ورق برگشت؛ اینبار پسران دهه هفتادی در مضیقه ازدواج

طی سال‌های اخیر همواره اخباری در مورد کاهش ازدواج، افزایش سن ازدواج، تجرد قطعی و ... مطرح شده و بسیاری از مسئولان از روند ازدواج در کشور ابراز نارضایتی یا حتی نگرانی کرده‌اند. برخی شهروندان نیز تحلیل های خود را به متولدین دهه‌های مختلف ربط داده و بدون بررسی آمار و ارقام با استناد به وضعیت ازدواج افراد در همسایگی یا اقوامشان احکام کلی در مورد ازدواج و وضعیت آن در کشور صادر می کنند. 

محاسباتی که نشان از افزایش تعداد ازدواج‌ها دارد

شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس و استاد دانشگاه جزو افرادی است که با استناد به آمار ثبت شده از ازدواج و سن ازدواج در کشور معتقد است که آمار ازدواج  تنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم داشته است.

این جمعیت شناس در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه دهه شصتی‌ها تقریبا از دهه ۸۰ ازدواجشان شروع شده و تا الان هم ادامه دارد، گفت: تعداد ازدواج‌های ۱۵ تا ۴۹ ساله‌ها در سال ۸۵ تقریبا ۷۴۰ هزار مورد بوده که این تعداد در سال ۹۰ به  ۸۲۶ هزار و در سال  ۹۵ به ۶۶۰ هزار مورد رسیده که این آمار نشان می‌دهد تعداد ازدواج ها در مجموع دو جنس در حال کاهش است.

وی با اشاره به اینکه وقتی میزان خام ازدواج را حساب می کنیم این عدد نشان می‌دهد که میزان ازدواج‌ها در حال کاهش است، افزود: منظور از میزان «خام ازدواج»، محاسبه تعداد واقعه ازدواج نسبت به کل جمعیت است، اما در میزان «خالص ازدواج» تعداد ازدواج‌ها در بین جمعیت در معرض ازدواج محاسبه می‌شود. بنابراین وقتی تعداد ازدواج‌ها در میان جمعیت در معرض ازدواج محاسبه می‌شود، از تعداد ازدواج‌ها نه تنها کاسته نشده، بلکه شاهد افزایش تعداد آن در کشور هستیم.

واقعا میزان ازدواج‌ها کاهش یافته؟

به گفته این جمعیت شناس، اگرچه تعداد ازدواج‌های کشور از حدود ۷۴۰ هزار مورد به ۶۶۰ هزار مورد رسیده است، اما در سال ۹۵ میزان خالص ازدواج بیشتر شده است. علت این موضوع این است که در دهه ۶۰ موالید بالایی داشتیم و بچه‌هایی که در دهه ۸۰ وارد سن ازدواج شدند تعدادشان خیلی زیاد بوده است این درحالیست که در حال حاضر و به مرور زمان اکثر این فرزندان دهه شصتی ازدواج کرده‌اند و به تدریج دهه هفتادی‌ها وارد سن ازدواج می‌شوند، اما در دهه ۷۰ چون باروری کم شده، در حال حاضر نیز میزان ازدواج هم کاهش یافته است.

وقتی تعداد زنان مجرد در سن ازدواج از تعداد مردان بیشتر می‌شود

کاظمی پور با بیان اینکه محاسبه زنان ۱۵ تا ۴۵ ساله مجرد در سال ۸۵ ، رقم ۷ میلیون نفری را نشان می‌دهد، تصریح کرد: تعداد این افراد در سال ۹۰ به ۶.۵ میلیون نفر و در سال ۹۵ به ۵.۶ میلیون نفر رسیده است. آمار نشان می‌دهد تعداد مجردان با رسیدن دهه شصتی‌ها به سن ازدواج، کاهش یافته است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه تعداد مردان مجرد ۲۰ تا ۵۰ سال در سال ۸۵ ، ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده است، ادامه داد: تعداد این افراد در سال ۹۰ به ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر رسیده و همچنین تعداد این افراد در سال ۹۵ تقریبا ثابت مانده است. به این ترتیب موضوع مضیقه ازدواج خودش را اینجا نشان می‌دهد، چراکه تعداد مردان ۲۰ تا ۵۰ ساله که می‌توانستند در سال ۸۵ با دختران ۱۵ تا ۴۵ ساله ازدواج کنند، پنج میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بودند اما تعداد زنان هفت میلیون نفر بود.

ورق برگشت؛ اینبار پسران دهه هفتادی در مضیقه ازدواج

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در سال ۹۰ این رقم تعدیل شده و ۵میلیون و ۹۰۰ هزارنفر مرد در مقابل ۶.۵ میلیون زن مجرد قرار داشتند، تصریح کرد: در سال ۹۵ تعداد  پسران ۲۰ تا ۵۰ ساله ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر و تعداد دختران نیز به پنج میلیون و۶۰۰ هزار نفر رسید. به این ترتیب می‌توان گفت که موضوع مضیقه ازدواج که برای دختران دهه شصتی مطرح بود این بار برای پسران دهه هفتادی در سال ۹۵ مطرح شده است.
 

۹ درصد مردان در مرز ۳۵ سالگی مجردند 

به گفته این استاد دانشگاه میانگین سنی ازدواج دختران و پسران بعد از انقلاب به مرور افزایش یافته و برای آقایان از ۲۴ سال به ۲۸ سال رسیده است. میانگین سنی ازدواج برای دختران نیز از حدود ۲۰ سال به نزدیک ۲۴ سال رسیده است که این موضوع یک تغییر اساسی را نشان می‌دهد.

کاظمی‌پور با اشاره به اینکه درصد مجردان در مرز ۳۵ سالگی در سال ۶۵ سه درصد بوده اما این رقم در حال حاضر   به ۹ درصد رسیده است، افزود: در سال ۶۵، ۲.۷ درصد زنان ۳۵ ساله مجرد بودند که این میزان در حال حاضر به حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است. این آمار در خصوص زنان ۵۰ ساله نیز به حدود سه درصد می‌رسد. در واقع توان گفت که عمومیت ازدواج تغییر نکرده و تنها و به سنی بالاتر منتقل شده است. یعنی اگر در گذشته در سن ۲۰ سالگی ۵۷ درصد مرد مجرد داشتیم این رقم در حال حاضر به ۸۰ درصد رسیده است. این آمار همچنین برای زنان از ۲۵ درصد به ۴۴ درصد افزایش یافته است.

این استاد دانشگاه در ادامه به دلایل شکل گیری تغییرات مذکور اشاره کرد و گفت: در گذشته جمعیت روستانشین بیش از زمان کنونی بوده و آموزش عالی و تحصیل عمومیت نداشت. در نگاه کلی می‌توان گفت که ازدواج همچنان در جامعه ما عمومیت دارد، اما با یک بازه ۵ تا ۱۰ ساله به سن بالاتر منتقل شده است.
 

میانگین اختلاف سنی زوجین

کاظمی پور افزود: در سال ۶۵ میانگین سن زنان مجرد حدود ۱۷ سال بود و الان به ۲۱.۵ سال رسیده است. در مورد آقایان هم میانگین سن مجردها حدود  ۱۸ سال بود که به ۲۲ سال افزایش یافته است. میانگین اختلاف سنی زوجین هم از حدود ۴ سال به حدود ۴.۳ سال افزایش یافته است. 

به گفته این جمعیت شناس اختلاف سنی زوجین در سه دسته تقسیم می‌شود که شامل بیشتر بودن سن مردان نسبت به زنان از یک تا ۵ سال، ۶ تا ۱۰ سال و بیش از ۱۰ سال است. اختلاف سنی مردان و زنان بین ۱ تا ۵ سال از ۴۵ درصد به  ۴۱ درصد، اختلاف سنی ۶ تا ۱۰ سال از ۲۴ درصد به  ۲۷ درصد  و بیش از ۱۰ سال از ۶.۴  درصد به ۸.۸ رسیده است.

کاظمی پور ادامه داد: اما یکی از تغییرات رخ داده این است که اختلاف سن مردان بزرگتر درحال افزایش است. احتمال می‌دهم که در آمارهای ازدواج، با توجه به اینکه آمار "ازدواج مجدد" از آمار "ازدواج نخست" تفکیک نمی‌شود، این افزایش هم به دلیل رایج شدن ازدواج مجدد در ایران باشد. البته این یک احتمال است.

و اما شانس ازدواج مجدد بعد از طلاق ...

وی توضیح داد: بعد از طلاق، شانس ازدواج مجدد زنان به حداقل می‌رسد، اما مردان معمولا بعد از دو تا پنج سال ازدواج مجدد می‌کنند. دلیل این مساله این است که فراوانی دختران جوان بیشتر است که این امر موضوعی جدید است که باید به آن بیشتر پرداخته شود.

چرا میزان موالید در سال های اخیر افزایش یافت؟

کاظمی‌پور با بیان اینکه میانگین سن فرزندآوری از سال ۸۵ ثبت شده و پیش از آن محاسبه نشده است، گفت: میانگین سن فرزندآوری در این سال ۲۶.۸ بوده و الان به ۲۸ سال رسیده است. یعنی چون سن ازدواج بالا رفته، فرزند آوری هم به تعویق افتاده است. البته این احتمال هم وجود دارد که که وقتی تعداد بچه‌ها بالا می‌رود، زنان بچه سوم و... را دیرتر به دنیا می‌آورند، اما وقتی تعداد بچه‌ها کم شود، همان سن بچه اول و دوم حساب می‌شود.
 
وی با بیان اینکه تعداد زنان همسردار ۱۵ تا ۴۹ ساله که می‌توانند در معرض بارداری باشد در سال ۸۵، ۱۶.۵ میلیون نفر بوه است، گفت: این رقم در سال ۹۰ به ۱۹ میلیون نفر و در سال ۹۵ به ۲۱ میلیون نفر رسیده است.

به گفته این جمعیت شناس باروری هم در ایران افزایش داشته و  تعدادکل فرزندان در ایران در سال ۸۵، ۱.۸ میلیون بوده که در سال ۹۰ به ۱.۸۲ میلیون و در سال ۹۵ به  ۲.۰۵  میلیون رسیده است. دلیل این موضوع این است که جوانان در سال ۹۰ بیشتر ازدواج کردند و الان به مرحله بچه دار شدن رسیده‌اند. به همین دلیل هم میزان موالید زیاد شده است.

«تجمل زیستی»، عاملی برای تاخیر در ازدواج جوانان

کاظمی‌پور که معقد است میزان ازدواج در کشور پایین نیامده و عمومیت ازدواج همچنان در کشور وجود دارد، در ادامه افزود: نمی‌توانیم تاخیر در ازدواج را به عنوان یک مساله تلقی کنیم. اگر تاخیر در ازدواج ناخواسته باشد، یعنی فرد دلش بخواهد ازدواج کند و شرایط لازم پیش نیاید، این موضوع در این حالت یک مساله است، اما فردی که برای ادامه تحصیل، افزایش توانایی و ... خودش ازدواجش را به تاخیر بیاندازد، دیگر این مساله نیست.

وی افزود: مثلا اگر تاخیر در ازدواج منجر به بی‌بند و باری شود این یک "مساله" است. اما بین کسانی که ازدواجشان به تاخیر افتاده، حدود ۱۵ درصد نیاز دارند ازدواج کنند که نشده است. در مورد بسیاری از افراد هم مانع ازدواج، توقعات خود افراد است. دلایل تاخیر در ازدواج گاهی فرهنگی و گاهی هم اقتصادی است. گاهی خودمان مضایقی را از خانه آنچنانی، مهریه، سفر، مراسم  لاکچری و ... ایجاد می‌کنیم. بعد از انقلاب ساده زیستی به شعار تبدیل شده و در عمل به تجمل زیستی بدل شده است به همین دلیل معتقدم ازدواج در ایران به دلیل همین تجمل زیستی عقب افتاده است.

---

منبع: ایسنا