از تشخیص تا درمان سرطان سینه

شایع‌ترین نوع سرطان در خانم‌ها سرطان سینه است. برس کانسر یا سرطان سینه در مطالعات آمریکایی از هر دوازده خانم یک نفر البته در مطالعات جدیدتر از هر هشت خانم یک نفر دچار سرطان سینه خواهد شد اما آیا در کشور ما هم به همین میزان هست یا نه اطلاع دقیقی در دست نیست زیرا مرکز سراسری ثبت سرطان وجود ندارد اما این را میدانیم که به دلیل جوان بودن هرم سنی بانوان در ایران ده سال زودتر از سایر کشورها بروز پیدا می‌کند. این نوع سرطان هم در خانم‌ها و هم در مردان وجود دارد که در خانم‌ها شایع‌تر است. عامل هورمونی در اولویت از عوامل بروز سرطان است به‌این‌ترتیب که استروژن بدون رقیب در بدن ایجاد شود یعنی استروژن از طریق دارو و یا به‌صورت خودکار در بدن بدون رقیب پروژسترون وجود داشته باشد تأثیر مهمی برگیرنده‌ها استروژنی و تحریک بیش‌ازحد آن‌ها و ایجاد سرطان سینه شود.

چه افرادی استروژن بیشتر در بدنشان بیشتر ترشح می‌شود؟

خانم‌های چاق و تجمع چربی دور کمر و شکم در آن‌ها بیشتر است ایجاد درون‌زا استروژن خواهد بود که چاقی آن‌ها ممکن است به سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان جسم رحم منجر شود.

آیا بارداری می‌تواند از بروز سرطان جلوگیری کند؟

بله اگر اولین بارداری و شیردهی در سنین زیر 35 سال اتفاق افتاده باشد می‌تواند نقش مهم محافظتی خوبی در بروز این بیماری داشته باشد-بخصوص وجود دو بارداری و دو شیردهی کامل در سنین قبل از چهل‌سالگی باشد تا 50 درصد بروز سرطان سینه را در خانم‌ها کاهش می‌دهد.

از عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان چاقی، عدم تحرکی و عدم تمرین فیزیکی، درمان جایگزینی هورمون در طول یائسگی، نوشیدنی‌های الکلی، اولین قاعدگی در سنین پایین و سابقه خانوادگی و ژنتیکی از دلایل حدود ۵ تا ۱۰ درصد ابتلا به این بیماری است.

اگر در بافت سینه احساس وجود توده کردید آرامش خود را حفظ کنید، استرس و اضطراب به خودتان راه ندهید. شاید باورش برایتان سخت باشد اما 80 درصد توده‌های داخل پستان، توده سرطانی نیست. بعضی توده‌ها بی‌ضرر و خودبه‌خود از بین می‌رود ولی دلیل نمی‌شود شما از مراجعه به پزشک امتناع کنید زیر سرطان پستان هر چه زودتر تشخیص داده شود راحت‌تر درمان می‌شود.

رکن اساسی در درمان این بیماری شدت پیشرفت بیماری و نوع سرطان سینه برای عمل جراحی متفاوت است.

درگذشته برای درمان سرطان فقط جراحی برداشت کامل سینه صورت می‌گرفت که از قدیمی‌ترین روش درمان سرطان بود که اثرات جبران‌ناپذیر روحی و روانی در افراد را به دنبال داشت، اما خوشبختانه با پیشرفت علم و فنّاوری از جراحی‌های متفاوتی برای درمان استفاده می‌کنند، به‌طورکلی این نوع جراحی همراه با حفظ سینه انجام می‌پذیرد و فقط قسمت توده را با برس مناسب خارج می‌کنند اما در بعضی موارد که بیماری پیشرفته‌تر باشد جهت پیشگیری از انتشار بیشتر سلول‌های سرطانی اقدام به برداشتن کامل سینه می‌کنند.

اگر تشخیص پزشک وجود تودهٔ سرطانی باشد، احتمالاً لازم است عمل جراحی انجام گیرد که انجام عمل جراحی در هر مرحله و برای هر نوع سرطان پستان درمان متفاوتی دارد. بعد از جراحی در صورت لزوم، شیمی‌درمانی شروع می‌شود و در صورت نیاز از رادیوتراپی یا برق گذاشتن یا پرتودرمانی استفاده می‌شود که بسته به‌اندازه غده، نوع تومور و تشخیص پزشک درمان متفاوت است.

جراحی با حفظ پستان یا لامپکتومی

پس از تأیید تودهٔ سرطانی در پستان، اگر تومور کوچک باشد می‌توان از روش لامپکتومی یا حفظ پستان عمل جراحی را انجام داد. در روش لامپکتومی هدف حفظ پستان بوده و فقط توده سرطانی همراه با یک حاشیه از بافت سالم برداشته می‌شود تا پزشک مطمئن به خروج تمامی سلول سرطانی شود البته تا آنجا که بتوان بافت سالم آن را دست‌نخورده باقی می‌گذارند،‌اینکه چه میزان از بافت سالم خارج می‌شود به‌اندازه و موقعیت تومور بستگی دارد.

معمولاً انجام این روش به افرادی که باردار هستند، به کسانی که مایل به رادیوتراپی نیستند یا سایز تومورشان بزرگ است و سرطان به خارج بافت انتشاریافته توصیه نمی‌شود.

پس از انجام این روش پرتودرمانی بشدت توصیه می‌شود زیرا به‌عنوان درمان تکمیلی محسوب می‌گردد. درواقع تابش اشعه به سینه باعث کشته شدن باقی‌مانده‌ی سلول‌های سرطانی و عود کردن تومور را به حداقل می‌رساند.

برداشتن کامل پستان یا ماستکتومی

ماستکتومی به برداشت کامل بافت پستان با جراحی گفته می‌شود که بیش از صد سال است برای درمان این نوع سرطان استفاده می‌شود البته این نوع درمان در چند سال اخیر دستخوش تغییرات اساسی شده است. درواقع روش قبلی کل عضلات سینه‌ای برداشته می‌شد اما در روش جدید عضلات باقی می‌مانند و با روش‌های بازسازی سینه را برای افراد ترمیم می‌کنند.

ماستکتومی نیز شامل چند روش است که بافت، پوست، نیپل و گاهی حتی بافت‌های نزدیک خارج می‌شود. انواع جراحی ماستکتومی عبارت است از:

ماستکتومی ساده یا کامل

از این روش جراحی زمانی استفاده می‌شود که غدد لنفاوی درگیر نباشد یا برای پیشگیری از خطر ابتلا به سرطان، پستان برداشته می‌شود. در این روش کل بافت و نیپل برداشته می‌شود و به غدد لنفاوی و غدد دست نمی‌زنند.

 ماستکتومی رادیکال تغییریافته

در این روش تمام نسج پستان همراه با غده‌های لنفاوی زیر بغل برداشته می‌شود اما عضله دیواره سینه دست‌نخورده می‌ماند.

ماستکتومی رادیکال

این روش روی پستان انجام می‌گیرد و بخش عمده عضلات سینه، کل بافت، نیپل و غدد لنفاوی زیر بغل جهت درمان سرطان برداشته می‌شود. ازآنجایی‌که این جراحی باعث بدفرمی بافت سینه‌ می‌شود و نمای زیبایی ندارد، جز در موارد حاد و بدخیم انجام نمی‌شود زیرا برخی بر این باورند که این روش از بروز بیش‌تر توده به نواحی مجاور جلوگیری می‌کند.

ماستکتومی با حفظ پوست

ماستکتومی با حفظ پوست در کسانی که پوست سینه درگیر نشده و می‌خواهند زیبایی حفظ شود انجام می‌گیرد به این صورت که نوک و هاله مدور مرکز پستان و محیطی که درگیر سلول‌های سرطانی شدند خارج می‌شود ولی برای انجام بازسازی و ترمیم، پوست باقی گذاشته می‌شود. کاربرد اصلی ماستکتومی با حفظ پوست خروج غدد سرطانی همراه با ترمیم هم‌زمان پستان با استفاده از پروتز یا فلاپ های پوستی عضلانی و ... است در این روش نوک و هاله پستان برداشته می‌شود.

جراحی غدد لنفاوی

جهت تعیین مرحله سرطان و همچنین میزان گسترش سرطان باید از غدد لنفاوی نمونه‌برداری شود. این اقدام معمولاً هم‌زمان با جراحی سرطان پستان صورت می‌گیرد ولی می‌تواند در زمان دیگری هم انجام شود.

یکی از روش‌هایی که جهت تأمین مرحله سرطان و تعیین میزان گسترش سرطان انجام می‌گیرد نمونه برداری از غدد لنفاوی است که در این روش یک ماده رادیواکتیو را در محل تومور تزریق می‌کنند سپس یک تا سه غده لنفاوی نزدیک به محل تومور را برمی‌دارند خاصیت جذب ماده رادیواکتیو باعث می‌شود که اگر غده لنفاوی درگیر باشد نشان می‌دهد و اگر غدد عاری از سلول سرطانی باشد دیگر نیاز به برداشتن غدد لنفاوی دیگر نباشد. از مزایای این روش خودداری از برداشت اضافه غدد لنفاوی که احتمال افزایش ورم بازو است زیرا یکی از شایع‌ترین عوارض جراحی ورم بازو محسوب می‌شود ضمناً این روش نیازمند مهارت کافی جراح است.

کیموتراپی یا شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی معمولاً قبل از عمل جراحی یا بعدازآن انجام می‌شود. به‌طور مختصر در شیمی‌درمانی داروهایی را از طریق خون به سلول‌های سرطانی می‌رسانند و در تمام بافت‌های بدن اثرگذار هستند. این داروها سلول‌های سرطانی را نابود یا رشد آن‌ها را آرام می‌کند اما ممکن است روی سلول‌های طبیعی بدن اثر ناخوشایندی داشته باشد اما امیدوار باشید که پس از پایان دوره شیمی‌درمانی پس از یک یا دو سال به حالت اولیه برمی‌گردد.

 شیمی‌درمانی با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

دریافت دارو خوراکی
درصورتی‌که شرایط بیمار مناسب باشد با اجازه پزشک بیمار می‌تواند در خانه با استفاده از داروهای خوراکی مانند قرص، کپسول و شربت شیمی‌درمانی را ادامه دهد اما باید برای بررسی میزان نتیجه‌بخش بودن دارو همچنین سطح سلامتی خود به‌صورت مرتب به بیمارستان مراجعه کند و زیر نظر پزشک و در زمان مشخص داروها را استفاده کند. مصرف به‌موقع داروها آن‌قدر حائز اهمیت است که در صورت فراموش مصرف دارو مراتب را سریعاً به پزشک اطلاع دهد.

 تزریق دارو
تزریق به دو صورت است: وسیله‌ای به نام آنژیوکت توسط پرستار داخل رگ بیمار زده‌شده و دارو تزریق می‌شود یا وسیله‌ای به نام پورت با عمل جراحی زیرپوست در قسمت فوقانی قفسه سینه قرار می‌گیرد و از این طریق تزریق انجام می‌شود.

عوارض شیمی‌درمانی

گرچه شمی درمانی یکی از راه‌های مهم برای جلوگیری از پیشرفت سرطان در بدن است، اما شیمی‌درمانی متأسفانه عوارض جانبی را هم دارد عوارضی از قبیل حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو، زخم در دهان، خستگی، اسهال، یبوست، کم‌خونی، سردرد، تغییر رنگ پوست و ناخن، عدم تمرکز و ضعیف شدن حافظه، کم‌خوابی، اضطراب و افسردگی در هر فرد متفاوت است البته بعید است که همه این عوارض در یک فرد اتفاق بیفتد.

رادیوتراپی یا پرتودرمانی

رادیوتراپی برای درمان سرطان بکار می‌رود. دوز بالای اشعه باعث کشته شدن بافت‌های سرطانی و گسترش سرطان را متوقف می‌کند. نیمی از بیماران مبتلا به سرطان سینه رادیوتراپی یا پرتودرمانی استفاده می‌کنند. پرتودرمانی ممكن است همراه با روش‌های دیگری مثل شیمی‌درمانی یا جراحی استفاده شود. گرچه در پرتودرمانی علاوه بر بافت‌های سرطانی به بافت‌های سالم نیز آسیب می‌رسد اما بیشتر بافت‌های سالم پس از مدتی دوباره بهبودی خود را به دست می‌آورند. رادیوتراپی گاهی قبل از عمل، گاهی قبل از شروع شیمی‌درمانی یا هم‌زمان و گاهی بعد از پایان شیمی‌درمانی طبق نظر پزشک انجام می‌شود.

در برخی بیماران هدف از این نوع درمان تخریب كامل بافت سرطانی و كوچك كردن تومور آن است. برای هر بیمار طراحی درمان جهت محافظت بافت‌های سالم تا حد امکان انجام می‌گردد.

انجام این روش هیچ‌گونه دردی ندارد و از عوارض آن‌که خستگی، تورم موضعی، تغییرات پوستی، حساسیت و بی‌اشتهایی است، هرچند ناخوشایند اما خطرناک نیست و معمولاً پس از گذشت چند هفته از پایان درمان، رفع خواهد شد.

---