چگونه کودکانی مسئولیت‌پذیر و منظم تربیت کنیم
در برخورد با کودکان چه میزان جدیت لازم است
مهم‌ترین اصل، جدیت پس از هشدار است. والدینی که تهدید می‌کنند ولی عمل به تهدید ندارند پیش چشم کودک کوچک و ناتوان‌تر از خود او دیده می‌شوند.
در مورد اصلاح بی‌نظمی‌های فرزندتان به این نکات توجه کنید:
- او را در انجام کارهای منزل مشارکت دهید
می‌توانید از کودک در جمع‌آوری لوازم کمک بخواهید و از روش مشارکت استفاده کنید. به یاد داشته باشید تعریف و تمجید همیشه معجزه می‌کند، در ضمن لازم نیست همه وسایل جمع شوند. مسئله مهم مشارکت کودک در جمع‌آوری آن‌هاست.
- با روش‌های سرگرم‌کننده فرزندتان را تشویق کنید
جمع‌وجور و مرتب کردن را به شکل بازی و تفریح انجام دهید؛ مثلاً بگویید «ببینم کی زودتر می‌تونه همه چیز رو جمع کنه؟» برای سهولت در جمع‌آوری وسایل سبدهای رنگارنگ و متفاوت تهیه کنید و هرکدام را به گروهی از وسایل اختصاص دهید. وقتی کودکان بزرگ‌تر می‌شوند به این درک می‌رسند که در مورد مرتب بودن اتاق‌ها و خانه قوانینی را در نظر گرفته‌اید، بنابراین مکان‌هایی از منزل را مشخص کنید تا بچه اجازه داشته باشد محیط آن را به هم بریزد.
- قواعد را واضح بگویید
وقتی برنامه‌ای مشخص و روالی معین را در زندگی روزمره خانواده جاری کنید نظم و ترتیب و در نهایت آرامش بیشتری در خانه حکمفرا و در وقت نیز صرفه‌جویی می‌شود. در حالی که بی‌نظمی و هرج و مرج موجب اتلاف وقت می‌شود. به عنوان مثال برای پیدا کردن یک لنگه جوراب مجبور می‌شوید تمام خانه را زیرورو کنید. به خاطر داشته باشید وقتی در منزل نظم و روال مشخصی وجود ندارد و هرج و مرج در آن حکم‌فرماست، کودکان احترام گذاشتن به اطرافیان و محیط پیرامون خود را یاد نمی‌گیرند و به آشفتگی و هرج و مرج دامن می‌زنند.
- از قوانین پیروی کنید
مهم‌تر از تعیین قوانین برای کودکان، رعایت و پیروی از آن است. اگر شما جزو والدینی هستید که بدون هیچ نظم و قاعده‌ای زندگی می‌کنید، بدون تردید نمی‌توانید به فرزندتان نظم یاد دهید. همچنین اگر قاعده‌ای را تعیین کردید و بعد به دلیل جر و بحث یا مقاومت کودک آن را تغییر دادید یا آنکه خودتان آن را رعایت نکردید توقع نداشته باشید فرزندتان شما و قوانین را جدی بگیرد. قواعد و قوانین در حقیقت همان توقع و انتظارهای شما از کودکتان است و فراموش نکنید که فرزندتان باید از آن اطلاع کامل داشته باشد تا بتواند توقع شما را برآورده کند.
- جدیت داشته باشید
مهم‌ترین اصل، جدیت پس از هشدار است. والدینی که تهدید می‌کنند ولی عمل به تهدید ندارند پیش چشم کودک کوچک و ناتوان‌تر از خود او دیده می‌شوند. پس برای تعیین یک قانون تلاش کنید، قوانینتان را برای کودکتان بازگو کرده و برای شروع و اجرای این قوانین زمان مشخصی را تعیین کنید و پس‌ازآن با هر بار عدم رعایت قوانین از سوی کودک در باب تفریحات و مشوق‌هایی که دوست دارد، اعمال محرومیت و در ازای هر بازگشت به قانون خانواده یک تشویق (تشویق باید در این موارد میزانش از تنبیه یا محرومیت اعمال‌شده بیشتر باشد) نثارش کنید.
- شاید فقط در خانه این‌طور باشد
عضو گروه بودن یعنی پذیرش قواعد و قوانین گروهی که کم‌کم کودک برای هم‌شکل گروه شدن و پذیرش کامل در آن خود به آن تن می‌دهد و به میل یا حتی گاهی برخلاف میلش آن را می‌پذیرد چون عدم پذیرش و عدم رعایت این قوانین به معنی اخراج از گروه هم‌سن و از دست دادن لذت این‌گونه ارتباطات است؛ اما پیش می‌آید که کودکانی در گروه، تابع قواعد آن گروه بوده اما در خانه از قوانین خانه تبعیت نمی‌کنند مثل مسئولیت‌پذیری که عمده این معضل‌ها به دلایل زیر است:
وقتی در منزل نظم و روال مشخصی وجود ندارد و هرج و مرج در آن حکم‌فرماست، کودکان احترام گذاشتن به اطرافیان و محیط پیرامون خود را یاد نمی‌گیرند و به آشفتگی و هرج و مرج دامن می‌زنند
- فقدان وجود قواعد پرقدرت و چارچوب‌دار و ثابت در خانواده.
- وجود چند مرجع قدرت با چند نظر متفاوت(پدر و مادر هر یک، یکسری قواعد که گاه با یکدیگر مغایر نیز هست برای کودکشان تعیین می‌کنند).
- جمعیت زیاد خانواده.
- وجود مشکل یا مشکلاتی بیمارگونه در فرد یا افرادی در خانواده که باعث به هم خوردن جایگاه‌ها و وظایف آدم‌ها و باز زیر سؤال رفتن هر یک با نگاه دیگری می‌شود.
بیشتر بخوانید
در مورد کودکانی که زیر بار مسئولیت نرفته و رفتارهایی توأم با بی‌نظمی و لاقیدی از خود نشان می‌دهند باید موارد زیر اعمال شود:
- کودک باید بفهمد که در خانواده قوانینی وجود دارد که همه باید از آن تبعیت کنند.
- قدرت و رهبری خانواده فقط در دست والدین است نه آنک ه میزان قدرت کودک با والدینش یکی باشد.
- در ازای هر رفتار یا عملکرد مثبت یا همسو کودک با قواعد خانواده، تشویق و در ازای هر رفتار غیرمتعارف و هنجارشکن خانواده محرومیت باید اعمال شود.
منبع: مرکز مشاوره تبیان
