برای شرکت در مراسم عزاداری به کدام شهرها سفر کنیم؟

نخل گردانی

مراسم عزاداری محرم در شهر یزد، به نخل گردانی‌اش معروف است. یک سازه چوبی بزرگ در روز دهم محرم(عاشورا) به‌ عنوان سمبل تابوت امام حسین(ع) حمل می‌شود. این سازه چوبی یا نخل با پارچه، آینه، شمشیر، پرچم و سایر نمادهای مذهبی تزئین شده است. نخل معروف در روز عاشورا در میدان امیر چخماق یزد توسط صدها نفر از مردان حمل می‌شود. تزئینات اطراف هر نخل بعد از مراسم عاشورا برداشته می‌شود.

تعزیه

تعزیه را می‌توان نوعی از تئاتر سنتی فارسی توصیف کرد. بسیاری از مراسم مذهبی که امروزه در ایران می‌بینیم ریشه‌های آنها از قبل از اسلام وجود داشته است. هم نخل گردانی و هم تعزیه مبتنی بر روایات فارسی پیش از اسلام است. امروزه بسیاری از تعزیه‌هایی که در طول ماه محرم مشاهده می‌کنید، همه به نمایش داستان امام حسین و 72 تن از یارانش در کربلا، اختصاص‌یافته است. بیشتر نمایش‌های تعزیه در 10 روز اول محرم برگزار می‌شود. مدت‌زمان آنها می‌تواند به‌ عنوان چند دقیقه تا بیش از یک ساعت کوتاه باشد. نمایش‌های تعزیه گاهی در میدان‌ها عمومی برگزار می‌شود، اما معمولاً محل برگزاری این مراسم‌ها، مساجد و مراکز مذهبی است. اگرچه تعزیه را می‌توانید در بسیاری از شهرهای ایران مشاهده کنید اما شهرهایی مانند اصفهان، اراک و یزد به دلیل داشتن فرهنگ قوی تعزیه معروف هستند.

گِل مالی

یکی دیگر از آیین‌های محرم که بیشتر در استان لرستان مشاهده می‌شود، گِل مالی است. عزاداران سه روز قبل از عاشورا یعنی در روز هفتم، خاک نرم و مخصوصی به نام گل باغچاله(گل رس) را تهیه‌کرده و در میدان‌های بزرگ و کوچک قرار می‌دهند؛ در روز عاشورا مردان گل‌ و لای را بر روی سر و شانه‌های خود پخش می‌کنند. گذاشتن گل روی بدن نشانه فاجعه بزرگی است و همچنین در هنگام فوت عزیزان نیز می‌توان مشاهده کرد. برخی تمام بدن خود را با گل می‌پوشانند و تا بعدازظهر عاشورا گِل از بدن شسته نمی‌شود.

مشعل گردانی

عمل چرخاندن مشعل به‌صورت دایره‌ای به «مشعل گردانی» معروف است. این آیین معمولاً در بین اقوام عرب و همچنین در شهرهایی مانند قم، شهرری و اردکان مشاهده می‌شود.
در روز اول محرم، مشعل‌ها توسط عزاداران آتش‌گرفته می‌شود تا ابتدای محرم را اعلام کنند. همین آیین در هشتمین شب محرم برگزار می‌شود تا نشان دهد روز عاشورا نزدیک است. در این آیین، گروه‌هایی از مردم که مشعل‌ها را نگه‌داشته و می‌چرخانند، در حالی‌که موسیقی مذهبی پخش می‌شود، در محلات حرکت می‌کنند.

طشت گذاری

آیین طشت گذاری یکی از قدیمی‌ترین سنت‌ها و مناسک عزاداری امام حسین(ع) در شهر اردبیل است. برگزاری مراسم طشت گذاری در اردبیل به دوره صفویه بازمی‌گردد. باستانی‌ترین طشت موجود در اردبیل هم در مسجد جامع بازار چاکوازان نگهداری می‌شود که مربوط به دوره شاه‌ عباس اول است که در لبه آن حک‌ شده: «اهداشده به حضرت عباس(ع)»

این آیین در بیش از 200 مسجد در شش محله اصلی شهر اجرا می‌شود. در کلیه مساجد، برخی سکوها برای نگهداری طشت‌ های شستشوی مس و برنز در طول سال طراحی‌شده‌اند.

هر ساله در روز 27 ذی‌الحجه(قبل از آغاز محرم)، زنان مناطق مختلف شهر مساجد را تمیز کرده و طشت‌های شستشو را برای طشت گذاری آماده می‌کنند. این سنت به‌پاس اقدام سیدالشهدا و رفتار جوانمردانه امام حسین(ع) در مقابل سپاه حر است که به روایتی آن حضرت، در روز ۲۷ ذی‌حجه، آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریخته و تمام لشکر حر و اسبان آن‌ها را سیراب‏ کردند.
نمایندگان هر محله پس از شرکت در مراسم عزاداری، ضمن ورود به مسجد، طشت‌های شستشو را بر روی سرخود نگه می‌دارند.
آنها به اطراف مسجد می‌روند و مردم برای ابراز بیعت با امام حسین(ع)، طشت های شستشو را لمس می‌کنند. سپس آنها طشت‌های شستشو را روی سکوهای مشخص‌شده در مسجد قرار می‌دهند و بعد از قرار دادن تمام شش طشت شستشو در محل، عزاداران کوزه‌هایی پر از آب می‌آورند و آنها را درون طشت‌های شستشو می‌ریزند. در طی این ده روز، عزاداران آب را در طشت‌های شستشو می‌نوشند و معتقدند که این آب شفادهنده است و آن را برای بیماران نیز مصرف می‌کنند.

سنج و دمام

عزاداری با سنج و دمام از ویژگی‌های عزاداری بوشهری‌ها است. این سبک عزاداری قدمت زیادی دارد؛ به‌گونه‌ای که در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
سینه‌زنی بوشهری‌ها به این صورت است که 5 تا 20 نفر حلقه‌ای تشکیل می‌دهند، نوحه‌خوان در وسط آنها روضه می‌خواند و سینه‌زن‌ها به‌صورت دایره‌ای می‌چرخند.
نوحه پامنبری یکی دیگر از آئین‌های زیبای عزاداری سنتی مردم استان بوشهر است که در ایام محرم قبل از سخنرانی مذهبی کنار منبر به‌ صورت جمعی و با سبکی خاص اجرا می‌شود.

---