقد این وضعیت هستند. منتقدین می‌گویند ثبت‌نام در سامانه سماح قانونی نیست زیرا در قانون محدودیتی به اسم سماح برای خروج از کشور مطرح نشده و تنها پرداخت عوارض خروج از کشور و داشتن گذرنامه معتبر برای خروج از کشور کافی است. حجت‌الاسلام رحمانی مدیرکل عتبات سازمان حج و زیارت، در این خصوص گفت: «برای مراسم اربعین امسال با توجه به توافق به عمل‌آمده بین ایران و عراق زائران می‌توانند از 19 شهریور (دهم محرم) لغایت هفتم آبان (30 صفر) بدون نیاز به اخذ روادید و به شرط ثبت‌نام در سامانه سماح همراه با گذرنامه معتبر جهت زیارت اربعین حسینی وارد عراق شوند». در واقع طبق توافق میان دو کشور، ثبت‌نام در سماح امسال ضروری است.ابتدای شهریور امسال سردار قاسم رضایی فرمانده مرزبانی ناجا خبر لغو صدور روادید را اعلام کرد و گفت: امسال یک اتفاق مبارک دیگر افتاده و برای سفر اربعین به عتبات عالیات لغو روادید شده ولی داشتن گذرنامه معتبر برای زائران اربعین قطعی است و افرادی که قصد حضور در کنگره عظیم اربعین را دارند باید حتماً با گذرنامه معتبر تردد کنند و از عزیمت افراد بدون گذرنامه در مرزها جلوگیری می‌شود.
اما فرمانده مرزبانی در توضیح توافق بین ایران و عراق صحبتی از ضرورت ثبت‌نام در سامانه سماح صحبتی نکرده و مشخص نیست که آیا واقعاً این ضرورت برآمده از توافق بین دو کشور است یا باز هم ستاد اربعین اصرار دارد مردم در این سامانه ثبت‌نام کنند.
سماح قانونی هست یا نه؟
اما فارغ از اینکه چقدر این ضرورت صحت دارد. باید به این سؤال پاسخ دهیم که این ضرورت قانونی است یا یک الزام غیرقانونی است؟ محمدرضا علیپور کارشناس حقوقی در پاسخ به این سؤال تبیان می‌گوید: «هرچند قانونی در مورد الزام ثبت‌نام در این سامانه وجود ندارد و منتقدان نیز به همین علت با سماح مخالفت می‌کنند؛ اما رحمانی علت الزامی بودن ثبت‌نام را بحث اجازه تردد در مرزها دانست و عنوان کرد که به دلیل لغو ویزا، ورود به عراق مشروط به ثبت‌نام در سماح است.»البته اجباری برای ثبت‌نام در سماح وجود ندارد. زائرانی که نمی‌خواهند در سماح ثبت‌نام کنند، طبق قانون باید ویزا بگیرند.
در واقع کشور عراق زائران ایرانی را ملزم به انتخاب بین یکی از راه‌های زیر کرده است:
1. اخذ ویزا
2. ثبت‌نام در سماح
در غیر این صورت زائری نمیتواند وارد عراق شود.
