محدودیتهای ظرفیت پذیرش پزشکی در کنکور

گروه پزشکی  شامل دندانپزشکی و داروسازی می شود و پذیرش تعداد داوطلبان در آنها  نسبت به رشته‌های دیگر کمتر است و برای رسیدن به آنها باید زحمت زیادی کشیده شود.

در کنکور سال 98 تعداد داوطلبانی که در رشته تجربی شرکت کرده‌اند 642 هزار نفر بوده است که تنها 9 هزار نفر می‌توانند در رشته‌های پزشکی قبول شوند. بیشترین داوطلبان در رشته تجربی شرکت می‌کنند و رقابت آن‌ها برای رسیدن به رشته‌های پزشکی سخت و فشرده است.

 سرانه پزشک در ایران به ازای هر 10000 نفرجمعیت  11 نفر است که این شاخص در کشورهای پیشرفته بین 30 تا 40 نفر  است و وضعیت سرانه پزشک در ایران نسبت به کشورهای منطقه خوب نیست. در کشورهای پیشرفته به ازای هر 10000 نفر جمعیت  15 پزشک متخصص وجود دارد درصورتی‌که در ایران این شاخص 5 پزشک است. در رشته‌های دیگر پزشکی مانند داروسازی و دندان‌پزشکی هم شرایط به همین صورت است. درحالی‌که سرانه دندان‌پزشکی در کشورهای پیشرفته بالای 60 به ازای صد هزار نفر است، و این شاخص در ایران 33 است.

آثار و عوارض کمبود پزشک در کشور

درحوزه سلامت و ارائه خدمات، کمبود پزشک در ایران آثار و عوارضی دارد:

 1-ایجاد بازار انحصاری و به وجود آمدن بسیاری از مفاسد و ناکارآمدی‌ها

2-کاهش کیفیت خدمات درمانی

3-زیاد شدن خطاهای پزشکی

4-افزایش قیمت و هزینه‌های پزشکی

5-انتظار بیشتر مردم در صف های طولانی برای دریافت خدمات درمانی

6-به وجود آمدن برخوردهای نامناسب بین پزشک و بیمار و رد و بدل شدن زیر میزی

7-توزیع نامتوازن پزشک در کشور و بی‌عدالتی در انجام خدمات درمانی

میزان سرانه مطلوب پزشکان کشور چقدر است؟

مهم‌ترین عامل در تعیین سرانه پزشک، ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی است. به‌رغم این‌که سرانه پزشک در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته پایین است، سرانه پذیرش دانشجوی پزشکی هم در ایران نسبت به این کشورها کمتر است. پذیرش رشته پزشکی از سال 78 تا 83 کاهش یافت با توجیه این‌که جامعه از پزشک اشباع‌شده است.

 سرانه مطلوب پزشکان کشور به ازای هر 10000 نفرجمعیت  حداقل 30 پزشک است  و اگر روند فعلی پذیرش دانشجو در این رشته ادامه داشته باشد و با فرض اینکه جمعیت کشور هم ثابت بماند، تقریباً 30 سال طول می‌کشد که کشور به شرایط مطلوب برسد و اگر ظرفیت پذیرش فعلی سه برابر شود و در سال به 20000 نفر برسانند، تقریبا 12 سال طول می‌کشد که به هدف برسند. به‌طوری‌که در دهه‌های آینده جمعیت سالخورده کشور بیشتر می‌شود و نیاز به خدمات درمانی چند برابر می‌شود.

نتایج محدود کردن ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی

 آموزش پزشکی برخلاف سایر رشته‌ها، توسط خود پزشکان انجام می‌شود و با محدود کردن ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی، هم در مقطع عمومی و هم تخصص، هم بازار انحصاری را حفظ می‌کنند و هم  اینکه اجازه نمی دهند افراد بیشتر به این رشته‌ها  وارد شوند . این در صورتی است که 65 درصد شرکت‌کنندگان کنکور در رشته تجربی هستند و تقاضای ورود و تحصیل در این رشته‌ها را دارند. با توجه به اینکه با اشتغال هر پزشک و دندان‌پزشک برای دو نفر دیگر هم‌شغل ایجاد می‌شود، اگر انحصار را از بین ببرند، نزدیک به 500 هزار شغل جدید ایجاد می‌شود. بهتر است ظرفیت پذیرش در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی به‌خصوص در دوره‌های تخصصی آن‌ها، افزایش یابد.

وقتی ظرفیت قبولی در رشته پزشکی زیاد شود می‌تواند برای فارغ‌التحصیلان این رشته فرصت‌های شغلی متنوعی ایجاد شود. این افراد می‌توانند در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و مراکزی که خدمات درمانی ارائه می‌دهند خدمت کنند. برخی پزشکان در بخش‌های اقتصادی به مدیریت خدمات درمانی می‌پردازند و یا برخی  در امور قضایی و حقوقی برای حمایت از حقوق بیماران و شناسایی خطاهای پزشکی فعالیت دارند و درنتیجه فرصت‌های شغلی افراد زیاد می‌شود. همچنین بیماران بدون اینکه ساعت‌ها پشت در انتظار بمانند، درمانشان به‌سرعت انجام می‌شود و تخلفات و خطاهای پزشکی هم کمتر می‌شود.

شاید یک دلیل محدودیت پذیرش در این رشته و کمبود پزشک در کشور، بحث آموزش موردنیاز و آمایش نیروی انسانی باشد. در مراکز استان‌ها با انباشتگی زیادی گروه‌های پزشکی مواجه هستند ولی در برخی نقاط کشور کمبودهای جدی وجود دارد و به دانشگاه‌های علوم پزشکی این فرصت داده‌شده است که بیش از ۳۰ درصد ظرفیت در این مناطق به‌صورت بومی پذیرش شوند.

نظر برخی کارشناسان

 ازنظر برخی کارشناسان نظام سلامت در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و این هم به خاطر قدم‌های غیر شفافی است که در چند دهه اخیر برداشته‌شده است و این روند باعث ایجاد طبقه و شکل‌گیری انحصار بین پزشکان شده است. آن‌ها معتقدند صنف پزشکی، صنفی است که باید در خدمت منافع عمومی قرار گیرد ولی روندهای ناسالم باعث شکل‌گیری روابط ناسالم مانند پزشک سالاری شده است. آن‌ها معتقدند خدمات پزشکی در کشور ایدئال نیست ولی بااین‌حال از بعد انقلاب تاکنون تعداد پزشکان در کشور 12 برابر بیشتر شده است.

ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها امسال نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است. در حال حاضر 55 هزار دانشجوی پزشکی وجود دارد که در حال تحصیل هستند و در سال‌های آینده فارغ‌التحصیل می‌شوند به همین خاطر باید ظرفیت‌های پزشکی کاملاً مهندسی‌شده پیش رود و نیازهای کشور بر اساس محاسبات تعیین شود و این نیازها باید بر اساس منابع مالی و شرایط کشور عمل شود.
معاون آموزشی وزارت بهداشت افزایش ظرفیت ناگهانی پذیرش دانشجو را منطقی نمی‌دانند و معتقدند که در محاسبات نیروی انسانی مشخص کرده‌اند که چه مقدار باید پزشک عمومی تربیت کنند و چقدر پزشک متخصص. همچنین وزارت بهداشت در دو سال اخیر درزمینهٔ محاسبات نیروی انسانی فعالیت کرده است و تا سال ۱۴۰۵ برنامه مشخصی را تدوین کرده است. او معتقد است در محاسبات نیروی انسانی، وزارت بهداشت ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی را متعادل پیش می‌برد و با همین تعادل نیازهای کشور را درزمینهٔ خدمات درمانی پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی برطرف می‌کند.

 در این محاسبات، میزان پذیرش‌های ملی مشخص‌شده است و این‌که هر تعداد دانشجوی پزشکی که باید پذیرفته شوند، سهم هر یک از مناطق چقدراست.

 برخی رشته‌ها نیاز به افزایش ظرفیت دارد و باید گسترش پیدا کند و در مقابل هم برخی رشته‌ها نیاز به افزایش ظرفیت ندارد و باید پذیرش در این رشته‌ها کمتر شوند. بر اساس آمار ۱۰ ساله وزارت بهداشت، رشته پزشکی ۷۵ درصد، دندانپزشکی ۲۷ درصد، داروسازی ۴۹ درصد، پرستاری ۱۳۷ درصد، مامایی ۱۴ درصد افزایش ظرفیت داشته است.

 تعداد دانشگاه در رشته پزشکی در ایران 60 و دانشکده دندانپزشکی 45 است و این در حالی است که تعداد دانشکده دندانپزشکی در کل اروپا 200 می‌باشد.

 یکی از نمایندگان مجلس معتقد است به‌رغم افزایش سرانه پزشک بعد از انقلاب در کشور، اما کشور همچنان با کمبود پزشک مواجهه است. ایشان معتقدند که وضعیت سرانه پزشک در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه هم مناسب نیست و به‌گونه‌ای که ایران در جایگاه بیستم ازنظر سرانه پزشکی قرار دارد و برای رسیدن به سرانه مطلوب کشور نیاز به حداقل ۲۳۰ هزار پزشک و دندان‌پزشک جدید است. ایشان پذیرش محدود دانشگاه‌ها را علت اصلی کمبود پزشکان دانست و گفتند که افزایش ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی باید بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.

---