راه‌های پیش‌گیری از خون‌دماغ

داخل بینی انسان مخاطی وجود دارد که از بافت ظریفی تشکیل‌شده و کمترین آسیب و یا ضربه منجر به خونریزی شدید بینی می‌شود. این نوع خونریزی، خون‌دماغ قدامی نامیده می‌شود و معمولاً جدی نیست و زود بند می‌آید.

نوعی دیگری از خون دماغ، این است که در قسمت عقب بینی خون‌ریزی ایجاد می شود. این  نوع خونریزی می‌تواند علل جدی‌تری داشته باشد. خون‌دماغ از نوع عقب بینی، معمولاً از یک شریان بزرگ‌تر و عمیق‌تر و از طریق گلو یا حفره‌های بینی جریان می‌یابد.

نکته مهم: خونریزی بینی  در افرادی که دارای مشکلات فشارخون بالا، کمبود مواد مغذی، تغییرات هورمونی در دوران بارداری، عفونت‌ دستگاه تنفسی فوقانی و سرطان هستند، بیشتر دیده می‌شود.

عوامل به‌وجود آمدن خون‌دماغ چیست؟

شایع‌ترین عوامل ایجاد خونریزی بینی تروما یا ضربه است. ضربه‌های شدید؛ منجر به شكستگی استخوان بینی می‌شود و ضربه‌های خفیف؛ مثل دست‌کاری کردن بینی با انگشت باعث ایجاد آسیب به مخاط بینی شده و درنهایت باعث خون‌دماغ می‌شود.

- آب‌وهوای خشک: هوای خشک باعث ترک خوردن پوست داخل بینی شده و به خونریزی منجر می‌شود، زیرا بافت بینی با کاهش رطوبت سازگاری ندارد. پس در ماه‌های سرد سال هوای خانه را گرم نگه‌داشته و رطوبت را در محیط خانه حفظ کنید.

- سرماخوردگی و آلرژی‌ها: سرماخوردگی و مشکلات تنفسی فوقانی منجر به عطسه می‌شود و همین واکنش‌های آلرژیک هم می‌تواند باعث تحریک داخل بینی شده و خطر خونریزی بینی را افزایش دهد.

- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: قرار گرفتن در مجاورت هوای آلوده و مواد شیمیایی باعث تحریک و آسیب داخلی بینی شده و در نهایت به خون‌دماغ منجر می‌شود. دود سیگار هم ممکن است باعث خونریزی بینی شود.

- مصرف الکل: مصرف الکل به دو دلیل باعث خونریزی بینی می‌شود. 1- الکل فعالیت پلاکت‌های خونی(سلول‌هایی که باعث لخته شدن خون می‌شوند) را متوقف می کند. 2- باعث می‌شود تا عروق خونی درسطح حفره بینی گسترش‌یافته و آن‌ها را در مقابل خونریزی آسیب‌پذیرتر می‌کند.

- داروها: بعضی از داروها مانند ‌رقیق‌کننده‌های خون یا ضد انعقادها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی(آسپرین و ایبوپروفن) ممکن است خطر خونریزی بینی را بیشتر کند. همچنین بعضی از داروهای هومیوپاتی و مکمل‌های غذایی که حاوی مواد شیمیایی هستند، باعث خون‌ریزی‌های طولانی می‌شوند. (مانند مریم‌گلی قرمز، جینسینگ ماده و انواع دیگر جینسینگ‌، بابونه گاوی، سیر، زنجبیل، کهن دار و ویتامین E )

درمان‌های  خانگی

- فین کنید: بزرگ‌سالان با فین کردن می‌توانند لخته‌هایی که در حفره بینی به وجود آمده را خارج کنند ولی برای کودکان فین کردن ضروری نیست. زیرا این کار ممکن است به‌طور موقت خونریزی را تشدید نماید. ولی در درمان خون دماغ سودمند است.  

- بنشینید و از کمر خم شوید: مراقب باشید که از دراز کشیدن یا کج کردن سر به سمت پشت پرهیز کنید زیرا این کار باعث بلعیدن خون شده و باعث خفگی و استفراغ می‌شود.  

- قسمت نرم سوراخ‌های بینی را فشار دهید: توجه کنید که اگر قسمت استخوانی بینی را فشاردهید باعث توقف خونریزی نمی‌شود، بلکه باید قسمت نرم بینی را از دو طرف فشار دهید تا کم کم خونریزی متوقف شود. در کودکان؛ مسدود کردن حفره‌های بینی باید به‌طور مداوم پنج دقیقه باشد و در بزرگ‌سالان این کار را  برای 10 دقیقه انجام دهید.  

- کمپرس آب سرد یا یخ: برای منقبض کردن عروق خونی و بند آمدن خون‌دماغ باید روی پل بینی کمپرس آب سرد یا یخ بگذارید. این کار باعث کاهش خونریزی می‌شود. كمپرس‌های سرد را باید پشت گردن و پشت بینی گذاشته شود.

- فشارخون را پایین بیاورید: کسانی که در اثر بالا رفتن فشار خون؛ خون‌دماغ می‌شوند؛ می‌توانند با مصرف آبغوره بدون نمک فشار خون‌شان را پایین آورند.

- قطع داروهای ضد انعقادی: با قطع کردن داروهای رقیق‌کننده خون، از ادامه‌دار شدن خونریزی بینی جلوگیری می‌شود.

- سرکه سیب: سرکه سیب در متوقف کردن سریع خون‌دماغ بسیار مؤثر است. این ماده جلوی خونریزی بیش‌ازحد را گرفته و کمک می‌کند تا دیواره‌ی آسیب‌دیده‌ی‌ رگ‌های خونی ترمیم شود. یک پنبه کوچک را در سرکه سیب خیس کرده و آن را داخل سوراخ بینی به مدت ۱۰ دقیقه قرار دهید.

- فلفل کاین:  این فلفل به‌عنوان یک محرک سلولی عمل کرده و فشارخون را تنظیم می‌کند. به این صورت که فشار زیاد ناحیه‌ای که دچار خونریزی شده حذف می‌شود و انعقاد خون سریع رخ می‌دهد. یک قاشق چای‌خوری پودر فلفل کاین را در یک فنجان آب گرم بریزید و آن را بنوشید.

- پیاز: پیاز نیز برای توقف خون‌دماغ بسیار موثر است، گاز پیاز باعث انعقاد خون می‌شود. پیاز را برش داده و ۱ تکه را در زیر بینی نگه‌دارید، گاز آن را استنشاق کنید. خونریزی در عرض چند دقیقه متوقف می‌شود.

- آب‌نمک: خشکی داخل غشای بینی در فصل زمستان یکی از شایع‌ترین علل خون‌دماغ است. برای رفع خشکی غشاهای بینی آن را  با استفاده از آب نمک نرم و مرطوب کنید. کمی نمک‌ را به ۲/۱ فنجان آب اضافه کرده و مخلوط کنید. چند قطره از این محلول را به داخل بینی بچکانید.

- گزنه: یکی از بهترین درمان‌ها برای خون‌دماغ گزنه است این گیاه قابض بوده و باعث لخته شدن و جلوگیری از خونریزی می‌شود. برای رفع خون‌دماغ، می‌توانید عطر برگ‌های گزنه‌ی خشک و یا پودر گزنه را اشتنشاق کنید.

- وازلین: برای پیشگیری از خون‌دماغ شدن می‌توانید در ماه‌های خشک‌ِ سال درون سوراخ بینی را با وازلین چرب کنید. زیرا وازلین چسبناک و مرطوب‌کننده است. کمی وازلین را با انگشت برداشته و آن را داخل بینی بمالید. چند بار در روز این کار را انجام داده تا رطوبت سوراخ‌های بینی حفظ شود.

راه‌های پیشگیری از خون‌دماغ شدن

- از دست کاری کردن بینی بپرهیزید.
- به آرامی فین کنید.
- سیگار نکشید و در معرض دود سیگار قرار نگیرید.
- در زمستان‌ها برای مرطوب نگه‌داشتن هوای خانه از یک دستگاه بخور‌ استفاده کنید.
- قبل از خواب مقداری وازلین یا ژل مخصوص داخل بینی بمالید.
- برای جلوگیری از استنشاق مواد شیمیایی و تحریک‌کننده‌ها از ماسک استفاده کنید.

درصورتی‌که موفق نشدید با روش‌های خانگی خونریزی را قطع کنید و با مشکلات زیر روبرو شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

- احساس تنگی نفس
- رنگ‌پریدگی، خستگی یا حواس‌پرتی
- خونریزی به همراه کبودی‌های متعدد
- اگر به‌تازگی عمل جراحی بینی انجام داده‌اید
- درد در قفسه سینه
- ترشحات بدبو از بینی

همچنین افرادی که داروهای وارفارین، کلوپیدوگرل، دابیگاتران، ریواروکسابان و فونداپارینوکس مصرف می‌کنند و نمی‌تواند خونریزی بینی را با درمان‌های خانگی متوقف کنند، حتماً به پزشک مراجعه کنند.

---