هتلی در حریم زمین و «آسمان»

 در قسمت نظرهای مخاطبان نیز بعضی نوشته بودند: «کاش خرابه شود تا از شرش خلاص شویم» هتلی که سال ۱۳۸۱ مجوز ساخت گرفت اما اکنون پس از گذشت ۱۷سال. همچنان به بهره‌برداری نرسیده است. دید بصری ارگ کریم‌خان زند و مجموع زندیه را از نگاه شرق به غرب خدشه‌دار کرده و یکی از عوامل اصلی ثبت نشدن جهانی چند بنای ارزشمند تاریخی است، این بنا در خیابان کم‌عرض و پر ترافیک رودکی سر به فلکه کشیده و سال‌هاست بلاتکلیف مانده. چند سال پیش دوطبقه از این هتل به دستور مقامات قضایی تخریب شد اما همچنان بر سر تخریب دو طبقه دیگر اختلاف نظرهایی وجود دارد.

چگونگی اخذ مجوز ساختن هتل آسمان

هتل آسمان شیراز در سال ۱۳۸۱ با هفت طبقه از سازمان ایرانگردی و جهانگردی وقت و شهرداری منطقه مجوز گرفته و تا سال ۱۳۸۴ بدون کسب موافقت از سازمان مذکور نسبت به اخذ اصلاحیه پروانه ساختمان از هفت طبقه به ۱۲ طبقه اقدام کرده است. در سال ۱۳۸۴، با تأکید و تذکر سازمان میراث فرهنگی وقت، سرمایه‌گذار نقشه‌های اصلاحی‌اش را ارائه و سازمان نسبت به بررسی و اعلام موافقت به شهرداری وقت مبنی بر تائید پنج طبقه اصلاحی و سه طبقه جدید (در مجموع هشت طبقه روی هفت طبقه قبلی) اقدام و در نهایت سال ۱۳۸۶ پس از هماهنگی لازم با شهرداری و استعلام از آخرین وضعیت اصلاحیه‌های صادره از شهرداری منطقه نقشه‌های معماری هتل مذکور را بر اساس آخرین تغییرات، با لحاظ 16.5 طبقه و ۵۴ متر ارتفاع از صفر- صفر زمین مورد تائید قرار داده است. در زمان بررسی نقشه‌های معماری، نظر تخصصی معاونت سازمان میراث فرهنگی اخذ و در تائید نقشه‌ها دیده شده است. پس از آن سرمایه‌گذاری مجدد ضمن تغییر در نقشه‌های معماری و بی‌توجهی به تذکرهای داده شده از سوی میراث فرهنگی، اصلاحیه نقشه‌ها را به تائید اداره کل استان نرسانده و همین امر باعث ایجاد اشکال در روند ساخت و اجرای هتل شده است.

کش‌وقوس بین سرمایه‌گذاران و میراث  یک شهر

 با تغییرات چندباره در مجوز و درخواست سرمایه‌گذار برای افزایش ارتفاع هتل مشخص شد این هتل چشم به آسمان شیراز دوخته تا از هر نقطه، دیدی مناسب نسبت به تمام زوایای مرکز کوتاه‌قامت شهر شیراز و محدوده بافت تاریخی و فرهنگی این شهر داشته باشد؛ دیدی که به حتم با استانداردهای مدنظر سازمان‌های جهانی در خصوص حریم آثار تاریخی، فرهنگی و میراثی، مطابقت نداشت.

کنش و واکنش‌ها که در روزهای زمستان سال ۱۳۹۳ با موضع‌گیری رسمی انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری فارس، ورود شورا و شهرداری شیراز به ماجرا، بعدی تازه به خود گرفت و اخبار حاکی از دریافت مجوزی برای تخریب طبقات بالاتر از چهاردهم رسانه‌ای شد.

تلاش‌ها از یک‌سو برای کوتاه کردن قامت هتلی که گفته می‌شد قرار است تا ۱۸ طبقه اوج بگیرد (حدود ۱۰۰ متر ارتفاع) و مقاومت سرمایه‌گذار به استناد مجوزی که از مبادی قانونی برای احداث هتلش دریافت کرده بود. کار اما در سال ۱۳۹۴ تداوم یافت و باز هم اخبار مختلفی در این سال‌ها رسانه‌های مختلف منتشر کردند، اخباری که همگی حاکی از توقف کار ساخت هتل آسمان و تخریب بخشی از این سازه بود.

سرانجام اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۵، مأموران تخلفات شهرداری شیراز با حکم قضایی برای تخریب بخشی از این سازه وارد عمل شدند، خبرنگاران، تصویربرداران و عکاسان نیز به محل رفتند تا شاهد اجرای حکمی باشند که بر اساس اعلام مسئولان وقت شهرداری، تخریب سه طبقه را شامل می‌شد، کاری که در حد حرف باقی ماند.

بعد از این اقدام شهرداری، حفاظی آبی رنگ دور طبقاتی کشیدند که قرار بود تخریب شود، قفل و بند درهای ورودی این ساختمان چند برابر و نگهبانانش زیاد شد تا کسی جز عده‌ای خاص نداند پشت آن پرده چه می‌گذرد.

بعد از آن و در شهریورماه سال ۱۳۹۶ شهردار وقت شیراز در جلسه علنی شورای شهر شیراز هتل آسمان را تهدید خواند و با اشاره به مستنداتی که در دست داشت، تأکید کرد که دست کم دو طبقه دیگر از آن باید تخریب شود.

ماجرای هتل آسمان بعد از آمدن شورای پنجم و تعبیر در مدیریت شهری شیراز باز هم دچار فطرت شد تا کار ساخت‌وساز پشت پرده آبی، همچنان تداوم باید بلکه این سازه که بیش از یک دهه از شروع ساخت آن آغاز شده بود، کارش تمام شود!

در ماه‌های اخیر اما بار دیگر شاهد طغیان اخبار به همراه تصاویری در بعضی شبکه‌های واتس آبی هستیم که گردانندگان آن‌ها داعیه‌دار دغدغه‌مندی نسبت به مسائل فرهنگی و گردشگری شیراز هستند؛ اخباری از هتل آسمان و بر قرار بودن برده آبی رنگ تداوم ساخت‌وساز در طبقاتی که زمانی اعلام شده بود قانونی نیست.

توضیحات مدیرکل میراث فرهنگی فارس

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس در خصوص چگونگی فرایند ساخت هتل آسمان و حاشیه‌های آن در سال‌های گذشته تاکنون بیان کرد: «این موضوع دو جنبه دارد که یک بعد آن میراثی است.»

مصیب امیری افزود: در یک مقطع مالک شروع به ساخت کرد و بعد از چندی اعلام شد که این هتل به لحاظ ساختاری به حریم بصری مجموعه زندیه آسیب وارد می‌کند که البته موضوع در دستی است.

او ادامه داد: مجوز ساخت هتل در کمیسیون ماده پنج به میزان شش طبقه، سپس از شش به ۱۰ طبقه و در نهایت به ۱۴ طبقه افزایش یافت و بعد شهرداری آن را به 17.5 طبقه افزایش داد. پس از اعتراض‌ها و اعلام اینکه این اقدام تخلف است، شهرداری طی بررسی‌ها فقط نظر به کاهش ۲۰ سانت از بنا را می‌دهد.»

امیری یادآور شد: «اما جنبه دیگر این موضوع به این امر برمی‌گردد که باید زیرساخت‌های گردشگری را فراهم کرده و ضمن کمک به اشتغال از این طریق، به امنیت سرمایه‌گذار نیز کمک کنیم.»

او ادامه داد: «از این منظر و خارج از این موضوع که آیا کار مالکان در زمان ساخت درست بوده یا نه؟ باید توجه داشت که وقتی مدام در خصوص چنین مسئله‌ای که سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت جامعه است پالس‌های منفی به جامعه مخابره کنیم. طبیعی است مردمی که در جریان زوایای موضوع نیستند، تصور کنند که استان فارسی ما مخالف سرمایه‌گذاری هستند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس تأکید کرد که شهرداری می‌تواند با تعامل دیگر نهادها و ادارات مربوطه، این موضوع را با مالك حل‌وفصل کند.

وی با بیان اینکه بعضی افراد روی این موضوع بیش از حمله تمرکز کرده‌اند لزوم یافتن راهکاری برای خارج شدن از یک دایره بسته را یادآور شد.

امیری گفت: «فارسی‌ها همیشه مدعی هستند که شیراز و فارس پایتخت فرهنگی است، ادعایی به حق و درست اما اکنون نیازمند کاری مشابه اصفهانی‌ها در میدان نقش‌جهان هستیم، آن‌ها هم با توجه به میراثی بودن میدان نقش‌جهان، ساختمانی را که مشرف به آن بود تا میزان لازم حذف کردند.»

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس اعتقاد دارد که باید چنین مسائلی را با دقت نظر دنبال کرد و بدون لطمه زدن به آینده و توسعه شیراز، آن‌ها مدیریت شود.

 مخالفان و منتقدان بنای هتل آسمآنکه خواهان کاهش ارتفاع آن هستند تأکید دارند که این هتل منظر بصری ارگ کریم‌خان زند را تحت تأثیر قرار داده و مانع ثبت جهانی این اثر میرانی خواهد شد.

تخریب یک طبقه با حکم قضایی

سرانجام پس از کش‌وقوس فراوان بین میراث فرهنگی، شورای شهر، کمیسیون ماده ۱۰۰، شهرداری شیراز. دوستداران میراث فرهنگی و سرمایه‌گذار هتل، جمعه دوم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۵ تخریب یکی از طبقات هتل آسمان به دستور مقام قضایی با مسدود کردن مسیرهای منتهی به هتل آسمان، کار تخریب یک طبقه از این هتل آغاز شد با وجود آنکه پس از شکایت دستگاه‌های متولی، حکم تخریب طبقات اضافه این هتل صادر شده بود اما بعد از مدت کوتاهی توقف کار احداث هتل آسمان ادامه پیدا کرد و این موضوع بارها و بارها رسانه‌ای شد. با تخریب طبقه اضافه هتل آسمان و رفع مشکل حریم بصری این هتل، خطر ثبت نشدن در فهرست جهانی میراث فرهنگی تا حدودی از بین رفت.

تابستان سال ۱۳۹۴ شورای عالی معماری و شهرسازی نظر به تخریب چهار طبقه از هتل آسمان شیراز داد و در آبان ماه همان سال نیز با حکم دادستانی، ساخت‌وساز این بنا متوقف شده از فضای پیرامونی ارگ کریم‌خانی می‌توان طبقات انتهایی هتل را که از برج جنوب غربی ارگ کریم‌خانی سر برآورده مشاهده کرد.

در مصوبه خردادماه شورای عالی معماری و شهر ساری آمده است: به‌منظور جلوگیری از هرگونه تبعات بعدی مصوبه هفتم دی‌ماه سال ۱۳۸۴ کمیسیون ماده پنج شهر شیراز ملاک عمل است بنابراین ضروری است ضمن تعدیل ارتفاع هتل آسمان به میزان ۱۴ طبقه، نسبت به لغو مجوزهای صادره مازاد اقدام شود و از ادامه فعالیت احداث و تکمیل طبقات فوقانی پروژه ممانعت به عمل آید.»

دو طبقه دیگر هتل باید تخریب شود

 شهردار وقت شیراز چند روز پس از تخریب یک طبقه از این بنا گفت: بنا بر قانون باید دو طبقه دیگر هتل آسمان برداشته شود تا نمای بصری ارگ تاریخی کریم‌خانی حفظ شده و این بنای با ارزش جهانی باقی بماند.» علیرضا پاک فطرت در جلسه شورای شهر اظهار داشت: «هر آجری که اضافه بر قانون به هتل آسمان افزوده شده به ثبت جهانی مجموعه ارگ کریم‌خانی لطمه زده و از این نظر آسیبی را متوجه عموم مردم ساخته است.»

 وی افزود: بنا بر مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری دو طبقه دیگر نیز از هتل آسمان با برداشته شود و البته به سبب اینکه پروانه دارد خسارت مالک باید توسط فردی که پروانه داده پرداخت شود.»

پاک فطرت ادامه داد: افرادی که در آلونک‌های حاشیه شهر زندگی می‌کنند از فقرا و ایتام هستند اما شهرداری بنا بر قانون باید مانع ساخت‌وساز غیرمجاز شود، در حالی که هتل آسمان در شمار فقرا نیست که در ملأعام سر به آسمان ساییده و قانون را مورد تمسخر قرار داده است.»

 وی اضافه کرد: در مکانی که هتل آسمان ساخته شده ضابطه «ام شش»  است در سال ۱۳۸۰ شش طبقه را اسکلت می‌سازد به پیاده‌رو تجاوز می‌کند و یک ستون را در پیاده‌رو مستقر می‌کند به کمیسیون ماده 100 می‌رود و مشخص نیست به چه صورت کمیسیون ماده ۱۰۰ با این تخلف موافقت می‌کند اما تأکید می‌شود در زمان تجدید بنا باید عقب‌نشینی کند.»

 شهردار سابق شیراز اشاره کرد: در مرحله بعد مالک وقتی عدم خلاف شش طبقه را می‌گیرد دو باره شروع می‌کند لابی کردن و دریافت مجوز ارتفاعات بیشتر گرفتن و در این فرایند باز مشخص نیست چگونه تهیه نقشه، دفترچه محاسبات و دیگر مسائل انجام شده است که در یک سال این پرونده سه تا چهار بار به کمیسیون ماده پنج رفته است و در نهایت ارتفاع را به ۱۴ طبقه می‌رساند و توجیه می‌آورد که طبقه همکف طبقه نیست.»

وی گفت: پس از آن ارتفاع 64.5 متر هتل در میراث فرهنگی تائید می‌شود و شروع به ساخت می‌کند که البته باید توجه داشت در هیچ مرحله کار سرمایه‌گذاری نیز رخ نداده و تمام کار با وام‌های مختلف انجام شده است.»

شهردار شیراز ادامه داد: «در ابتدای کار، با مالک صحبت و خواهش کردم برای آنکه به شهر و دیار خود لطمه نزند، الگوی بی‌قانونی نشود، اضافه مساحت ۱۴ طبقه را حذف کند که توجه نکرد، بعدتر هم هرچه مدیران شهرداری با ایشان رایزنی کردند و استدلال آوردند مورد قبول وی واقع نشد تا نامه کتبی به شهرداری منطقه نوشتم که کار را متوقف کنید اما مالک هتل با شهرداری منطقه درگیری به وجود آورد. بادیگارد و سگ شکاری درنده در محل مستقر و تهدید کرد که کسی نمی‌تواند ملک مرا تخریب کند.»

وی تصریح کرد: «ما پیگیری کردیم، کارشناس رفت و به سبب آنکه اجازه ورود نداده بود بنا به اظهار خود وی اضافه را ۲۰ سانتی‌متر اعلام کرده بودند که شهرداری با دوربین از بیرون کنترل کرد و مشخص شد از 64.5 متر، دو متر و ۲۰ سانتی‌متر اضافه ارتفاع دارد و در کنترل‌های بعدی مشخص شد ۶۲۵ مترمربع در طبقات اضافه مساحت دارد.»
پاک فطرت یادآور شد: «در مرحله بعد به مالک هتل اخطار داده شد که اضافه مساحت و ارتفاع را بردارد و کمیسیون اول به درستی رأی تخریب داد، کمیسیون تجدیدنظر هم رأی تخریب داد و ما خود ایشان را صدا کردیم و خواهش کردیم خودش برای حذف این ارتفاع اقدام کند.»

وی افزود: شهرداری با ایشان جلسه گذاشته و رأی ابلاغ شد که در ۴۸ ساعت باید تخریب انجام شود و شهرداری برنامه‌ریزی کرد با توجه به رأی کمیسیون صبح جمعه وفق مقررات شروع به تخریب کردیم و وقتی وارد شدیم دیدیم علاوه بر ارتفاع و دو متر و ۲۰ سانتی‌متر اضافه ارتفاع قبلی، در حال ساخت طبقه غیرقانونی دیگری نیز بود.» شهردار سابق شیراز تشریح کرد: با این یک طبقه تخریب مشکل ارگ کریم‌خانی حل نخواهد شد، چرا که دوران زندیه در شیراز دوران شکوفایی بودند و ارگ کریم‌خانی با حمام وکیل، مسجد وکیل یک مجموعه‌اند که در کنار هم اثربخشی دارند و البته ارگ کریم‌خانی شاه‌بیت این مجموعه است و با توجه به ثبت جهانی این ساختمان یونسکو برای بازسازی این بناها وام می‌دهد و توریست‌ها بر اساس این املاک و بناهایی که تاریخی است در اینترنت جست‌وجو و بعد اقدام به بازدید می‌کنند و اگر بنا باشد. هتلی با تخلف خود در کنار این مجموعه، صنعت گردشگری یک شهر را تحت‌الشعاع قرار دهد قابل‌قبول نیست.»

وی توضیح داد. جالب است که مالک هتل آسمان در مقطعی می‌گفت داخل ارگ داربست بزنید تا از داخل ارگ هتل مرا نبینند و منظره خراب شود و از این نظر تخلفی از این بزرگ‌تر در شیراز انجام نشده بود و با تخریب آن تمام متخلفان حساب کار دستشان می‌آید.»

اخطار شهردار وقت شیراز

علیرضا پاک فطرت شهردار سابق شیراز با اشاره به اینکه بالابر آتش‌نشانی با طول بیشتر از ۳۰ متر، امکان تردد در خیابان رودکی و محل احداث این هتل را ندارد، چنین گفت: «به لحاظ ایمنی اگر آتش‌سوزی با مشکلی در طبقات بالای این ساختمان حادث شود، امکان امدادرسانی بسیار دشوار خواهد بود.»

آتش در طبقات زیرین آسمان

ساعات اولیه دوازدهم مردادماه امسال طبقه منفی یک و دو هتل آسمان شیراز دچار آتش‌سوزی شد که با تلاش نیروهای امدادی مواد اشتغال را در مجاورت این دو طبقه تخلیه و تمام افرادی که در این دو طبقه حضور داشتند نیز نجات یافتند. نیروهای آتش‌نشانی شهرداری شیراز در محل حادثه برای اطفای کامل حریق سایت‌ها تلاش کردند. به دلیل اینکه تشک و تختخواب در این طبقات پر بوده است و مواد تشکیل دهنده تشک‌ها آرام‌سوز بوده‌اند این آتش ساعت‌ها شعله‌ور باقی ماند. حرارت آتش در این طبقات به ۷۰۰ تا هزار درجه سانتی‌گراد رسید.
هم‌زمان با ادامه آتش‌سوزی همگان حادثه‌ای مشابه حادثه پلاسکو را پیش‌بینی می‌کردند. در برهه‌های آتش‌نشانی و مدیریت شهری شیراز به دلیل احتمال زیاد ورزش طبقات بالایی دستور به تخلیه کامل نیروی انسانی از هتل را دادند اما در نهایت پس از ۱۴ ساعت آتش‌نشان‌ها موفق شدند با حفر سقف طبقات فوقانی اطفای کامل حریق را انجام نداشتند و مانع از ریزش ساختمان شوند.

توضیحات مدیرکل میراث فرهنگی

افکار عمومی منتظر پایان داستان هتل

اکنون که نزدیک به دو دهه از اخذ مجوز تا مراحل ساخت و... می‌گذرد، افکار عمومی همچنان پیگیر ماجراهای این هتل خبرسازند. در انتظار اینکه سرانجام شهرداری شیراز و قوه قضائیه برای مختوم کردن پرونده این هتل چه تصمیماتی اتخاذ می‌کنند این تصمیمات کی عملی خواهد شد و آیا سرانجام مجموعه زندیه با قدمتی بیش از ۲۵۰ سال در میراث جهانی یونسکو ثبت می‌شوند یا دو طبقه از یک هتل مانع از این مهم خواهد شد؟ 

---

منبع: مجله سرزمین من