موجودی که از شناخته شدن وحشت دارد
مراقب باشید فریبتان ندهد
شیطان به دنبال پیدا كردن نقطه‌ضعف در انسان‌ها است؛ و تلاش می‌كند تا راهی پیدا كند، كه ساده‌تر و راحت‌تر بتواند انسان را فریب دهد؛ و یكی از ابزار مهمی كه، شیطان در راه فریب دادن انسان‌ها از آن استفاده می‌كند، هوای نفس و نفس اماره است.
شیطان همه وسوسه‌های خود را در حال غفلت انسان‌ها، به آن‌ها القاء می‌كند؛ انسانی كه آگاه است و شیطان را می‌شناسد حتماً با او دشمن است و سعی و تلاش می‌كند تا فریب‌ها و وسوسه‌های شیطان را شناسایی كرده و از آن‌ها دوری كند. لذا شیطان از شناخته شدن، وحشت دارد. از این رو چون شناخته شدن شیطان، مساوی است با پیروی نكردن انسان‌ها از او، او تمام تلاش خود را به كار می‌گیرد تا وسوسه‌های خود را خیلی عادی و معمولی جلوه دهد تا كسی متوجه نشود كه این از جانب شیطان است.
معرفی برنامه‌های شیطان و عملکرد شیطان در قرآن
1. زینت دادن كارهای زشت: «و زیّن لهم الشیطان أعمالهم»(عنكبوت/38) و «الشیطان سوّل لهم»(محمد/48) 2. ایجاد ترس و وحشت: «إنّما الشیطان یخوف أولیائه»(آل عمران/175)
3. ایجاد كینه و دشمنی: «إنّما یرید الشیطان أن یوقع بینكم العداوة و البغضاء...»(مائده/91)
4. وعده فقر و تهیدستی: «الشیطان یعدكم الفقر»(بقره/268)
5. خلف وعده: «وعدتكم أخلفتكم»(ابراهیم/22)
6. تبذیر: «إن المبذّرین كانوا إخوان الشیاطین» یعنی مبذّران و مسرفان ـ یعنی آنان كه مال و عمر خود را بیهوده صرف خیالات باطل شیطانی می‌كنند ـ برادر شیطان هستند.(اسراء/27)
7. بازداشتن از یاد خدا: «و إما ینسینک الشیطان فلا تقعد بعد الذكری مع القوم الظالمین»(انعام/68)
با توجه به این مطالب و همان‌طور كه قرآن كریم معرفی می‌نماید، شیطان دشمن آشكار انسان است ـ «إن الشیطان كان للإنسان عدواً مبینا»(اعراف/52) ـ بنابراین انسان در برابر شیطان وظایفی دارد، كه آن وظایف را قرآن كریم معرفی نموده است:
1. عدم پیروی از گام‌های او: «ولاتتّبعوا خطوات الشیطان»(بقره/208)
2. دشمنی و عداوت با او: «إن الشیطان لكم عدو فاتخذوه عدوا»(فاطر/6)
3. عدم پرستش او: «أن لا تعبدوا الشیطان إنه لكم عدو مبین»(یس/60)
شناخته شدن شیطان، مساوی است با پیروی نكردن انسان‌ها از او، او تمام تلاش خود را به كار می‌گیرد تا وسوسه‌های خود را خیلی عادی و معمولی جلوه دهد تا كسی متوجه نشود كه این از جانب شیطان است
4. پناه بردن به خداوند: «وإما ینزعنک من الشیطان نزع فاستعذ بالله»(فصلت/36) البته توجه داشته باشید كه وسوسه‌های شیطان عمومی است: «یوسوس فی صدور الناس»(ناس/5) و «لأغوینّهم أجمعین»(ص/82)، ولی شیطان نمی‌تواند بر بندگان صالح و شایسته خداوند، تسلط پیدا كند: «إن عبادی لیس لك علیهم سلطان»(حجر/42) و «فبعزّتك لأغوینّهم أجمعین إلا عبادك المخلصین»(ص/82 و 83) نكته آخر این‌که اگر شیطان، انسان را فریب داد و انسان مرتكب گناه شد، فرقی نمی‌كند كه از چه راهی شیطان واردشده و او را فریب داده است؛ بلكه آنچه مهم است، نافرمانی خداوند است كه صورت گرفته است و باید هر چه زودتر با توبه و بازگشت به خداوند، آن نافرمانی را جبران نمود.
البته لازم به ذكر است كه شیطان به دنبال پیدا كردن نقطه‌ضعف در انسان‌ها است؛ و تلاش می‌كند تا راهی پیدا كند، كه ساده‌تر و راحت‌تر بتواند انسان را فریب دهد؛ و یكی از ابزار مهمی كه، شیطان در راه فریب دادن انسان‌ها از آن استفاده می‌كند، هوای نفس و نفس اماره است.
لذا اگر انسان بتواند، این دو نیرو را كنترل نموده و تحت اراده و اختیار عقل و فطرت پاک الهی قرار دهد، راه اصلی نفوذ شیطان و وسوسه‌های او را مسدود كرده و گام بزرگی در راه مبارزه با وسوسه‌های شیطان برداشته است. با امید به این‌که همه انسان‌ها با تسلط بر هوای نفس خود و مبارزه با شیطان و وسوسه‌های او، هرلحظه به كمال انسانی و فضای معنوی و روحانی نزدیکتر شوند. در حقیقت باید گفت هر خطای ما تركیبی است از نقاط ضعف ما و تسویلات و فریب‌های شیطان. شاید نتوان به‌طور مشخص گفت فلان خطا از نفس اماره بود، به تنهایی؛ و فلان گناه از شیطان و وسوسه‌های او.
برای مطالعه بیشتر، علاوه بر مراجعه به كتب تفسیری به ذیل آیات ذکرشده می‌توانید به كتاب «هزار و یک نكته از قرآن كریم»، نوشته اكبر دهقان، مراجعه نمایید.
منبع: مرکز مشاوره تبیان
